Analiz | Wagner lideri Prigozhin aslında ölmedi mi?

Wagner lideri Yevgeny Prigozhin'in ölümüne dair birçok spekülasyon ortaya atıldı.

Birçok analist Prigozhin'in ölümüne dair haberlere ihtiyatla yaklaşırken, henüz Yevgeny Prigozhin'in cesedi de kamuoyu önüne çıkarılmış değil.

Ellie Cook, Newsweek için kaleme aldığı değerlendirmede Prigozhin'in ölümüne ilişkin spekülasyonları derledi. Değerlendirme Mepa News okurları için Türkçeleştirildi.

Çarşamba günü Rusya toprakları üzerinde bir uçağın düşmesinin ardından ünlü Wagner paralı asker lideri Yevgeny Prigozhin'in olası ölümü etrafında komplo teorileri dönüyor.

Rusya Sivil Havacılık Kurumu, Kremlin'in eski müttefiki Prigozhin'in de yolcu olarak bulunduğu özel bir jetin Moskova'nın kuzeyinde düştüğünü ve uçakta bulunan 10 kişinin tamamının öldüğünü açıkladı. Yolcular arasında paralı asker birliğini kurduğu düşünülen "Wagner" çağrı işaretli eski bir Rus subayı olan Dmitry Utkin de bulunuyordu.

Kaza, Prigozhin'in Kremlin'e karşı kısa süreli bir silahlı isyana önderlik etmesinden iki ay sonra meydana geldi.

Rus yetkililer tarafından açıklanan yolcu listesine göre o sırada uçakta yedi yolcu ve üç mürettebat bulunuyordu. Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı olayla ilgili soruşturma başlatıldığını açıkladı.

Uçak, Tver bölgesindeki Kuzhenkino köyü yakınlarında düştü ve uçağın yere doğru düşüşünü gösteren görüntüler ile enkazın fotoğrafları kısa sürede ortaya çıktı.

Rybar askeri blogger hesabından Perşembe günü yapılan açıklamaya göre, kaza yerinde bulunan cesetlerin kimlikleri henüz tespit edilemedi. Bu hesabın eski bir Rusya Savunma Bakanlığı çalışanı tarafından yönetildiği düşünülüyor. Bir başka Rus yayın organı ise Prigozhin'in cesedinin bir morga nakledildiğini ve Tver'de incelendiğini iddia etti.

Ancak kazaya ilişkin koşullar, uçağın düşürülmesinden kimin ya da neyin sorumlu olduğuna ve açık sözlü Wagner liderinin gerçekten ölenler arasında olup olmadığına dair bir dizi teorinin ortaya atılmasına neden oldu. Newsweek'in temasa geçtiği Rusya Savunma Bakanlığı kazayla ilgili resmi bir yorumda bulunmadı.

İngiltere'deki King's College London'da Savaş Çalışmaları Bölümü'nde doktora sonrası araştırmacı olan Marina Miron'a göre, ayrıntılar konusunda netlik yok ve Prigozhin'in -ve muhtemelen Utkin'in- uçakta olmaması ve hayatta kalması pek çok ihtimalden biri.

Bir başka senaryo da bunun bir "içeriden iş" olduğu yönünde. Miron, Prigozhin ile Utkin'in hayatlarını kurtarmış olabileceğini sözlerine ekliyor: "Böylece her ikisi de Putin'e hizmet etmek için ortadan kaybolmak ya da isim ve görünüm değiştirerek yeniden ortaya çıkmak şeklindeki daha büyük bir planın parçası olarak hayatta kalırlar." Miron'a göre bu olasılık Putin'i "Wagner hainleri" meselesini çözen kişi olarak gösterebilir ve paralı asker liderleri hala perde arkasında faaliyet gösterebilir.

Wagner'e bağlı Gray Zone Telegram kanalı, Prigozhin ve Utkin'in "Rusya'ya ihanet edenlerin eylemleri sonucunda" öldüğünü söyledi, ancak daha fazla ayrıntı vermedi. Kanal ayrıca uçağın Moskova'dan St. Petersburg'a yolculuğu sırasında hava savunma sistemleri tarafından düşürüldüğünü iddia etti.

Ukrayna'nın güneyindeki Zaporijya bölgesindeki Rus destekli yetkililerden Vladimir Rogov, Prigozhin ve Utkin'in öldüğüne dair teyit aldığını söyledi ve olayı bir "cinayet" olarak nitelendirdi.

Bahsedilen iddia ve teorileri destekleyecek herhangi bir kanıt sunulmadı.

Başkan Joe Biden, birçok analistle birlikte, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i işaret ediyor gibiydi. Kazanın ayrıntılarını bilmemesine rağmen Biden, haberlerin manşetlere çıkmasının ardından "şaşırmadım" dedi.

Biden "Rusya'da olup da Putin'in arkasında olmadığı pek bir şey yok. Ama cevabı bilecek kadar bilgim yok." şeklinde konuştu.

Olay kurgulanmış mıydı?

Rusya'nın güvenlik servisleriyle bağlantılı Rus Telegram kanalı Baza, Çarşamba günü yaptığı açıklamada "Prigozhin'in daha önce de 'öldüğünü'" söyledi ve Prigozhin'in daha önce 2019 sonbaharında da "bir uçak kazasında öldüğünün" düşünülmüş olduğunu ekledi.

Rus medyası Ekim 2019'da Prigozhin'in An-72 tipi bir askeri nakliye uçağının Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde düşmesi sonucu ölmüş olabileceğini bildirmişti. Daha sonra Prigozhin'in uçakta olmadığı ortaya çıkmıştı.

Eski yarış pilotu Igor Sushko, eskiden Twitter olarak bilinen X'te yaptığı bir paylaşımda, Prigozhin'in öldürüldüğüne dair haberlerin "muhtemelen yanlış iddialar" olduğunu söyledi. Sushko, "olayda Putin'in 'ortadan kaybolma' planının kokusu var" dedi.

Ancak Sushko daha sonra sürgündeki Rus insan hakları aktivisti Vladimir Osechkin'in Rus güvenlik kaynaklarına dayandırdığı iddiasına göre "Prigozhin'in Putin tarafından öldürüldüğünden %99.999 emin olduğunu" ifade etti.

Bir başka sosyal medya kullanıcısı ise "Prigozhin olsaydım sahte ölümümü tam olarak böyle planlardım" diye yazdı ve ekledi: "Herkes mutlu olurdu, huzur içinde emekli olabilirdim."

Doğu Avrupa'da yayın yapan Visegrad 24, X'teki bir paylaşımda şu soruyu sordu: "Bu kazanın Prigozhin'in sahte bir ölüm numarası yapıp ortadan kaybolmak için yaptığı zekice bir hamle olması mümkün mü?"

"Prigozhin kazadan sonra ayrıldı"

Uçuş takip verilerine dayanarak, Prigozhin'e ait ikinci bir uçağın da aynı saatlerde Moskova'dan St Petersburg'a hareket ettiğini ve Wagner şefinin bu ikinci uçakta olduğunu öne sürenler de var.

Araştırma kuruluşu Bellingcat'ten Christo Grozev, Prigozhin'in ikinci uçaktan canlı çıkıp çıkmayacağını görmek için "herkesin nefesini tuttuğunu" kaydetti.

Miron ise "Çok az bilgi var. Ancak gerçek şu ki iki özel jetinden birinin düştüğünü biliyoruz. Diğeri ise güvenli bir şekilde iniş yaptı." dedi.

Bir Prigozhin hayaleti mi?

Wagner liderinin daha önce bir parmağının bir kısmını kaybetmiş olmasına rağmen bu yılın başlarında çekilen fotoğraflarda tüm parmaklarının sağlam görünmesi nedeniyle son aylarda Prigozhin'in dublör kullanıp kullanmadığına dair spekülasyonlar da yapıldı.

Haziran sonundaki Wagner isyanının ardından, Prigozhin'in perukları da kullanarak sıklıkla kılık değiştirdiğini gösteren fotoğraflar da ortaya çıktı.

Bağımsız Rus haber kuruluşu Meduza'ya konuşan bir kaynak "O bir düzenbaz, bir trol" dedi. "Çeşitli yapılarda muhbirleri var, bu yüzden beklemek zorundayız."