Analiz | İsrail gözünü Gazze'nin doğal gazına dikti

Alessandra Bajec | The New Arab | Tercüme: Mepa News

İsrail'in Gazze'de altıncı ayını dolduran ölümcül savaşı sırasında Tel Aviv'in, aralarında İtalyan enerji şirketi Eni, İngiliz BP, Kore Ulusal Petrol Şirketi'nin bir yan kuruluşu olan Dana Petroleum ve İsrailli Ratio Petroleum'un da bulunduğu altı yerli ve yabancı şirkete Gazze açıklarında doğal gaz araması için 12 lisans verdiği bildirildi.

Ekim ayı sonlarında, İsrail'in Gazze'ye askeri saldırı başlatmasından yaklaşık üç hafta sonra, ülkenin Enerji Bakanlığı, uluslararası hukuka göre Filistin deniz sınırları içinde sayılan bölgelerde yeni doğal gaz imtiyazları verdiğini duyurdu.

İmtiyaz alanları, Gazze kıyılarına bitişik olan ve yüzde 62'si Filistin'in deniz sınırları içinde kalan G Bölgesi ile sırasıyla yüzde 73 ve yüzde 5'i Filistin'in hak iddia ettiği deniz sınırları içinde yer alan H ve E Bölgeleri.

İsrail'de Filistinliler tarafından yönetilen bir hukuk merkezi olan Adalah'ın uluslararası savunuculuk ve iletişim sorumlusu Miryam Azem The New Arab'a yaptığı açıklamada, "İsrail'in bu ruhsatları vererek her zamanki gibi iş yapmaya devam etmesi, İsrail'in şu anda içinde bulunduğu uluslararası hukuku hiçe sayma seviyesini gösteriyor" dedi.

Görüş | İsrail'in gözü Gazze'nin doğal gaz kaynaklarında

Filistin 2015 yılında BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne (UNCLOS) taraf olduğunda deniz sınırlarını ilan etmişti. Ayrıca 2019 yılında bölgenin coğrafi koordinatlarını ve sayısını da verdi.

Ancak İsrail BMDHS'ye taraf değil ve Filistin Devleti'ni tanımıyor; bu da işgalci bir güç olarak Filistin'in deniz sınırlarını tanımamak ve uluslararası normları çiğnemek için bir bahane sağlıyor.

İsrail, egemenlik haklarının olmadığı bölgelerde yasal olarak ruhsat veremez. Uluslararası hukuka göre, işgal altındaki Filistin topraklarının doğal kaynaklarının, işgal altındaki nüfusun yararına olmayan ticari amaçlar için kullanılması yasaklanmıştır.

Ancak İsrailli yetkililer Filistin'in deniz alanları üzerinde tam ve etkin bir kontrol uygulayarak Gazze'nin kendi sularındaki kaynaklara erişimini engelliyor. Bu durum, Oslo Anlaşmaları uyarınca Filistinlilerin enklavın kıyılarından 20 deniz millik bir alana erişim hakkına sahip olmalarına rağmen gerçekleşmektedir.

Adalah'ın hukuk direktörü Suhad Bishara The New Arab'a verdiği demeçte, "Filistin deniz sınırları içinde kendilerine ait olduğunu iddia ettikleri alanları tek taraflı olarak sınırlandırmaları, Filistin'in 2019 deklarasyonuyla açıkça çatışıyor" dedi.

İsrail Gazze'nin doğal gaz rezervlerine göz dikti

Avukat ayrıca İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarında kârlı doğal kaynakları ele geçirmek için on yıllardır "tek taraflı" bir yöntem benimsediğini belirtti. Son açık deniz ihalelerini de Filistin'in varlıklarına yasadışı yollardan "el koymaya" yönelik bir başka girişim olarak görüyor.

Gaz arama ruhsatı ihalesi, İsrail Enerji Bakanlığı'nın Aralık 2022'de açtığı ihalenin üzerinden bir yıl geçmeden gerçekleşti.

Bazı Filistinli insan hakları grupları yeni gaz arama izinlerinin Filistin deniz sınırları içindeki bölgelerde verilmesine itiraz etti.

Adalah 5 Şubat'ta İsrail Enerji Bakanı ve Başsavcısına bir mektup göndererek uluslararası hukuku ihlal eden bu arama ihalelerinin iptal edilmesini ve Filistin'e ait bölgelerde gaz rezervlerinin işletilmesini içeren her türlü faaliyetin derhal durdurulmasını talep etti.

Hayfa merkezli Adalah hukuk merkezi, "İsrail iç hukuku uyarınca verilen ihaleler, UİH normlarını atlatmaya ve doğal kaynakların yönetimi ve işletilmesiyle ilgili olarak Filistin deniz alanına İsrail iç hukukunu uygulamaya çalıştığından, Filistin deniz alanının etkin İsrail kontrolü altında ilhakını teşkil etmektedir" dedi.

Azem, gaz ihalesinin uluslararası hukuka aykırı olmasının yanı sıra, Filistin'in deniz alanlarında gaz aramasının Filistin halkının doğal kaynaklarının yönetimini de içeren kendi kaderini tayin hakkını ihlal ettiğini ileri sürdü. "İsrail kendi özel mali kazançları için tek taraflı hareket ederek Filistinlilerin kendi kaynakları üzerindeki egemenliğine karşı çıkmaktadır" dedi.

İsrail ile Mısır, Gazze'ye ait doğal gaz kaynaklarına el koyuyor

Adalah'ın açıklamasının ardından Al-Haq, Al Mezan İnsan Hakları Merkezi ve Filistin İnsan Hakları Merkezi (PCHR) Eni, Dana Petroleum ve Ratio Petroleum'a birer nota göndererek, yarısından fazlası Filistin'in hak iddia ettiği Münhasır Ekonomik Bölgesi (MEB) içinde yer alan G Bölgesi'nde herhangi bir faaliyette bulunmamaları çağrısında bulundu.

Filistinli sivil toplum örgütleri, şirketlerin işgal yasaları da dahil olmak üzere uluslararası insancıl hukuka aykırı faaliyetlerde bulunmaları halinde "mevcut tüm yasal yolları" kullanacakları uyarısında bulundu.

Örgütler, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Filistin topraklarında işlenen "uluslararası suçlarla ilgili aktif bir soruşturma yürüttüğünü" ve savaş suçlarının işlenmesinden sorumlu görülen herhangi bir bireyi "soruşturma ve yargılama yetkisine" sahip olduğunu vurguladı.

Ayrıca, şirketlere Filistin'in deniz alanlarında gaz arama faaliyetlerinde bulunmanın, kurumsal aktörleri yağmaya ortak oldukları için bireysel cezai sorumluluğa maruz bıraktığını bildirdiler.

Gazze'de Siyonist vahşet 34 bin 183 can aldı

Adalah'ın savunucu ortağı, "Şirketlerin İsrail'in bu açık deniz ihalesine dahil olmalarının vurgulanması, uluslararası yasal yükümlülükleri de olduğu için kilit önem taşıyor" dedi.

8 Şubat'ta Adalah, Al-Haq, Al Mezan ve PCHR Gazze açıklarında verilen gaz arama ruhsatlarına ilişkin ortak bir açıklama yayınladı.

Dört hak grubu İsrail Enerji Bakanlığı'na bir mektup göndererek şirketlere verilen ruhsatların iptal edilmesini talep ettiklerini duyurdu. Ayrıca Eni, Dana Petroleum ve Ratio Petroleum'a yasal bildirimler gönderdiklerini ve ruhsatlarla ilgili herhangi bir faaliyette bulunmamalarını istediklerini söylediler.

Örgütler bugüne kadar ne İsrail hükümetinden ne de ihaleyle ilgili firmalardan yanıt alamadı. Davayı yürüten Bishara, taleplerini yinelemek için konuyu uluslararası alanda gündeme getirecekleri sözünü verdi: ruhsatlar iptal edilmeli, planlanan her türlü keşif durdurulmalı ve Filistin deniz bölgesi içinde kalan alanlar için yeni ruhsatlar yasaklanmalı.

Gaz aramak için verilen ruhsatların açıklanması, Akdeniz kıyısındaki kârlı gaz rezervlerini kamulaştırma planları doğrultusunda ilerleyen İsrail'in Avrupa'ya gaz ihraç eden bir enerji merkezi olma hedefinin bir parçası olarak görülüyor.

Gazze'de İsrail saldırısında ölen annenin karnındaki bebek kurtarıldı

İsrail, 15 yıl önce Doğu Akdeniz'de önemli açık deniz keşifleri yaptığından bu yana bir gaz ihracatçısı olarak öne çıktı. Liman kenti Hayfa açıklarında 2010 yılında keşfedilen Leviathan sahası tahmini 22 trilyon fit küp gaz ihtiva ediyor ve bu Akdeniz'deki en büyük doğal gaz rezervi. İsrail küresel gaz piyasasının yanı sıra Ürdün ve Mısır'a da gaz tedarik etmektedir.

Haziran 2022'de Avrupa Birliği, İsrail ve Mısır, Tel Aviv'in doğal gazını ilk kez AB'ye ihraç etmesini sağlayabilecek gaz çıkarma konusunda bölgesel işbirliğine ilişkin bir mutabakat zaptı imzaladı.

Ancak İsrail'in bu enerji hedefleri Gazze Şeridi'nde devam eden savaş nedeniyle sekteye uğradı.

Eurasia Group'ta enerji analisti olan Gregory Brew verdiği demeçte, "Kıyılarındaki gaz sahalarının geliştirilmesiyle ilgili güvenlik riskleri göz önüne alındığında, enerji güvenliği ve Gazze birlikte iyi gitmiyor gibi görünüyor" dedi.

Brew, devam eden savaşın ve artan bölgesel gerginliklerin İsrail'in gaz sondaj planlarını çok daha zor hale getireceğini ve Filistin yerleşim bölgesinin yakınında gaz çıkarılmasına ilişkin uluslararası yasal değerlendirmelerin yapılacağını belirtti.

Brew, "Gazze Şeridi'nin egemenliğine ilişkin durum, uluslararası enerji şirketlerinin açık bir savaş bölgesinin yanı başında İsrail ile çalışmaktan çekinecekleri kadar belirsiz" dedi.

Kaynak: Mepa News