ABD-Rusya zirvesinin ardından Ukrayna'yı ne bekliyor?

Matthew Lee, Vladimir Isachenkov | AP | Tercüme: Mepa News

Üst düzey ABD'li ve Rus yetkililer, Moskova'nın yaklaşık üç yıl önce Ukrayna'ya asker göndermesinden bu yana en kapsamlı üst düzey temaslarını gerçekleştirerek, Salı günü dört saat boyunca görüştü. Görüşme, Başkan Donald Trump'ın çatışmanın sorumlusunun Kiev olduğunu öne sürmesinden kısa bir süre sonra gerçekleşti.

Trump, Ukrayna'nın Suudi Arabistan'daki görüşmelerden dışlanmasına yönelik itirazlarına pek sabır göstermedi. Ukrayna liderlerinin çatışmanın başlamasına asla izin vermemeleri gerektiğini defalarca dile getiren Trump, Kiev'in 2022'de Ukrayna'ya asker göndermeden önce Rusya'ya taviz vermeye istekli olması gerektiğini belirtti.

Trump, Florida'daki konutunda gazetecilere yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

"Bugün 'biz davet edilmedik' dediklerini duydum. Üç yıldır oradasınız. Bunu üç yıl önce bitirmeliydiniz. Bunu hiç başlatmamalıydınız. Bir anlaşma yapabilirdiniz."

Bu tür yorumlar ve Trump'ın Moskova ile ilişkileri düzeltme hedefi, ABD ve Avrupa'nın transatlantik ittifakına zarar verebilir ve Washington'un Ukrayna'nın yanı sıra güvenlikleri ve korunmaları için NATO'da ve başka yerlerde ABD liderliğine güvenen diğer uluslar nezdindeki konumuna önemli ölçüde zarar verebilir.

Eski Başkan Joe Biden'ın yönetimi sırasında ABD ve Avrupa, Rusya'yı izole etmeye ve İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası düzeni savunmaya odaklanmıştı.

Riyad'da, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov başkanlığındaki heyetler, Moskova ve Washington'daki ABD ve Rusya büyükelçiliklerinde personelin göreve gelmesini araştırmak üzere ekipler kurma konusunda anlaştı. Diplomatik personeller, diplomatik ilişkilerin gerilmesinin ardından karşılıklı olarak sınır dışı edilmişti.

Bu çaba, Ukrayna barış müzakerelerini desteklemek ve ekonomik ve küresel iş birliğini yeniden başlatmanın yollarını araştırmak için bu kanalları kullanmayı amaçlıyor. Bir Rus yetkili olası ortak enerji girişimlerine işaret etti.

İşte toplantıya ve bundan sonra olacaklara bir bakış:

Dağınık diplomatik ilişkilerin yeniden kurulması

Her iki ülkenin başarı listesinin ilk sırasında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Şubat 2022'de Ukrayna'ya asker göndermesinin ardından dibe vuran diplomatik ilişkilerin yıllar sonra düzeltilmesine yönelik bir anlaşma yer aldı.

Trump'ın Putin'le telefonda görüşmesinden sadece bir hafta sonra gerçekleşen toplantı, eski Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in Ukrayna'daki çatışmayı önlemek amacıyla Ocak 2022'de Lavrov'la Cenevre'de bir araya gelmesinden bu yana iki ülkenin üst düzey diplomatları arasında gerçekleşen ilk önemli yüz yüze görüşmeydi.

Lavrov Salı günkü görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada tarafların yeni büyükelçilerin atanmasının hızlandırılması konusunda mutabık kaldıklarını belirtirken, iki ülkeden üst düzey diplomatların "ABD ve Rusya büyükelçilikleri ile diğer misyonların çalışmalarının önündeki yapay engellerin kaldırılması" ile ilgili ayrıntıları görüşmek üzere kısa süre içinde bir araya geleceklerini de sözlerine ekledi.

ABD ile Rusya'nın Ukrayna zirvesinden ne sonuç çıktı?

Gerçekte, ABD ve Rusya büyükelçiliklerinin personelinin azaltılması, Rus birliklerinin 2022'de Ukrayna'ya girmesinden çok önce, 2014'te Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinden sonra başladı. Bu ilhak, Obama yönetimi döneminde dünyanın çoğu tarafından yasa dışı olarak görüldü ki Obama da bunun üzerine ABD'deki birçok Rus ofisinin kapatılmasını emretti.

Kriz, İngiliz yetkililerin Rusya'yı suçladığı ve diplomatların toplu olarak sınır dışı edilmesine ve her iki ülkede ve Avrupa'da çok sayıda konsolosluğun kapatılmasına neden olan sürgündeki bir Rus casusu ve kızının 2018'de İngiltere'de zehirlenmesinden sonra hız kazandı.

Associated Press'in ABD'nin artık bu davaları kapanmış olarak görüp görmediği sorusuna Rubio yanıt vermekten kaçındı ancak diplomatik angajman olmadan Ukrayna'da bir barış anlaşması yapmanın imkansız olduğunu söyledi:

"Diplomatik ilişkilerimizde var olan ya da var olmuş olan aksaklıkların her bir unsurunu veya bunun işleyişini müzakere edecek ya da konuşacak değilim. Moskova ve Washington'daki diplomatik misyonlarımızın işleyişinde en azından bir normallik sağlanmadıkça çatışmanın sona erdirilmesi mümkün değildir."

Ukrayna'daki çatışmanın sona erdirilmesi için müzakere

İki taraf çatışmanın müzakere yoluyla sona erdirilmesini araştırmaya başlamak üzere üst düzey çalışma grupları kurma konusunda anlaştı. Bu ekiplerin ilk olarak ne zaman bir araya geleceği hemen belli olmadı ancak her iki taraf da bunun yakında olacağını söyledi.

Salı günü görüşmelere katılan Trump'ın ulusal güvenlik danışmanı Mike Waltz, tüm tarafların vermesi gerekebilecek tavizlerle ilgili olarak, toprak ve güvenlik garantileri konusunun tartışılan konular arasında yer alacağını ifade etti.

Rubio, aralarında teknik detayları bilen uzmanların da bulunduğu üst düzey bir ekibin Rus tarafıyla "bu çatışmanın nasıl sona ereceğine dair parametreler üzerinde çalışmaya başlayacağını" kaydetti.

Ukrayna'da olası bir ateşkesi denetleyecek muhtemel bir barış gücü misyonu konusunda ise üst düzey Rus diplomat Moskova'nın NATO üyelerinden herhangi bir askeri birliği kabul etmeyeceğini söyledi ve Ukrayna'nın Batı askeri ittifakına katılma teklifinin önemli bir güvenlik sorunu teşkil ettiği iddiasını tekrarladı.

Lavrov, "AB veya ulusal bayraklar altında konuşlandırılmış olsalar bile NATO üyesi ülkelerden askerlerin konuşlandırılmasının hiçbir şeyi değiştirmeyeceğini ve bizim için kesinlikle kabul edilemez olacağını açıkladık" dedi.

Ukrayna ve Avrupa'nın görüşmelerden dışlanması

Salı günü Riyad'da yapılan görüşmelere ne Ukrayna ne de Avrupa ülkeleri davet edildi, ancak ABD'li yetkililer ciddi bir şekilde başlaması halinde barış müzakerelerinden dışlanmaları gibi bir niyetin olmadığını söyledi.

Rubio, "Burada kimse bir kenara itilmiyor. Açıkçası Ukrayna ile, Avrupa'daki ortaklarımızla ve diğerleriyle angajman ve istişare olacak. Ancak nihayetinde Rus tarafı bu çabanın vazgeçilmezi olacaktır." dedi

Waltz da aynı fikirdeydi:

"Eğer iki tarafı bir araya getirecekseniz, iki tarafla da konuşmanız gerekir. Biz kesinlikle her iki tarafla da konuşuyoruz."

ABD Başkanı Trump Ukrayna'yı nasıl sattı?

Trump'ın geçen hafta Putin ile görüştükten hemen sonra Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüştüğünü ve ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ve Rubio'nun Cuma günü Almanya'da Zelenskyy ile bir araya geldiğini belirtti.

Yine de Zelenskiy'nin toplantıya dahil edilmediği için kızgın olduğu ve seyahatinin Salı günkü ABD-Rusya görüşmeleriyle ilişkilendirilmemesi için Çarşamba günü Suudi Arabistan'a yapacağı ziyareti ertelediği anlaşılıyor.

Ve bu Trump'ın çatışmaların başlamasında Kiev'in hatalı olduğunu öne süren yorumlarından önceydi.

Londra'daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde Avrasya ve Rusya kıdemli uzmanı ve İngiltere'nin eski Belarus büyükelçisi Nigel Gould-Davies de bu konuda şunları söyledi:

"Tüm bu müzakereler başından beri Rusya'nın lehine görünüyor. Hatta bunun bir müzakere mi yoksa bir anlamda bir dizi Amerikan kapitülasyonu olarak mı adlandırılması gerektiği de bir soru işareti."

ABD'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarının kaldırılması

ABD'nin Biden döneminde Moskova'ya karşı uygulanan yaptırımları kaldırıp kaldırmayacağı sorusuna Rubio, "herhangi bir çatışmaya son vermek için tüm tarafların taviz vermesi gerektiğini" ve "bunların ne olduğunu önceden belirlemeyeceklerini" belirtti.

ABD'nin Lavrov'u resmi olarak yaptırım listesinden çıkarıp çıkarmayacağı sorusuna Rubio, "henüz o düzeyde bir görüşme yapmadık" yanıtını verdi.

Trump'ın Ukrayna planı hakkında neler biliniyor?

Olası ABD-Rusya iş birliği

Riyad'daki Rus heyetine katılan Rusya Doğrudan Yatırım Fonu Başkanı Kirill Dmitriev gazetecilere yaptığı açıklamada Rusya ve ABD'nin ortak enerji girişimleri geliştirmesi gerektiğini söyledi.

Dmitriev, "Kuzey Kutbu ve diğer bölgeler de dahil olmak üzere ortak projelere ihtiyacımız var." dedi.

Rubio, tarafların Ukrayna ihtilafını sona erdirmeyi müzakere etmeyi başarması halinde, bunun Ruslarla "dünya için iyi olacak ve aynı zamanda uzun vadede ilişkilerimizi geliştirecek konularda ortaklık yapmak için inanılmaz fırsatlar yaratabileceğini" söyledi. Bunların neler olabileceğini belirtmedi.

AP'de yayınlanan bu değerlendirme Mepa News okurları için Türkçeleştirilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.