ABD ve Çin liderleri arasında kritik görüşme

ABD Başkanı Joe Biden, Çin lideri Şi Cinping'e adanın statüsünü zorla değiştirmeye çalışmamaları gerektiğini söyledi.

Biden, Tayvan'ı tanımamaya dair politikalarının ise değişmediğini teyit etti.

Cinping ise Biden'a Tayvan'ı tanımamaları gerektiğini söyledi, "Ateşle oynayan yanar" dedi.

Biden ve Cinping yüz yüze görüşme ihtimalini de değerlendirdi.

Cinping 2015'te ABD'yi ziyaret ettiğinde, o dönem ABD Başkan Yardımcısı olan Biden ile görüşmüştü.

Fakat Biden'ın yeni görevinin ardından iki lider yüz yüze hiç görüşmedi.

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada telefon konuşmasında Tayvan'ın yanı sıra iklim değişikliği, sağlık ve güvenlik konularının da görüşüldüğü aktarıldı.

BBC ABD Dışişleri Bakanlığı Muhabiri Barbara Plett Usher, analistlere göre iki liderin de açık bir çatışmadan çekindiğini belirtiyor.

Fakat liderlerin arasındaki farklılık, konuşmanın ardından yaptıkları açıklamalarda belli oluyor.

Beyaz Saray kısa bir açıklamayla iki tarafın farklılıkları saygılı bir şekilde yönetmeyi ve "çıkarların ortaklaştığı alanlarda" birlikte çalışmayı konuştuklarını belirtti.

Çok daha uzun bir açıklama yayımlayan Pekin ise çıkarların pek çok noktada uyuştuğunu fakat iki ülkenin ilişkilerinin kötüleşmesinin ABD'nin suçu olduğunu aktardı.

Pekin, Biden yönetiminin Çin'i "ana rakip" ve "uzun vadedeki en büyük zorluk" olarak görmesini eleştirdi.

"Olumlu bir şey görmek zor"

Cinping'in Biden'a "Ateşle oynayan yanar" demesi herkesin dikkatini çekti.

Bu ABD'ye güçlü bir uyarı olsa da ilk defa kullanılmıyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı ABD Kongresi'nden bir delegasyonun bu yıl Tayvan'ı ziyareti sırasında da tam olarak aynı ifadeleri kullanmıştı.

Çin Savunma Bakanlığı da geçen yıl Tayvan'a gönderdiği bir uyarı mesajında buna yer vermişti.

Şimdi Çin liderinin de bu ifadeyi kullanması önemini artırıyor.

Fakat Çin'in Tayvan'a karşı bir askeri harekata hazırlandığı veya ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaret etmesi durumunda böylesi bir adım atacağı anlamına da gelmiyor.

Bunun yerine ABD'ye, politikalarını değiştirmezlerse çatışmanın kaçınılmaz olduğu mesajı veriyor.

Bu telefon konuşmasından iki ülke ilişkilerine dair olumlu bir şey göstermek zor.

Pelosi gerilimi

Son dönemde ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret edeceğine dair söylentiler Çin’in tepkisini çekmişti.

Çin Pazartesi günü böylesi bir ziyaretin “ciddi sonuçları olacağı” uyarısında bulundu.

Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse bu 1997’den beri adaya yapılan en üst düzey ABD ziyareti olacak.

Fakat Çin Tayvan’ı ayrı bir ülke olarak tanımıyor ve kendi parçası olarak görüyor.

Bu söylenti yalnızca Çin’in tepkisine yol açmadı. ABD Başkanı Biden yönetiminin de 82 yaşındaki Pelosi'yi Tayvan'ı ziyaret etmekten vazgeçirmeye çalıştığı aktarılıyor.

Biden geçen hafta “Ordu bunun iyi bir fikir olduğunu düşünmüyor” dedi. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada ise "Çin’in bu konudaki söylemi yapıcı olmaktan uzak ve gereksiz” denildi.

ABD Dışişleri Bakanlığı ise Pelosi’nin bir ziyaret planı açıklamadığını ve ABD’nin Tayvan’a yönelik politikasının değişmediğini söylüyor.

Pelosi neden Tayvan’a gitmek istiyor?

ABD kamuoyunda ve Kongre’de Tayvan’a güçlü bir destek var.

35 yıldan uzun süredir Kongre’de yer alan Pelosi, Çin’e eleştirel tavırlarıyla biliniyor.

Bugüne kadar Pekin’in insan haklarını çiğnemesini eleştirdi, demokrasi yanlısı protestocularla buluştu, 1989’daki katliamı anmak için Tiananmen Meydanı’nı ziyaret etti.

Pelosi’nin planı adayı Nisan ayında ziyaret etmekti. Fakat Covid testi pozitif çıkınca bu ziyareti ertelemek zorunda kaldı.

Planın detaylarını paylaşmasa da geçen hafta yaptığı bir konuşmada Tayvan’a destek göstermenin önemini vurguladı.

Riskli bir denge

ABD’nin Tayvan politikası bir denge üzerinde ilerliyor. Bir yandan Çin’in adayı kendi toprağı olarak gördüğünü kabul ederken diğer yandan da Tayvan’ın statüsünü güç kullanarak değiştirme fikrine karşı çıkıyor ve ada yönetimine silah satıyor.

Bu denge politikası Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından daha kırılgan gözükmeye başladı: Dışişleri Bakanlığı Çin’in bundan çıkardığı dersleri Tayvan üzerinde uygulamasından endişe ediyor.

Çin’in Tayvan’a yönelik gittikçe agresifleşen açıklamaları ve eylemlerinin yanı sıra Tayvan Boğazı’nı uluslararası su olarak görmediklerine dair imaları da endişe uyandırıyor.

Bu yanıcı siyasi ortamda Pelosi’nin ziyareti gerilimi hızla artırma riski taşıyor.

ABD yetkilileri Çin’in askeri bir yanıt vermesinden korkuyor. Öte yandan analistler Pekin’in Tayvan’ı güç kullanarak ele geçirmeye çalışma ihtimalinin yakın vadede mümkün olmadığını düşünüyor.

Kaynak: BBC Türkçe