Afganistan başkanlık seçimlerine dair bilinmesi gerekenler

Afganistan 28 Eylül cumartesi günü ABD işgalinin gölgesinde başkanlık seçimine gidiyor.

Seçimlerde Kabil hükümetinin mevcut isimlerinin yanı sıra, Afganistan'ın yakın tarihinde öne çıkan bazı figürler de başkanlık için yarışacak.

Taliban etkinliğinin artarak devam ettiği ülkede seçimlerin bir krize dönüşebileceği tahmin ediliyor.

Taliban'dan müdahale sinyali

Birçok kaynağa göre Afganistan topraklarının yaklaşık yüzde 70'i üzerinde kontrol sahibi olan Taliban geçtiğimiz gün seçimlere müdahale edeceğini açıklamıştı.

Seçimleri "ABD planı" ve "işgalin meşrulaştırılması" olarak niteleyen Taliban ülke çapında yolları keseceğini ve seçimleri engelleyeceğini ifade etmişti.

Hareket halka "zarar görmemek için evinizden çıkmayın" mesajı vermişti.

Barış görüşmeleri

ABD ile Taliban arasında 2018 yılının Ekim ayından bu yana devam eden barış görüşmeleri bir süre önce son bulmuştu.

Dokuzuncu turu düzenlenen görüşmeler, ABD Başkanı Donald Trump'ın açıklamasıyla iptal edilmişti.

İptal kararının ardından ABD sahada saldırılarını artıracağını söylerken, Taliban da ABD'nin bu karardan pişman olacağını söylemişti.

Seçim sürecini Taliban'ın bir gövde gösterisi fırsatı olarak değerlendireceği tahmin ediliyor.

Adaylar kim?

Seçimlerde başkanlık için 16 aday yarışacak.

Öne çıkan adaylar arasında ise 6 isim bulunuyor.

Eşref Gani: Peştun asıllı Gani, Afganistan'ın mevcut devlet başkanı. Seçimde ikindi dönem başkanlık için yarışacak Gani ile beraber seçime girecek olan isimler Tacik asıllı eski istihbarat şefi Emrullah Salih ve İran'a yakınlığıyla bilinen Hazara asıllı mevcut devlet başkanı ikinci yardımcısı Server Daniş.

Abdullah Abdullah: Ülkedeki Tacik nüfusun desteklediği İcra Heyeti Başkanı, Kabil hükümetinin iki numaralı ismi Abdullah Abdullah bir diğer güçlü aday. Abdullah'ın seçim ortakları, Özbek savaş ağası Abdurreşid Dostum, Özbek lider İnayetulah Ferahmend ve Hazara Hizbi Vahdet'in bir kolu tarafından desteklenen Abdullah Sedati.

Ahmed Veli Mesud: Eski Tacik savaş ağası Ahmed Şah Mesud'un küçük kardeşi olan Mesud, ülkenin eski İngiltere büyükelçisiydi. Mesud'un seçim yardımcıları eski Yüksek Eğitim Bakanı Feride Mumend ve Hazara Latif Nezari.

Gulbeddin Hikmetyar: Eski mücahit gruplardan Hizbi İslami'nin lideri olan Hikmetyar seçimlerin en dikkat çeken adaylarından. Peştun asıllı Hikmetyar, Hizbi İslami'nin Tacik liderlerinden Fazlulhadi Vazi ve Hafızurrahman Naki ile beraber seçime girecek.

Abdullatif Pedram: Tacik asıllı Pedram parlamento üyesi ve Ulusal Kongre Partisi lideri. Pedram seçimde Hazara İhsanullah Haydari ve Peştun Muhammed Sadık Vardak ile beraber yarışacak.

Rahmetullah Nebil: Peştun asıllı Nebil, Afganistan eski Ulusal Güvenlik Müdürü ve istihbarat alanında tanınıyor. Nebil, Eşref Gani'ye eleştirileri ile biliniyor. Nebil'in ortakları ise eski içişleri bakanı Hazara Murad Ali Murad ve eski kadın işleri bakanı Tacik Mesude Celal.

Diğer adaylar ise Nurulhak Ulumi, Nurullah Celili, Şehide Abdali, Feramerz Temana, Muhammad Şahab Hakimi, Hakim Tursan, Muhammed İbrahim Alekozay, Gulam Faruk Necrabi, Nur Rahman Lival, İnayetullah Hafız.

Seçimlere dair rakamlar

35 milyonluk ülkede 18 yaşın üzerindeki herkes oy kullanabiliyor.

Toplam kayıtlı seçmen sayısı ise 9.6 milyon.

100 bini aşkın asker ve polis sandıkları korumak üzere görevlendirilmiş durumda.

5 bini aşkın oy merkezinin kurulacağı ülke, yarın düzenlenecek seçimleri bekliyor.

Seçim sonucunda 2014 yılındaki gibi bir krizin ortaya çıkması da muhtemel.

Afganistan'da 2014 yılında yapılan başkanlık seçimleri büyük bir gerilime sahne olmuş, Kabil hükümeti içerisinde oluşan büyük çatlak ABD'nin doğrudan araya girmesiyle çözülmüş ve mevcut başkan Eşref Gani ile Afganistan İcra Heyeti Başkanı Abdullah Abdullah arasında ikili bir liderlik yöntemi ortaya atılmıştı.