Analiz | BAE ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler çıkmaza mı girdi?

(Fotoğraf: Twitter / Muhammed bin Zayid Al Nahyan)

Körfez ülkeleri Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, son dönemde birçok alanda rekabet içerisine girmiş durumda.

Aralarında derin çatlakların oluşmaya başladığı her iki ülkenin lideri de karşı tarafın düzenlediği Orta Doğu zirvelerine katılım sağlamadı. Suudi yetkililer, BAE lideri Muhammed bin Zayid Al Nahyan'ın Suudi Arabistan'da Aralık 2022'de düzenlenen Çin-Arap zirvesine katılmamasını, BAE'in artan rekabet üzerine memnuniyetsizliğini belirtmesi olarak yorumluyor.

Yemen meselesi

Wall Street Journal'de (WSJ) yer verilen analize göre, Suudi Arabistan ve BAE, yabancı yatırımı ve küresel petrol pazarında nüfuz elde etme konusunda rekabet içinde bulunuyor. Taraflar ayrıca Yemen iç savaşı konusunda da ayrılık içerisinde.

WSJ'ye konuşan kaynaklara göre BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Şeyh Tehnun bin Zayid Al Nahyan, Riyad'ın veliaht prensi ve fiili lideri Muhammed bin Selman ile görüşmek üzere birkaç kez Suudi Arabistan'ı ziyaret etti ancak bu girişimler gerilimin dindirilmesine yetmedi.

İki ülke arasında en gergin görülen anlaşmazlıklar ise Suudi Arabistan ve BAE öncülüğündeki koalisyonun 2015'te müdahale ettiği Yemen konusunda oldu. Suudi Arabistan savaşı sona erdirmek üzere İran destekli Husilerle doğrudan müzakereler sürdürürken 2019 yılında Yemen'deki cephe hatlarında bulunan askeri güçlerinin çoğunu geri çeken BAE, Yemen'in geleceğine dair görüşmelerde "yedek kulübesinde olmaktan" endişe duyuyor. Bu paralelde BAE, kendisiyle birlikte hareket eden ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi ile birlikte Yemen içerisinde yeni bir yapı kurmuş vaziyette.

Yemen ateşkesi BAE'nin ülkeyi bölmesi için bir fırsat mı?

Körfez yetkilileri yaptığı açıklamada, BAE'nin Yemen'in güneyinde stratejik önemde bir hakimiyet alanı elde etmek istediğini ve ayrıca bölgedeki deniz rotalarında güvenlik sağlamak amacıyla Kızıldeniz'i kapsayacak şekilde bir güce sahip olma arayışında olduğunu söylüyor.

Yemen'de Suudi Arabistan, BAE ve İran destekli güçler işkencelerle gündemde

Aralık ayında Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen hükümetiyle büyük bir tehdit durumunda BAE'li askeri güçlerin ülkeye müdahalesini onaylayan, Yemen güçlerini BAE'de eğitmeyi öngören ve istihbarat iş birliğini derinleştirecek bir güvenlik anlaşması imzaladı.

BAE ayrıca Kızıldeniz'in güney uç noktasındaki Babülmendep boğazında yer alan bir adada askeri üs ve uçak pisti inşa etme hedefinde.

Körfez yetkililerine göre Riyad yönetimi tarafı ise BAE-Suudi Arabistan destekli hükümet arasındaki güvenlik anlaşmasına ve üs inşası planına gayriresmi yollardan itiraz ediyor. Öte yandan yetkililere göre, Suudi Arabistan, BAE'nin Riyad yönetiminin sınırları güvence altına alma hedefine ve Husilerin saldırılarını durdurmaya karşı çıktığı görüşüne sahip.

Bunlara karşılık olarak ise Suudi Arabistan, Arap askeri koalisyonundan Sudanlı güçleri BAE'nin askeri operasyonlarına yakın alanlara konuşlandırmış durumda. BAE ise Suud'un bu hamlesini "göz korkutma taktiği" olarak yorumluyor.

Harita | Yemen'de son durum (Eylül 2022)

Petrol rekabeti

Diğer taraftan dünyadaki en büyük iki petrol üreticisi olan Suudi Arabistan ve BAE, enerji konularında kapalı kapılar ardında görüştü. Suudi Arabistan öncülüğündeki Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) şartları doğrultusunda BAE, sahip olduğu kapasiteden daha az petrol çıkarmakla yükümlü olduğundan, bu durum petrol gelirlerini düşük seyretmesine yol açıyor.

OPEC temsilcilerine göre BAE, uzun bir süre daha fazla petrol çıkarma konusunda Riyad yönetimini zorladı ancak Suudi Arabistan bu girişimleri reddetti. BAE yetkilileri, BAE'nin OPEC'ten ayrılması konusunda ülke içinde tartışmaların devam ettiğini söyledi. BAE yetkilileri, OPEC'ten ayrılma konusu yıllardır ülkede tartışma meselesi olsa da, Suudi Arabistan ile son dönemde meydana gelen anlaşmazlıkların bu fikri yeniden canlandırdığını ifade ediyor.

BAE son olarak OPEC'in ham petrol varil fiyatının düşmemesi için önemli ölçüde petrol üretimini azaltması kararı hususunda Suudi Arabistan tarafıyla gerilim yaşadı. BAE alenen kamuoyunda üretim kesintisini desteklese de ABD yetkilileri, BAE'nin gizli yollardan kendilerine daha fazla üretim yapmak istedikleri mesajını ilettiğini ancak Suudi Arabistan tarafından güçlü itirazlarla karşılaştıklarını söylüyor.

BAE'nin kendi çıkarlarına karşı çalışan bir Suudi Arabistan istemediği, Suudi Arabistan'ın da Körfez'de Suudi Arabistan üstünlüğüne tehdit oluşturacak bir BAE'den endişe duyduğu belirtiliyor.

Analizlere göre, Suudi Arabistan ve BAE ortak askeri tatbikatlara devam ediyor ancak iki ülke arasındaki iş birliğinin altın çağı sona ermiş durumda.

Kaynak: Mepa News