Almanya'dan BM'ye Doğu Türkistan eleştirisi: Hayal kırıklığı

Almanya, geçen hafta Çin Halk Cumhuriyeti'nin Doğu Türkistan'daki insan hakları ihlalleri ile ilgili incelemelerde bulunmak üzere bölgeye giden Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'in Çin ziyaretini "hayal kırıklığı" olarak nitelendirdi.

Almanya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Bakan Annalena Baerbock'un geçen hafta Çinli mevkidaşı Vang Yi'ye Doğu Türkistan'daki insan haklarıyla ilgili, "son derece ağır ihlal iddialarının şeffaf bir şekilde açıklığa kavuşturulması" talebinde bulunduğu hatırlatıldı. Açıklamada Bachelet'in Çin ziyaretinin bu beklentileri karşılayamadığı belirtilerek, "Çin'in kısıtlamaları nedeniyle Bachelet'in ziyaretinde kişi ve bölgelere özgürce, engelsiz bir erişimin mümkün olmadığı ve bölgedeki durumun bağımsız bir şekilde değerlendirilmesine imkan tanınmadığı" kaydedildi.

Alman Dışişleri Bakanlığı, insan haklarının "devletlerin iç işleri kapsamına girmediği ve ülke sınırlarının insan haklarının geçerli olmadığı duvarlar anlamına gelmediği" uyarısı yaparak bunun Çin'deki insan hakları için de geçerli olduğunu vurguladı.

Açıklamada Bachelet'in Doğu Türkistan'daki insan hakları durumuna dair raporunu "bir an önce" yayınlaması beklentisine de vurgu yapıldı.

Çin yönetimi yıllardır Doğu Türkistan'da Uygur ve diğer azınlıklara sistematik olarak baskı uygulamakla suçlanıyor. İnsan hakları örgütlerinin tahminlerine göre bölgede bir milyonu aşkın insan kamplarda tutuluyor. Çin ise bu kampları terörle mücadele ve yoksul bölgenin ekonomisini kalkındırma amaçlı eğitim kampları olarak nitelendiriyor.

BM yetkilisi Bachelet'in ziyareti öncesinde uluslararası medyada Uygurların kitleler halinde kamplarda tutulduğuna dair yeni belgeler yayımlanmış, fotoğraflar, konuşmalar ve resmi makamların talimatlarını içeren belgelerle işkence ve vur emri gibi uygulamalar kayda alınmıştı.

ABD ve STK'lardan manipülasyon suçlaması

Yüksek Komiser Bachelet, ziyareti sırasında ve sonrasında Çin'i eleştirmediği için Amerika Birleşik Devletleri'nden (ABD) ve sivil toplum örgütlerinden eleştirilere hedef olmuştu. Altı günlük ziyareti sırasında Doğu Türkistan'daki Kaşgar ve Urumçi kentlerini de ziyaret eden Bachelet, temaslarının sonunda düzenlediği basın toplantısında, "Çin'e soruşturma yapmak üzere gelmediğini" söylemiş, Çin hükümetinden terörle mücadele önlemlerinin uluslararası insan hakları standartlarına uygunluğunu gözden geçirmesini istemişti. Sivil toplum örgütleri ise Bachelet'i Çin propagandasına alet olmakla suçlamıştı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Çin'in kısıtlama ve manipülasyonları nedeniyle ziyaretle ilgili endişelerinin sürdüğünü belirtmiş, Doğu Türkistan'da "İnsanlığa karşı suçlar ve soykırım"ın devam ettiğini söylemişti.

Bachelet, 17 yıl aradan sonra Çin'i ziyaret edenilk BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri oldu. Çin yönetimi Bachelet'i 2019 yılında davet etmiş, ancak gözetimsiz görüşmeler gerçekleştirmesine sıcak bakmamıştı. Bachelet, ziyaretinde üst düzey Çinli yetkililerin yanı sıra sivil toplum örgütleri ve dini gruplarla gözetim altında olmaksızın görüşmeler gerçekleştirdi.

Kaynak. DW Türkçe