Afganistan, 1.200'den fazla maden sahasıyla dünyanın en zengin kaynaklara sahip ülkelerinden biridir. Tahminlere göre, maden zenginliği 3 trilyon dolar değerindedir ve altın, kromit, bakır, demir, kurşun, çinko, kömür, doğal gaz, petrol, değerli taşlar, lityum, talk ve çeşitli nadir toprak elementleri gibi kaynakları içermektedir.

Bu kaynakların Afgan ekonomisi için sahip olabileceği dönüştürücü potansiyelin farkında olan Afganistan yönetimi, bu alanda ilerleme sağlamak için çeşitli yollar aradı. 31 Ağustos'ta Afgan hükümet yetkilileri yerel ve uluslararası şirketlerle yedi madencilik anlaşması imzaladı.

Bu önemli anlaşmalar 5 ila 30 yıl arasında değişen uzun vadeli taahhütler içeriyor. Projeler Herat'taki dört demir yatağının, Gor'daki bir kurşun ve çinko yatağının, Tahar'daki altın rezervlerinin ve Aynak'taki bakır kaynaklarının geliştirilmesini içeriyor. Katılımcı şirketler önümüzdeki otuz yıl içinde 6 milyar dolardan fazla yatırım yapmaya hazırlanıyor.

Bu projelerden elde edilecek gelirler ve buna bağlı kalkınma ve iş fırsatları Afgan ekonomisine büyük bir ivme kazandıracaktır. Bunlar Afgan halkının refahının artırılması için elzemdir.

Maden sahalarının keşfi devam ettiğinden, hükümetin bu projelerden elde edeceği kesin geliri tahmin etmek şu anda mümkün değil. Ancak sözleşmelere göre Afgan devleti altın madeninde yüzde 56, bakır madeninde yüzde 12, kurşun madeninde yüzde 20 ve her bir demir yatağında yüzde 13 hisseye sahip olacak. Bunun dışında Maliye Bakanlığı da bu projelerden ilgili vergileri alacak ve bu da devlet için başka bir gelir akışı sağlayacak.

Bu sözleşmelerden kaynaklanan ekonomik faydalar gelir yaratmanın ötesine uzanıyor. Özellikle de ülke genelinde endüstriyel kalkınmayı hızlandırmaları bekleniyor.

Örneğin, Kabil merkezli Afghan Invest şirketine verilen kurşun ve çinko projesi, komşu Türkmenistan'dan elektrik ithalatını sağlayacak 500 kilovoltluk bir güç ara bağlantı projesinin kalan yüzde 13'lük kısmını tamamlama sorumluluğunu da beraberinde getiriyor. Bu, artan enerji taleplerimizin karşılanmasına yardımcı olacak ve ülkedeki neredeyse tüm sanayi bölgelerine elektrik sağlayarak 12 saat olan çalışma saatlerinin 24'e çıkarılmasına olanak tanıyacaktır.

Elektrik arzının artırılması Afgan tarımının gelişmesine de yardımcı olabilir. Şu anda ülkedeki tarımsal faaliyetlerin çoğu el emeğine dayanıyor. Elektriğe daha iyi erişim bu sektörde makinelerin kullanılmasını da sağlayabilir. Afganistan Sanayi ve Maden Odası (ACIM) Başkanı Şirbaz Kaminzade'ye göre, Türkmenistan'dan ilave elektrik tedariki tarımsal ve endüstriyel üretimi 2 milyar dolar civarında artırabilir.

Ayrıca, elektrik enterkoneksiyon projesi ülkenin elektrik faturasını da düşürecek. Türkmenistan'ın elektriği daha düşük fiyatlarla satılıyor, bu elektriğin ithal edilmesi maliyetleri düşürecek ve Afgan hükümetinin Özbekistan ve Tacikistan gibi diğer iki elektrik tedarikçisiyle daha iyi fiyatlar üzerinden pazarlık yapmasına da olanak tanıyacak.

Demir madenlerinin geliştirilmesi, ülkedeki çok sayıda çelik fabrikasına demir cevheri sağlayacağı için Afganistan'ın endüstriyel gelişimine de katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda kurşun madeni, sekiz yerli akü üreticisi şirket için istikrarlı bir hammadde tedariki sağlayacak ve Afganistan'ı potansiyel olarak akü ihraç eden bir ülkeye dönüştürecektir.

Görüş  |  Çağın dışında bir rejim: Afganistan İslam Emirliği

Bu maden projeleri, 2021 yılında yabancı güçlerin ülkeden çekilmesinin ardından yabancı yüklenici ve taşeronlar için çalışan Afganların istihdamının sona ermesinden kaynaklanan yüksek işsizlik oranıyla mücadeleye yardımcı olarak da ülkeye fayda sağlayacaktır.

Projelerle ilgili faaliyetlerin çeşitli alanlarda 50 binden fazla kişiye iş fırsatı oluşturması bekleniyor. Bunlar arasında jeologlar, mühendisler, madenciler, makine operatörleri, nakliye personeli, ekipman üreticileri, lojistik uzmanları ve güvenlik personeline yönelik işler de yer alıyor.

Ayrıca, madencilik şirketleri sözleşmelerinin bir parçası olarak toplumsal kalkınma girişimlerine yatırım yapmakla yükümlüdür. Bu da sağlık, eğitim ve yerel toplulukların yaşam kalitesini artırmayı amaçlayan diğer sektörlerde ek istihdam fırsatları yaratacaktır. Bu girişimler, özellikle Gor gibi ciddi şekilde yetersiz hizmet alan vilayetlerde yoksulluğu azaltma ve yaşam standartlarını yükseltme potansiyeline sahiptir.

Madencilik projeleri Afgan hükümetine bir başka önemli konuda da yardımcı olacaktır: Afgan para biriminin istikrarsızlığı. Yabancı güçlerin çekilmesi ve çok sayıda yüklenicinin ülkeyi terk etmesinin ardından Afgan bankalarındaki mevduat sahipleri hızla yüz milyonlarca doları yabancı hesaplara aktararak ülkeyi ciddi bir döviz sıkıntısıyla karşı karşıya bıraktı.

Bu tükenme Afgan parasının değerini olumsuz etkiledi ve bankalar iflas tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Da Afghanistan Bank (Afganistan Merkez Bankası), Afgan para birimini kurtarmak için acil parasal istikrar politikalarına başvurmak zorunda kaldı ve başarılı oldu, ancak ülkenin hala dövize ihtiyacı var.

Madencilik projeleri ülkeye yönelik döviz akışını desteklemeye hazırlanıyor. Bu yedi madenin her biri, işlenmiş malzemelerin uluslararası pazarlara ihracatını kolaylaştırmak için iyi donanımlı Avrupalı ve Asyalı ortaklara sahip. Bu döviz akışının Afganistan'ın istikrarına önemli ölçüde katkıda bulunması ve ülkenin ekonomik görünümünü güçlendirmesi bekleniyor.

Gerçekten de geçen ay imzalanan madencilik sözleşmeleri Afganistan için dönüştürücü bir fırsat anlamına geliyor. Bu anlaşmalar sadece hükümete çok ihtiyaç duyulan geliri sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda Afganların yaşamlarını da iyileştirecek, onlara iş ve daha iyi yaşam koşulları sağlayacaktır. Bu, ülkenin ekonomik tarihinde çok önemli bir dönüm noktası olabilir.

Abdullah Azzam tarafından kaleme alınan ve Al Jazeera'da yayınlanan bu görüş yazısı Mepa News okurları için tercüme edilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.