Adım adım Brunson krizinde bu noktaya nasıl gelindi?

ABD-Türkiye ilişkileri tarihinin en gergin günlerinden geçiyor. Türkiye'ye yaptırım uygulama noktasına gelen ABD ve bu yaptırımlara aynı şekilde karşılık vereceğini açıklayan Türkiye.

Peki iki NATO müteffiki ülke bu noktaya nasıl geldi? İşte adım adım Rahip Brunson krizi:

Eylül 2016: Sınır dışı kararı

İzmir Diriliş Kilisesi Rahibi ABD vatandaşı Andrew Craig Brunson 'milli güvenliği tehdit eden faaliyetlerde bulunduğu' gerekçesiyle, eşi Norine Lyn Brunson ile birlikte sınır dışı edilmesine karar verildi. 20 yıldır Türkiye'de yaşayan Brunson çifti, İzmir Mimar Sinan Mahallesi'ndeki evlerinden alınarak Göç İdaresi'ne teslim edildi.

9 Aralık 2016: Gizli tanık 'casus' dedi, Brunson tutuklandı

Sınır dışı işlemleri devam ederken 15 Temmuz soruşturmasında bir 'gizli tanık' Brunson aleyhine savcılıkta ifade verdi ve Evanjelik Rahip Brunson Gülen ve PKK bağlantılı olduğu gerekçesi ile tutuklandı. "Devletin gizli kalması gereken bilgilerini siyasal veya askeri casusluk amacıyla temin etmek" suçlamasıyla 20, toplamda 35 yıla kadar hapsi istendi.

16 Mayıs 2017: Brunson mevzusu ilk kez masada

Brunson'ın serbest bırakılma talebi Washington'daki Trump-Erdoğan görüşmesinde gündeme getirildi.

28 Eylül 2017: Erdoğan'dan ilk 'takas' teklifi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe'de yaptığı Polis Akademisi Mezuniyet Töreni konuşmasında "Diyorlar ki, papazı bize verin. Bir papaz da sizde var. Siz onu bize verin biz de onu yapalım yargıda gereğini size verelim" ifadelerini kullandı. Bu ifadeler 'pazarlık' eleştirilerine neden oldu.

13 Mart 2018: Müebbet hapis cezası

16 ay boyunca iddianamesinin hazırlanmasını hapiste bekleyen Brunson için 'FETÖ/PDY üyeliği ve yöneticiliğinden' ömür boyu hapis cezası istendiği açıklandı. 35 yılla yargılanmasına hükmedildi.

16 Nisan 2018: İlk duruşma

Brunson'ın ilk duruşması görüldü. ABD'li senatörler duruşmayı izlemek için Adalet Bakanlığı’na başvurdu. Daha önce Brunson için 37 Senatör ve 78 Kongre üyesi Cumhurbaşkanı Erdoğan’a mektup yazmış, serbest bırakılıp sınır dışı edilmesini istemişti. Tutukluluk halinin devamına karar verildi ve duruşma 7 Mayıs'a ertelendi. Kararın ardından aynı gün Halkbank-Hakan Atilla davasının 16 Mayıs'a ertelendiği açıklandı.

19 Nisan: İlk yaptırım uyarısı

Trump 'Papaz Brunson Türkiye'de zulme uğruyor' dedi ve hemen ardından ilk yaptırım uyarısı ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wess Mitchell'dan geldi. Mitchell Brunson'ın serbest bırakılmaması halinde, 'Türkiye için sonuçları olabilir' ifadesini kullandı. Bir gün sonra iki senatör yaptırım için çalışma başlattı.

7 Mayıs 2018: Tahliye talebine red

İkinci duruşmada üç gizli tanık tarafından suçlanan ve bu tüm suçlamaları reddeden Brunson'ın tahliye talebi reddedildi ve dava ertelendi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, rahibin serbest bırakılması için Washington’dan gelen çağrılara hukuki sürece müdahale edilemeyeceği ve mahkemenin sonucunun beklenmesi gerektiğini söyleyerek yanıt verdi.

28 Mayıs 2018: F-35 savaş uçakları ve Brunson

Trump: ''Brunson masum. O casus ise ben ondan da casusum. Türkiye'de yargılanması devam ediyor, ama yargı süreci de pek yargı süreci değil. Türkiye'dekilerle bu konuda bir şey yapılması için konuşuyoruz. Rahip Brunson, umarım bizi duyabiliyorsunuz, bir noktada size yardım edeceğiz. Bunun üzerinde uzun zamandır çalışıyoruz". Bu tarihten sonra F-35 savaş uçakları konusu ABD'de Brunson ile birlikte anılmaya başlandı.

20 Haziran 2018: ABD'nin tehdidi F-35'ler mi ?

Başbakan Yardımcısı Bozdağ, F-35'lerin teslimatı karşılığında 'FETÖ soruşturmasından' tutuklu bulunan ABD'li rahip Andrew Brunson'un serbest bırakılması talebinin bir tehdit olduğunu söyledi.

29 Haziran 2018: Senatörlerden cezaevi ziyareti

ABD'li Senatörler Lindsey Graham ve Jeanne Shaheen Brunson'u cezaevinde ziyaret edip ardından Erdoğan ile görüştüler. Graham daha sonra yaptığı açıklamada bu sorunun çözüme kavuşmaması halinde Türkiye ile ilişkilerin daha iyi bir noktaya gelmeyeceğini bildirdiğini söyledi. Graham yaptırım çalışmalarını hazırlayan senatörlerin başındaki isim olarak biliniyor.

18 Temmuz 2018: Tahliye talebine üçüncü red

Brunson'In tahliye başvurusu üçüncü kez reddedildi. Bu karar ABD'li yetkilileri ayağa kaldırdı. Başkan Trump Twitter üzerinden olayı 'rezalet' olarak tanımlayıp Cumhurbaşkanı Erdoğan’a çağrıda bulunarak, Brunson’ın serbest bırakılmasını istedi. Amerikan Senatosu, Türkiye'ye uluslararası finans kurumlarınca kredi verilmesine engel olmak için harekete geçti.

25 Temmuz: Brunson ev hapsinde

Casusluk iddiaları ile 35 yıl hapis cezası istenen Brunson'In tutukluluğu "sağlık sorunları" dikkate alınarak ziyaretçi kabul edebileceği, internet ve tüm iletişim araçlarını kullanabileceği şekilde ev hapsine çevrildi. ABD bunun yeterli olmadığını açıkladı.

26 Temmuz 2018: Serbest bırakın ya da sonuçlarına katlanın

Önce ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence hemen ardından Başkan Trump'tan peş peşe yaptırım açıklamaları geldi. Pence, "Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye hükümetine ABD Başkanı Trump adına mesajım var: Pastor Andrew Brunson'u hemen serbest bırakın ya da sonuçlarına katlanmaya hazır olun" ifadelerini kullandı. Pence, "ABD, Türkiye'ye karşı bazı ekonomik yaptırımlar uygulayacak" dedi.

Pence'in açıklamalarının şoku geçmeden Trump Twitter üzerinden "ABD, harika bir Hristiyan, aile babası ve harika bir insan olan Rahip Andrew Brunson'ın uzun süreli tutukluluk hali sebebiyle Türkiye'ye geniş yaptırımlar uygulayacak. Brunson çok acı çekiyor. Bu masum din adamı hemen serbest bırakılmalı" paylaşımını yaptı.

Açıklamalar gündeme bomba gibi düştü. Hem siyasette hem de piyasalarda şok etkisi yarattı. Ankara bu durumu tehdit olarak değerlendirdi. Aynı gün içinde Türkiye'den ABD'ye peş peşe cevaplar geldi. Erdoğan Güney Afrika seyahatinden dönene kadar açıklama yapmadı. Ancak yardımcısı, Dışişleri Bakanı ve sözcü seviyesinde rest cevabı verildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu mevkidaşı Mike Pompeo ile konuyu telefonda değerlendirdi.

1 Ağustos: İki Bakan ABD'nin kara listesinde

ABD Brunson'ın serbest bırakılmamasında payları bulunduğu gerekçesiyle İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'e yaptırım kararı aldı. İki bakanın kara listeye alınarak ABD'deki mal varlıklarına el konulması, ülkeye girişlerinin ve ABD ile tüm ticari ve finansal ilişkilerinin dondurulması kararı verildi.