6 başlıkta Libya'da ateşkes

Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti lideri Serrac ve Tobruk Temsilciler Meclisi Başkanı Akile salih, eşzamanlı olarak kapsamlı bir ateşkes sağlandığını, petrol sahalarının ve limanlarının açıldığını ilan etmişti.

Bu gelişme, uluslararası baskının Libya krizinde kapsamlı bir anlaşmanın yolunu açabilecek önemli bir atılım gerçekleştirmede başarılı olacağı anlamına geliyor.

20 Ağustos Perşembe günü imzalanan anlaşma, 21 Ağustos cuma gününe kadar ilan edilmemişti.

Aşağıdaki raporda iki tarafın ayrı ayrı yayınladığı beyanlardaki anlaşmazlık incelendi:

1- Ateşkesin Sınırlandırılması

UMH lideri Serrac'ın, askeri kuvvetlerine Libya topraklarındaki tüm operasyonları derhal durdurma talimatı vermesinden kısa bir süre sonra, Sirte ve Cufra Harekat Odası komutanı Tuğgeneral İbrahim Beytulmal, Libya Ordusu Başkomutanı sıfatıyla Serrac'ın emirlerine uyacaklarını açıkladı.

Akabinde Halife Hafter'in güçleri üzerinde etkin bir yetkisi olmayan Akile Salih de ''ülke çapındaki tüm çatışmaları durdurulması" emrini verdi.

Ancak Hafter milisleri, çatışmalar geçen Haziran ayından bu yana neredeyse durmuş olmasına rağmen, ateşkesi kabul ettiklerine yönelik henüz herhangi bir açıklama yapmadılar.

2- Petrol sahalarının açılması ve gelirlerinin dondurulması

İki taraftan eş zamanlı olarak yapılan açıklamada en önemli nokta, ''Petrol saha ve limanlarında petrol üretiminin ve ihracatının yeniden başlaması'' üzerine oldu.

Böylelikle Hafter milislerinin meşru hükümetin kullanmaması için Libya Merkez Bankası'na yatırılmasına itiraz ettiği ve tüm bölgelere "adil" dağıtımını talep ettiği ''petrol parasının elden çıkarılması'' konusunda da önemli bir sorun çözülmüş oldu.

İki taraftan ayrı ayrı yapılan açıklamada; ''Gelirler Libya Yabancı Bankası'nda (Libya Merkez Bankası'na bağlı) özel bir hesaba yatırılacak ve siyasi bir anlaşmaya varılıncaya dek elden çıkarılmayacak'' ifadeleri yer aldı.

Serrac, açıklamasında Ulusal Petrol Şirketi'nin ülke çapındaki petrol sahalarının ve limanlarının güvenliğini tek başına denetlemesi gerektiğini vurgularken, Salih bu noktayı, Hafter milislerinin pazarlık yapmak için önemli bir kart olarak kullanması üzerine göz ardı etti.

Libya'da son durum (22 Haziran 2020)

3- Sirte silahsızlandırılacak, peki Cufra?

İki taraftan yapılan açıklamada, Sirte kentinin (Trablus'un 450 km doğusu) güvenliğinin iki tarafın polis gücüyle sağlanacağını ifade edilmişti.

Bu da Hafter'in paralı askerlerinin, Rus Wagner'in ve Sudan ağırlıklı olmak üzere Afrikalı paralı askerlerin Sirte'den ayrılacağı anlamına geliyor.

Ancak bu noktada oldukça büyük bir çelişki var. Serrac, açıklamasında Sirte ve Cufra'nın silahsızlandırılması gerektiğini vurgularken Salih, Cufra'nın ve stratejik hava üssünün (Trablus'un 650 km güneydoğusu) askerlerden arındırılmasına dair herhangi bir atıfta bulunmamakla birlikte Sirte'deki silahsızlanma hakkında da konuşmadı.

4- Paralı askerlerin çekilmesi ve egemenliğin yeniden sağlanması

İki tarafta paralı askerlerin ülkeden ayrılması hususunda müttefik olsa da bu sayının hangi oranla sınırlandırılması üzerine farklılık gösterebilirler.

UMH lideri Serrac, ateşkesin nihai amacının "Libya topraklarında egemenliği yeniden tesis etmek, yabancı güçlerin ve paralı askerlerin ülkeyi terk etmesini sağlamak" olduğunu açıkça belirtti.

Tobruk Temsilciler Meclisi Başkanı Salih ise ateşkesin, ''Egemenliğin yeniden sağlanması için dış müdahalelerin önünü kesip paralı askerleri sınır dışı ederek milisleri dağıtacağını'' söyledi.

5- Evet seçimler.. Ancak ne zaman?

İki tarafta bu mutabakatın amacının geçiş aşamalarından çıkmak ve seçimlere varmak olduğu konusunda hemfikir, ancak satırların ötesine bakarsak tarafların vizyonları arasındaki fark hala oldukça geniş boyutta.

Serrac, Mart 2021'de, yani bundan yaklaşık 7 ay sonra cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri için çağrıda bulundu. Bu süreç oldukça kısa olduğu için halihazırdaki başkanlık değişimine müsaade etmiyor.

Bu da Salih'in Kahire bildirgesiyle garanti altına almak istediği üç bölgeden (Trablus, Birke ve Fizan) 3 üyenin seçilmesi girişiminin reddedildiği anlamına geliyor.

Salih ise, 18 ila 24 ay arasında uzanan yeni bir geçiş süreci öneriyor. Yani bu durumda başkanlık ve parlamento seçimlerinin en azından 2022'ye kadar yapılması mümkün değil.

Serrac, 9 yıldır süren geçiş aşamalarından kurtulmak isterken Salih, krizi yıllarca uzatabilecek yeni bir geçiş aşamasına girmek istiyor.

6- Kovid-19 ve elektrik kesintileri tarafları yakınlaştırdı

Serrac ve Salih'in açıklamalarının giriş bölümünde, Kovid-19 salgınının ülkede yayılmasını ve ülkenin salgın nedeniyle geçirdiği zorlu süreci doğrulamaları dikkat çekti.

Zira son günlerde Libya, Kovid-19'un batı, doğu ve güney bölgelerinde eşi görülmemiş bir şekilde yayılmasına tanık oldu.

Hafter milislerinin petrol sahalarını kapatmasının ardından kötüye giden ekonomik koşullar, başta her gün yaşanan uzun süreli elektrik kesintileri olmak üzere birçok krize neden olmuştu.

Hafter Sirte'den çekilmeyi kabul etmiyor

Bu durum, devrik lider Muammer Kaddafi'nin taraftarlarının meydanlara inmesine, oğul Seyfülislam Kaddafi'nin ülke başkanlığına aday gösterilmesine neden olurken, farklı kesimler tarafından ''Hem Serrac, hem de Hafter, ülkeyi yeniden inşa etmekte başarısız oldu. En azından ülkenin Kaddafi dönemindeki halini almasını istiyoruz'' seslerinin oldukça yükseldiği gösterilerin düzenlemesine yol açtı.

Öte yandan İki tarafın yaptığı ateşkes, başta Türkiye, ABD ve Almanya olmak üzere çok sayıda ülkenin bu hafta gösterdiği yoğun uluslararası çabaların sonucu olarak gösteriliy

Kaynak: Mepa News, Al Jazeera