Afganistan ve Taliban'ın içinde-2: Hapishaneden savaş meydanına

Afganistan'da 2001 yılında ABD'nin işgaliyle başlayan savaş 18 yılı geride bıraktı. Savaşın ana aktörlerinden Taliban, 18 yılın ardından ülkede yeniden iktidar olmaya oldukça yakın görünüyor.

BBC, Taliban'ın içerisinde hayatın seyrine dair dosya haberinde, Afganistan'da süren savaşı ele aldı.

Dosya haber, Mepa News tarafından üç bölümlük seri olarak Türkçeleştirildi.

Haber serisinin ikinci bölümü:

*

Hapishanedeki Taliban mensupları diğer mahkumların mahrum olduğu bazı imtiyazlara sahip. Kendi günlük takvimlerini belirliyor, hapishanedeki medresede dersler verebiliyorlar ve genellikle daha iyi sağlık hizmetine ve hukuki yardıma erişim sağlayabiliyorlar.

"Taliban hapishanede organize"

İlaveten, birlik olmaları ve işleyen emir komuta zinciri sayesinde hapishane içindeki nüfuzlarını artırmış. Dolayısıyla bazen Pul-i Çarhi’nin tüm mahkumları adına daha iyi şartların sağlanması için temsilci oluyorlar. Mevlevi Mamur isimli bir başka yaşça büyük Taliban mensubunun da dediği gibi “birbirlerinin haklarını için ölmeyi göze” alan mahkumların ortak bir tavrı temsil ettiğini gardiyanlar da çok iyi anlamış.

Gardiyanlar, Taliban ile aralarındaki ilişkinin işbirliği çerçevesinde yürüdüğünü söylüyor.

6. Bloğun 28 yaşındaki komutanı Rahmuddin şöyle diyor: “Taliban mahkumlarının liderleri ile aramızdaki işbirliği anlayışı gayet güçlü.”

“Hapishanede çıkıp girenlerle beraber 2.000 civarında mahkûm olduğu için onların işbirliği bize lazım bizim de onların sorunlarını çözmemiz lazım.”

Taliban protestoları

Ancak Pul-i Çarhi’deki Taliban mahkumlarının sık sık maruz kaldıkları şartları protesto etmek için eylem yapması, söz konusu bu işbirliğinin o kadar da karşılıklı olmadığına işaret etmekte.

Mahkumlar BBC muhabirine, yetersiz sağlık hizmetleri, ağır işleyen hukuki süreçler ve gardiyanların mahkumlara kötü davranması gibi kötü şartları protesto etmek için düzenli olarak, dudaklarını dikip veya yanaklarından bisiklet jantı teli sokup açlık grevi yaptıklarını ifade etti.

Geçmişte, Taliban mahkumlarının gardiyanlara saldırdığı ve hatta bazen hapishanenin bazı kısımlarını kontrol altına aldığı olaylar da yaşanmış.

BBC'nin, Kabil hükümetinin İçişleri Bakanlığına bu haberlerin doğruluğunu teyit etmek maksadıyla yaptığı girişimler bakanlık yetkililerinin cevap vermeyi reddetmesi nedeniyle sonuçsuz kaldı. Ancak, bakanlığa birkaç ayda bir açlık grevlerinin fotoğrafları, çağrılar ve yardım mesajları gittiği biliniyor.

Bu yılın başlarında gardiyanlarla mahkumlar arasında yaşanan arbedeler sonucu dört mahkûm yaşamını yitirirken yirmisi polis memuru toplam 33 kişi de yaralandı. Bu hadiselerle alakalı teyit edilemeyen haberlere göre, olaylar başlamadan önce mahkumlar sağlık tesislerinin yetersizliği nedeniyle uzun süredir eylem yapmaktaydı. O günlerde BBC’ye konuşan bir İçişleri Bakanlığı sözcüsü ise hadiselerin uyuşturucu araması sırasında hapishanedeki uyuşturucu kaçakçıları tarafından başlatıldığını savunmuştu.

Yıllarca böylesine patlamaya hazır şartlarda yaşamak zorunda kalan mahkumların tavırları da bu yüzden sertleşmiş.

Mahkumlardan bazıları yakın zamanda salınırken, bazılarının da salınma tarihleri belirlenmiş. Kabil hükümeti lideri Eşref Gani, haziran ayında yaptığı açıklamada Pul-i Çarhi ve diğer hapishanelerden toplamda 887 Taliban mensubunun salınacağını ilan etmişti.

Devlet başkanının bayram münasebetiyle düzinelerce mahkumun affedilmesi Afganistan’da geçmişe dayanan bir gelenektir ancak Gani’nin bu son açıklaması uzmanlar tarafından ABD-Taliban barış görüşmelerine dahil edilmeyen hükümetin bir güç gösterisi yapmak istemesi olarak değerlendirilmişti.

Taliban, Kabil hükümetini meşru olarak tanımadığı için onlarla masaya oturmayı reddetmişti.

"Yüzde 100 adanmış haldeyim"

Bari’nin serbest kalmasına hala iki yıl var ancak kendisi serbest kaldığında "cihada" yani kutsal savaşına geri döneceğinden son derece emin konuşuyor.

“Buradan çıktığımda safıma geri katılacağım. Eskiden kendimi adamışlığım yüzde 20 seviyesindeydi ancak artık cihadıma ve memleketimin müdafaasına yüzde 100 adanmışlıkla devam edeceğim.”

Başkanlık affı ile salınanlardan bir tanesi de artık Taliban kontrolündeki topraklarda yaşayan, Bari’nin hücresini paylaştığı arkadaşı Kari Sayid Muhammed’di.