8 soruda Hizbullah: Hamas'ı destekleyen Lübnanlı Şii grup kimdir?

İsrail'in Lübnan'la olan kuzey sınırında Hizbullah'ın Filistinli gruplarla dayanışma amacıyla top ve roket atışları yapması, Orta Doğu'da daha geniş çaplı bir çatışma ihtimalini gündeme getirdi.

İsrail, Hamas'ın ölümcül saldırılarının ardından Gazze Şeridi'ni hava bombardımanına tutarken, kuzeyde İsrail ve Hizbullah savaşçıları arasında bir başka cephenin açılması korkusu artıyor.

İran'ın desteklediği Hizbullah Pazartesi günü, üç üyesinin İsrail bombardımanlarında öldürülmesinin İsrail'e çok sayıda roket ve havan topu attı.

Hizbullah kimdir?

"Allah'ın Partisi" anlamına gelen Hizbullah, 1985 yılında İsrail'in Güney Lübnan'ı işgaline karşı savaşmak için kurulan İran destekli Şii silahlı ve siyasi bir gruptur.

Hizbullah, İsrail'in 1982'de Lübnan'ı işgal etmesinin ardından İran Devrim Muhafızları tarafından oluşturulan silahlı gruplardan ortaya çıkmıştır. Şiiler arasında destek bulan grup, İsrail'in bölgedeki en büyük düşmanlarından biri konumunda.

Grubun mevcut lideri Hasan Nasrallah 2021 yılında Hizbullah'ın 100.000 savaşçısı olduğunu iddia etti. Grup gelişmiş füzeleriyle övünüyor ve İsrail'in her noktasını vurabilecek kabiliyete sahip olduklarını ileri sürüyor.

Amerika Birleşik Devletleri İran'ın son yıllarda Hizbullah'a her yıl yüz milyonlarca dolar aktardığını tahmin ediyor.

1992'den bu yana Hasan Nasrallah tarafından yönetilen grup, Lübnan'ın mezhep temelli siyasi sistemindeki en etkili siyasi bloklardan biri ve Şii nüfusun büyük bir bölümünün desteğine sahip.

Hizbullah, mezhepsel çizgilerle bölünmüş bir ülkede kurduğu geniş siyasi ve askeri ağ nedeniyle sıklıkla "devlet içinde devlet" olarak da tanımlanıyor.

Hizbullah neden kuruldu ve amaçları nelerdir?

Hizbullah savaşçıları Lübnan'daki İsrail güçlerine karşı sürekli bir kampanya yürüttü ve farklı ülkelerdeki İsraillilere saldırılar düzenledi.

İsrail güçleri yaklaşık 20 yıl süren ölümcül çatışmaların ardından 2000 yılında güney Lübnan'dan tek taraflı olarak çekildi ve Hizbullah kendisini İsrail'i topraklarının çıkaran ilk "Arap ordusu" olarak ilan etti.

İsrail, Suriye'nin Golan Tepeleri'ni ve 1967 Savaşı'nda ele geçirdiği Filistin topraklarını işgal etmeye devam ediyor.

Hamas, İsrail işgaline ve Filistin topraklarındaki yasa dışı Yahudi yerleşimlerin genişletilmesine karşı mücadele ediyor.

Hizbullah, kuruluşunun ardından yayınladığı manifestoda İsrail'i yenmek ve Batılı sömürgeci oluşumları Orta Doğu'dan kovmak benzeri ideoloji ve hedeflerin altını çizdi.

Hizbullah daha önce İsrail ile çatıştı mı?

Temmuz 2006'da Hizbullah sınır ötesi bir baskınla iki İsrail askerini esir aldı ve bu sayede İsrail ile bir esir takası anlaşması yapmayı planlıyordu.

İsrail bu duruma askeri olarak karşılık verdi ve Temmuz Savaşı olarak da adlandırılan 34 günlük bir savaşa neden oldu.

İki taraf da askeri olarak üstün gelemediği için çatışma sonuçsuz kaldı. Ancak çatışmalar 1.100'den fazla Lübnanlı ve 165 İsraillinin ölümüyle sonuçlandı.

Ancak Nasrallah birçok kez 2006 savaşının Hizbullah için bir başarı olduğunu söylemiş ve İsrail'in daha büyük ve güçlü kuvvetlerine karşı koyduklarını belirtmiştir.

İsrail hükümeti tarafından yürütülen bir soruşturma 2006 savaşının başarısız ve "kaçırılmış bir fırsat" olduğu sonucuna varmıştır.

Hizbullah'ın Hamas'tan farkı ne?

Hizbullah ve Hamas birbirinden ayrı oluşumlardır ancak İsrail'e karşı silahlı direniş gibi ortak bir amacı gütmektedirler.

Hizbullah Lübnanlı bir örgüt iken, Hamas İsrail'in Filistin topraklarını işgaline karşı bir ayaklanma olan Birinci İntifada'nın başlamasının ardından 1987 yılında Gazze'de kurulan Filistinli bir gruptur.

Hamas 2006 yılında katıldığı seçimleri kazanmasının ardından Gazze Şeridi'ni siyasi olarak kontrol etmektedir.

7 Ekim Cumartesi günü Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısının ardından Hizbullah bir açıklama yayınlayarak durumu yakından takip ettiğini ve "Filistin direnişinin liderliğiyle doğrudan temas halinde olduklarını" belirtti.

Açıklamada, İsrail ile ilişkilerini normalleştirmek isteyen Arap ülkelerine atıfta bulunularak, bunun "İsrail'in devam eden işgaline kararlı bir yanıt ve İsrail ile normalleşme arayışında olanlara da bir mesaj" olduğu ifade edildi.

Hizbullah ve Hamas liderleri de 2020 yılında İsrail ve Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini görüşmek üzere bir araya gelmişti.

İsrail iki cephede birden mi savaşacak?

Filistin İslami Cihad Hareketi'nin silahlı kolu Seraya Kudüs'ün üstlendiği Lübnan'dan gerçekleştirilen sınır ötesi bir baskının ardından Pazartesi günü İsrail bombardımanı sırasında üç Hizbullah üyesi öldürüldü.

Hizbullah, öldürülenlerin "Siyonistlerin Güney Lübnan'daki saldırganlığı sonucunda şehit olduklarını" söyledi. Buna karşılık olarak grup İsrail'e çok sayıda füze attı.

Analistler, Lübnan'daki Filistinli grupların Hizbullah'ın bir saldırı başlatması halinde ikinci bir cephe açmaya hevesli olduğunu düşünüyor.

Dolayısıyla Lübnan'ın, İsrail ile Filistinli grupların desteklediği Hizbullah arasında topyekun bir savaşa girmesi mümkün.

Hizbullah Pazar günü Lübnan'ın hak iddia ettiği İsrail kontrolündeki bir bölgeye topçu ateşi açmış olsa da, grup şu ana kadar çatışmalara daha etkin bir şekilde müdahil olmaktan kaçındı.

Bazı uzmanlara göre İsrail'in Gazze'ye kara operasyonu başlatması halinde bu durum değişebilir.

Lübnan'daki diğer Filistinli gruplar hangileri?

Lübnan'daki Filistinli gruplar arasında Hamas, seküler bir yapı olan El Fetih ve Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) bulunuyor.

Bu gruplardan bazıları Lübnan'daki Ayn el Hilve ve Burc el Baracne gibi Filistin mülteci kamplarında bulunuyor.

Hizbullah terör örgütü mü?

Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı ülkeler Hizbullah'ı bir "terör örgütü" olarak tanımlamaktadır. Suudi Arabistan'ın da aralarında bulunduğu ABD müttefiki Körfez ülkeleri de Hizbullah'ı bir "terör örgütü" olarak tanımlıyor.

Avrupa Birliği de Hizbullah'ın askeri kanadını "terörist grup" olarak sınıflandırırken, siyasi kanadını bundan ayrı tutuyor.

Hizbullah'ın Lübnan'daki rolü nedir?

Hizbullah'ın hükümette bakanları ve parlamentoda milletvekilleri var.

Lübnan'da Hizbullah karşıtı olan partiler örgütü Lübnan'ı çatışmaya sürüklemekle suçluyor.

Grup, yakın müttefiki olan Esed rejiminin 2005 yılında eski Başbakan Refik Hariri'nin öldürülmesinin ardından Lübnan'dan çekilmesiyle siyasi olarak daha fazla ön plana çıkmaya başladı.

Sünni bir siyasetçi olan Hariri, Lübnan siyasetindeki Suudi nüfuzunu simgeliyordu.

2016 yılında Hizbullah'ın desteklediği Hıristiyan siyasetçi Michel Aoun cumhurbaşkanı oldu. İki yıl sonra Hizbullah ve müttefikleri ülkenin dokuz yıl sonra yapılan ilk genel seçimlerinde çoğunluğu kazandı.

2022 seçimlerinde Hizbullah'ın siyasi bloku çoğunluğu kaybetti ancak grup ülke siyasetinde söz sahibi olmaya devam ediyor.

Kaynak: Mepa News, Al Jazeera