Analiz | Ukrayna'nın beklenen 'büyük taarruzu' neden başarısız oldu?

Ukrayna, Rusya'ya karşı uzun süredir beklenen karşı saldırısına başlamasına rağmen istediği kazanımları elde etmekte başarısız oldu.

Ağır kayıplar yaşayan Ukrayna, stratejisini yeniden belirlemek üzere karşı saldırısını sona erdirmiş vaziyette.

Lara Lakes, Andrew E. Kramer ve Eric Schmitt, New York Times'ta yayınlanan analizlerinde, karşı saldırının son durumunu ele aldı.

Analiz Mepa News okurları için Türkçeleştirildi.

ABD'li ve Avrupalı yetkililere göre Ukrayna'nın zorlu karşı taarruzunun ilk iki haftasında, savaş alanına gönderdiği silahların yüzde 20'si hasar gördü ya da imha edildi. Bu kayıplar arasında Ukraynalıların Rusları geri püskürtmek için güvendikleri tanklar ve zırhlı personel taşıyıcıları gibi Batılı savaş makineleri de bulunuyordu.

Yetkililer, şaşırtıcı kayıp oranının takip eden haftalarda yaklaşık yüzde 10'a düştüğünü ve Ukraynalıların halen beklenildiği söylenen büyük taarruz için gereken daha fazla askeri personel ve zırhlı aracın muhafaza edildiğini söyledi.

Ukrayna ordusunun zayiatının azalması, ordunun taktik değiştirmesi ve düşman mayın tarlalarına girip ateş açmak yerine topçu ve uzun menzilli füzelerle Rus güçlerini yıpratmaya odaklanmasından kaynaklandı.

Ukrayna ağır kayıplar verdi

Ancak bu iyi haber bazı acımasız gerçekleri gizliyor. Kayıplar yavaşladı çünkü Ukraynalı askerler Rusya'nın zorlu savunmasına karşı mücadele ederken karşı taarruzun kendisi de yavaşladı ve hatta yer yer durdu. Kayıplara rağmen Ukraynalılar şu ana kadar güneyde denize ulaşmak ve Rus güçlerini ikiye bölmek için kat etmeyi umdukları 60 milin sadece 5 milini ilerleyebildiler.

Ukraynalı bir asker bu hafta verdiği bir röportajda birliğine ait insansız hava aracının Velyka Novosilka kasabasının güneyinde topçu ateşi sonucu imha olan 6 adet Batılı zırhlı aracın görüntüsünü aldığını söyledi.

Kendisini Çavuş Igor olarak tanıtan asker, "Hepsi yandı" dedi. "Herkes büyük bir ilerleme umuyor" şeklinde konuşan asker, savaşı uzaktan izleyenlerin yavaş ve istikrarlı ilerlemenin önemini takdir etmelerini istedi.

Rus ordusunun Ukrayna'nın karşı saldırısına hazırlanmak için epeyce zamanı vardı. Bu sebeple cephe hattı mayınlar, tank tuzakları ve mevzilenmiş birliklerle dolu durumda. Rus keşif uçakları ve saldırı helikopterleri de artan bir sıklıkta tepede uçuyor.

Uzmanlar, bu tahkimatlar göz önüne alındığında, Ukrayna'nın harekatın ilk aşamalarında nispeten ağır kayıplar vermesinin şaşırtıcı olmadığını söylüyor.

Bu hafta Ukrayna Devlet Başkanı Volodimimir Zelensky birkaç hafta önce operasyonlarda kısa bir duraklama yaşandığını kabul etti, ancak bunun nedenini ekipman ve mühimmat eksikliğine bağladı ve Batılı müttefiklerine teslimatları hızlandırmaları çağrısında bulundu.

Amerikalı yetkililer de bu duraklamayı kabul ederek Ukraynalıların yeniden harekete geçtiğini ancak daha bilinçli, mayın tarlalarında hareket etme konusunda daha becerikli ve zayiat risklerinin farkında olarak hareket ettiklerini söylediler. ABD'den misket bombalarının gelmesiyle birlikte ilerleme hızının artabileceğini ifade ettiler.

İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace Çarşamba günü yaptığı açıklamada harekat için "O kadar hızlı değil ama programın felaket derecede gerisinde de değil" dedi ve ekledi: "Rus hattına doğru mayın tarlaları arasından savaşarak ilerlemek zorunda kalan herkesin yapacağı şeyi yapıyorlar."

Tanklar mayın tarlalarında

Sorunlar, karşı taarruzun büyük bölümünün yapıldığı güney Ukrayna'daki tarım arazilerinde daha da belirginleşiyor. Bu araçlarda savaşan askerler, Ukraynalıların uzun süredir çok istediği Bradley muharebe araçlarının her gün anti-tank mayınlarına çarptığını söylüyor.

Yaklaşık 34 ton ağırlığındaki araçlar piyade askerlerini topçu ateşine maruz kalan bölgelerden geçirmek üzere tasarlanmış. Araç, arka rampa açılarak askerlerin dışarı çıkıp savaşmasına olanak sağlıyor. Karşı saldırı planlanırken Bradley'lerin askerleri açık alanlardan geçirerek Rus siper ve sığınaklarına ulaştırması amaçlanmıştı.

Bradley'ler işlerinin bir kısmını iyi yaptılar, kalın zırhları çoğu asker için iyi bir koruma sağladı ve askerler mayın patlamalarının çoğundan çok az yaralanmayla kurtuldular.

İsminin ve rütbesinin sadece Er Serhiy olarak verilmesini isteyen bir asker, "Kulaklarınız çınlıyor ve içerideki şeyler etrafa uçuşuyor" dedi. Söz konusu asker, geçen ay Zaporijya bölgesindeki Orikhiv kasabasının güneyindeki çatışmalarda böyle bir patlamadan kurtulmuş. Ancak pek çok olayda patlamalar araçlara ciddi hasar vererek Rus hatlarına ulaşamadan hareketsiz kalmalarına neden oldu.

Askeri uzmanlar uzun zamandır karşı taarruzun ilk 15 milinin en zor kısmı olacağını, çünkü taarruz eden birliklerin genellikle savunma güçlerinden üç kat daha fazla güce (silah, personel ya da her ikisi birden) ihtiyaç duyduğunu söylüyorlardı.

Savaş uçağı eksiği

Ukrayna'nın en üst düzey askeri yetkilisi General Valery Zaluzhny, Ukrayna'nın F-16 savaş uçakları olmaksızın savaşıyor olmasından duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Bu da Ukrayna birliklerini Rus helikopterleri ve topçularına karşı savunmasız bırakıyor. ABD kısa bir süre önce Ukraynalı pilotlara bu konuda eğitim vermeyi kabul etti ancak uçakların en az birkaç ay daha teslim edilmesi beklenmiyor.

Askeri analistler karşı saldırı hakkında kesin sonuçlara varmak için henüz çok erken olduğu konusunda uyarıda bulunuyor. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nde savunma uzmanı ve NATO eski genel sekreter yardımcılarından olan Camille Grand, "Bu, harekatın başarısızlığa mahkum olduğu anlamına gelmiyor" dedi.

Bununla birlikte, Batılı jetlerin Ukrayna'nın saldırısı için sağlayabileceği hava üstünlüğü ve hava savunmasının yokluğu, "kayıp oranlarının diğer konvansiyonel çatışmalardan daha yüksek olacağı anlamına geliyor" diye de ekledi.

Ağır zırhlı araç kayıpları

Karşı saldırıda imha edilen silah ve zırhlı araçların kesin sayıları bir sır olarak saklanıyor ve ABD'li yetkililer, kaybedilen araçların yüzdeleri konusunda hemfikir olsalar da net rakamlar vermiyorlar. Ancak açık kaynak verileri ve resmi tahminlerin birleşmesi, özellikle de erken dönemdeki tahribata dair bir izlenim verebilir.

Harekâtın başlarında konuşlandırılan Batı teçhizatlı ve eğitimli üç birlikten biri olan Ukrayna'nın 47. Mekanize Tugayı, Şubat ayında sızdırılan ABD askeri planlarına göre 99 Bradley alacaktı, ki bu halen kamuoyuna açıklanmış olan son rakam.

Sadece görsel olarak teyit ettiği kayıpları sıralayan bir askeri analiz sitesi olan Oryx'in verileri, bu Bradley'lerden 28'inin terk edildiğini, hasar gördüğünü ya da imha edildiğini gösteriyor. Bunların 15'i 8 ve 9 Haziran'da Zaporijya'daki bir köyde, 47. Tugay bir mayın tarlasında sıkışmış haldeyken Rus helikopterleri tarafından saldırıya uğradı.

Mala Tokmachka'da 26 Haziran'da altı Bradley'in daha terk edildiği ya da imha edildiği bildirildi, ancak Oryx araştırmacıları bu kayıpların daha önce meydana geldiğini, ancak tam olarak ne zaman meydana geldiğinin belli olmadığını söyledi.

Başlangıçta Bradley'leri alması planlanan tek tugayın 47. Tugay olduğu düşünüldüğünde, bu, verilen araçların neredeyse üçte birinin kaybedildiği anlamına geliyor. Her ne kadar yedisi hariç hepsi tek bir savaş alanında havaya uçurulmuş olsa da.

İngiliz güvenlik istihbarat firması Janes'in analistlerinden Dylan Lee Lehrke, "Ukrayna kuvvetlerinin bu düzeyde kayıplar vermiş olması ihtimal dahilinde" dedi ve "önemli" düzeyde silah kaybının genellikle Ukrayna'daki gibi yıpratma savaşlarının bir özelliği olduğunu sözlerine ekledi.

Oryx verilerine göre Haziran ayı boyunca sadece 24 tank kaybedildi ve bunların arasında Batılı müttefikler tarafından tedarik edilenlerin yanı sıra Ukrayna'nın kendi envanterinden olanlar da var.

Verilere göre bunlardan on tanesi Alman yapımı Leopard tankları ve mayın temizleyicilerdi. Muhtemelen, karşı taarruzun başlarında konuşlandırılan üç birlikten biri olan ve ABD'nin 28 Şubat tarihli planlama belgelerine göre 32 Leopard alması öngörülen Ukrayna'nın 33. Mekanize Tugayı'nca savaşırken kaybedildiler.

Oryx verilerine göre bu, tugayın kendisine verilen Leoparların yüzde 30'unu kaybettiği anlamına geliyor ki bunların ikisi hariç tamamı çatışmaların ilk haftasında kaybedildi.

Ukraynalı yetkililer ordunun şu ana kadar en fazla ilerlemeyi Donetsk bölgesinin güney kesimlerinde kaydettiğini ancak Velyka Novosilka'daki eski cephe hattından en fazla beş mil ilerleyebildiklerini söylüyor. Kırım'a giden kara köprüsünü keseceği ve Rusya'nın zaten zayıf olan lojistiğine zarar vereceği için karşı saldırının ana hedeflerinden biri olan Azak Denizi'ne ulaşmak için önlerinde 55 mil daha var. Ukrayna güçleri ayrıca Zaporijya'daki iki bölgede ilerliyor.

Zaporizhzhia bölgesindeki Orikhiv yakınlarında ilerleme daha da yavaş. Burada Bradley ve Leopard'ların büyük bir kısmı çok az korunaklı, açık bir alana gönderildi. Burada ise Ukrayna ordusu sadece bir mil kadar ilerleyebildi.