ABD Senatosu'nda Türkiye tartışıldı: 'Müttefik olabilir ama ortağımız değiller'

Oturumda söz alan konuşmacılar ve senatörler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın politikalarına ve özellikle de 15 Temmuz darbe girişiminden sonra hayata geçirilen uygulamalara sert eleştiriler yöneltti. Senatörler, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alma planlarına da tepkilerini dile getirdi ve bunun Rusya’ya yaptırımların ihlalini de oluşturabileceğini söyledi.

Amerikanın Sesi'nin aktardığına göre, Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Senatör Bob Corker, Türkiye’nin Kore Savaşı’nda Amerika’yla birlikte savaşması ve NATO’ya katılmasından bu yana Amerika’nın güçlü bir müttefiki ve önemli bir ortağı olduğunu ispatladığına ancak ilişkilerin her zaman “ABD’nin arzu ettiği kadar yapıcı olmadığını” dikkati çekti.

Komisyon Başkanı: “Bırakın yaşamayı Türkiye’yi ziyaret etmek bile bir soru işareti”

Corker, “Onun (Brunson’ın) görmeye devam ettiği kötü muamele, çok şeyi ortaya koyuyor ve bırakın yaşamayı Türkiye’yi ziyaret etmenin bile güvenli olup olmadığı konusunda ciddi sorular uyandırıyor” diye konuştu.

Erdoğan’ın uluslararası boyutta da müttefiklerle ters düştüğünü belirten Corker, Türkiye’nin Rusya’dan NATO sistemleriyle uyumlu olmayan hava savunma sistemi alma planlarını örnek gösterdi.

Corker, “Bu gelişmeler, bizim, bir yandan Türkiye’yle önemli ilişkilerimizi korumak için çalışırken, diğer yandan da ülkelerimiz arasındaki yakın bağları tehdit eden farklılıkları ele almanın yollarını değerlendirmemizi gerekli kılıyor” dedi.

Oturuma konuşmacı olarak davet edilen Council on Foreign Relations adlı düşünce kuruluşu uzmanı Steen Cook ve Harvard Kennedy Okulu’ndan Amanda Sloat söz aldı.

“Türkiye bir müttefik olabilir ama ortak değil”

Cook, Soğuk Savaş’tan bu yana Türkiye, ABD ve küresel politikadaki değişimlerin Türk-Amerikan ilişkilerinin yeniden değerlendirilmesi ve tanımlanmasını gerekli kıldığını savunarak, “Türkiye bir müttefik olabilir ama ortak değil” ifadesini kullandı.

Türkiye’de “derinleşen otoriterliğin” Amerikalılar’ın savunduğu değer ve idealler açısından da ağır sonuçları olduğunu ve ikili ilişkilerin de zarar gördüğünü belirten Cook, Erdoğan’ın “popülizmi, milliyetçiliği ve otoriterliğinin”, sık sık Amerikan karşıtlığı ve Amerika’nın çıkar ve hedeflerine ters düşen politika tercihlerini doğurduğu değerlendirmesinde bulundu.

“ABD’yi YPG’yle çalışmaya Ankara mecbur bıraktı”

Cook, Türkiye’nin YPG konusundaki tezinin meşru olduğunu söyledi ancak Ankara’nın “IŞİD’e karşı savaşta ABD’yle işbirliği yapmayı başta reddederek, ABD’yi bu grupla birlikte çalışmaya itmede önemli rol oynadığını” savundu.

Cook’tan ‘ABD ne yapmalı?’ konusunda 5 madde

Cook, “Bu bağlamda, ABD, özellikle de Kongre’nin önünde, Türkiye’nin, demokratik olarak gerilemesi, Amerikalılar’a muamelesi ve ABD’nin çıkar ve hedefleriyle bağdaşmayan dış politikasından Washington’ın rahatsızlık duyduğunu farkına varmasını sağlamada bir fırsat var” dedi. Cook bunun nasıl yapılabileceğine ilişkin şu maddeleri sıraladı:

“-Denetim Dairesi’ne ABD-Türkiye ilişkilerinin değeri hakkında bir çalışma yürütmesi için talimat verilmesi,

-Savunma Bakanlığı’ndan İncirlik Hava Üssü’nden ayrılmanın ya da bazı faaliyetlerinin bölgedeki diğer tesislere kaydırılmasının bedelleri ve modellerini araştırması ve bu çalışmanın sonuçlarını da kamuoyuyla paylaşmasının istenmesi,

-Dışişleri Bakanlığı’ndan Türkiye’ye seyahat uyarısını gözden geçirmesinin talip edilmesi,

-Türkiye’nin pahalı, yüksek teknoloji ürünü silahların geliştirilmesi ve satın alımı süreçlerine katılmasına kısıtlamalar getirilmesi,

-Türk yetkililerin (Gülen’in iade süreci ve Rıza Sarraf davası) Amerikan yargı sürecini siyasileştirme çabalarından kaçınması gerektiği yönünde kamuoyu önünde çağrı yapılması.”

Türkiye Amerikalı tutukluları “pazarlık unsuru” olarak mı kullanıyor?

Toplantının soru-cevap bölümünde, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 satın alma planlarına dair bir senatörün sorusu üzerine Cook, Amerika’nın, Türkiye’ye bu hareketinin sonuçları olacağını net olarak belirtmesi gerektiğini söyledi.

Sloat, Demokrat Senatör Jeff Merkley’nin bir sorusu üzerine, Başkan Trump’ın Türkiye’deki Anayasa referandumundan hemen sonra Erdoğan’ı arayıp tebrik etmesini “talihsiz bir görüşme” olarak niteledi.

Demokrat senatör Chris Coons’un, “Türkiye’de neden bu kadar fazla Amerikan vatandaşının tutuklandığı” sorusu üzerine her iki konuşmacı da, Türkiye’nin bu kişileri “diplomatik tehdit ya da pazarlık unsuru” olarak kullanıyor olabileceği görüşünü dile getirdi. Hatta Cook daha ileri giderek, bu kişilerin “rehine” olarak da adlandırılabileceğini savundu.

Bir başka soru üzerine Sloat, Türkiye’de demokrasiyi savunanları desteklemenin önemli olduğunu ve güvenlik gündeminin insan hakları meselelerini gölgede bırakmaması gerektiğini vurguladı.