Beş soruda Libya'nın başkenti Trablus'ta neler oluyor?

Libya'nın başkenti Trablus'ta Hafter güçlerinin başlattığı saldırı sonrası çatışmalar halen devam ediyor.

Libya'nın başkenti Trablus'ta Hafter güçlerinin başlattığı saldırı sonrası çatışmalar halen devam etmekte.

Esli Libya lideri Muammer Kaddafi'nin devrilmesinin ardından patlak veren iç savaş ve rakip güçler arasında parçalanan Libya'da çatışmalar halen sona ermiş değil.

Ülkenin doğusunu kontrol altına alan Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu adlı oluşumun Trablus'a başlattığı saldırıyla, ülkedeki çatışma ortamında yeni bir sayfa açılmış oldu.

Çatışmalar nasıl başladı?

Halife Hafter'in 4 Nisan'da Libya'nın başkenti Trablus'a yönelik saldırının başladığını ilan etmesiyle, ülkenin batısındaki çatışmalar başlamış oldu.

Terörizmle savaştığını ve Libya'yı istikrara kavuşturmak istediğini söyleyen Hafter'e bağlı güçler Trablus hattında ilerlese de hedeflerine henüz ulaşabilmiş değil.

Trablus merkezli Fayiz el Serrac liderliğindeki Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne bağlı askeri güçler, Hafter'in saldırısı öncesi kendi aralarında zaman zaman çatışıyor olsa da, Hafter'in saldırısı bu grupları bir araya getirmiş durumda.

Libya petrolü kimin kontrolünde?

Çatışmalar başladığında akıllara gelen ilk konulardan biri ise Libya'nın petrol yataklarıydı.

Doğal kaynaklar açısından oldukça zengin durumdaki ülkede çatışmanın önemli dinamiklerinden biri de şüphesiz petrol.

Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Örgütü'nün 2018 verilerine göre Libya'da bulunan toplam kayıt altına alınmış rezerv 48.36 milyar varil. Dünya petrolünün yüzde 3.76'sını barındıran ülke, Afrika'nın bu yönden en zengin yataklara sahip ülkesi.

Libya'da yaklaşık 1.5 trilyon metreküp doğalgaz rezervi bulunurken yıllık üretim ise 14.3 milyar metreküp.

Ülkenin en geniş petrol ve gaz yatakları ve Petrol Hilali bölgesi de Hafter kontrolü altında.

Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin (UMH) bu yönden kontrol ettiği en büyük merkez, ülkenin en büyük ikinci rafinerisi olan Zaviye güneyindeki rafineri. Aynı zamanda önemli bazı petrol ve gaz hatları da UMH kontrolünde.

Çatışmalarda şimdiye kadar neler yaşandı?

Hafter'in 4 Nisan'daki açıklamasıyla başlayan çatışmalardan bazı önemli tarihler şu şekilde:

- 4 Nisan: Hafter güçleri güney ve güneybatı yönlerinden Trablus'a ilerlemeye başladı. Kent merkezine 70 kilometre mesafede çatışmalar başladı.

- 5 Nisan: BM Genel Sekreteri Antonio Guterres Libya'nın doğusundaki Bingazi'de Hafter ile buluştu. Aynı gün Hafter güçleri Trablus'un 34 kilometre güneyindeki aktif durumda olmayan havaalanını ele geçirdi.

- 6 Nisan: UMH güçleri havaalanını geri aldıklarını duyurdu.

- 14 Nisan: Hafter ve Mısır Cumhurbaşkanı Sisi Kahire'de görüştü. Aynı gün UMH güçleri Trablus güneyindeki Aziziye'de 4. Tugay askeri kampını ele geçirdi.

- 15 Nisan: Hafter ve ABD Başkanı Donald Trump telefonda görüştü.

- 23 Nisan: UMH güçleri Trablus güneyindeki El Hira ilçesini ele geçirdi. Bununla beraber Hafter güçlerinin Trablus'ta elinde tuttuğu bölgelerin ikmal hattı kesilmiş oldu.

- 28 Nisan: Cumhurbaşkanı Erdoğan Hafter'in Trablus saldırısını kınadı.

- 28 Nisan: UMH, Hafter'in Trablus'a yönelik saldırılarının yabancı devletlere ait uçaklarca Hafter'in talebiyle gerçekleştirildiğini açıkladı.

- 30 Nisan: Dünya Sağlık Örgütü Trablus çevresindeki çatışmalarda 345 kişinin öldüğünü, 1562 kişinin yaralandığını açıkladı.

- 7 Mayıs: Hafter güçleri UMH'ya ait bir savaş uçağını düşürdü. Uçağın Portekizli olduğu iddia edilen pilotunun görüntüleri sosyal medyada paylaşıldı.

- 7 Mayıs: UMH Başbakanı Fayiz el Sarrac Avrupa'da birçok liderle görüşme gerçekleştirdi.

- 9 Mayıs: Hafter ve Sisi ikinci kez görüştü.

- 11 Mayıs: UMH güçleri Hafter'in havaalanı yönünden ilerleme girişimini püskürttü.

Halen çatışmalar Trablus'un güney ekseninde şiddetli bir biçimde devam ediyor.

Bölgede yaklaşık kontrol durumu:

#Libya'da tarafların kontrol alanlarına dair derlediğimiz ortalama son durum görseli (@mepanews @catismabulteni) pic.twitter.com/06qJVu5Pwb
— Halid Abdurrahman (@hldabdurrahman) 23 Nisan 2019

Çatışan taraflar kimler?

UMH güçleri de, Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu da oldukça parçalı bir yapıya sahip.

Hafter güçleri

- Hafter'e bağlı askeri birliklerin çok az bir kısmını eski Libya ordusundan kalan düzenli birlikler teşkil ediyor.

- 2011'deki iç savaşta Kaddafi'yi destekleyen bazı milis gruplar da Hafter'in yanında.

- Hafter'e bağlı en büyük askeri oluşum 106'ıncı Piyade Tugayı. Bu tugayın içinde Suudi Arabistan destekli Medhaliler de bulunuyor. Tugayı Hafter'in oğulları yönetiyor.

- Ülkenin batısındaki Sabrata, Sarman, Zintan ve Garyan merkezli bazı milis gruplar Libya Ulusal Ordusu içerisinde. Bunlar arasında da Medhaliler mevcut.

- Medhalilerin ağılıklı olduğu doğu merkezli milis gruplar Hafter'in en kapsamlı askeri birimlerinden. Doğu merkezli gruplar arasında Ecdebiye ve Bingazi grupları dikkat çekiyor.

- Libya'nın güneyinden milis oluşumlar, aynı zamanda Çadlı ve Sudanlı isyancı gruplar da Hafter'e bağlı güçler arasında.

- Libya Ulusal Ordusu içerisinde sayıları net olarak bilinmeyen ancak birçok savaşta ön safta yer alan paralı askerler de var.

Hafter güçlerinin askeri şeması

Yaklaşık 25 bin personeli olduğu ifade edilen grubun askeri şeması:

Ulusal Mutabakat Hükümeti Güçleri

- Trablus Koruma Gücü, birçok farklı milis grubun birleşmesiyle Aralık 2018'de kuruldu. En güçlü milis gruplar bu çatı altında yer alıyor. Trablus Devrimciler Tugayı, El Navasi Taburu, Ebu Salim Merkezi Güvenlik Güçleri ve Bab Tacura Tugayı bu gruplar arasında.

- Özel Caydırıcı Güç, başkent Trablus'un en büyük dört milis grubundan biri. Daha çok iç güvenliğe yönelik hareket eden grup, son zamanlarda cephe hatlarında da yer alıyor.

- 301'inci Piyade Taburu, 33'üncü Piyade Tugayı, El Halbus Tugayı, Trablus güneyindeki Hafter karşıtı operasyonları komuta eden Usame el Cuveyli'nin güçleri ve El Mahgub Tugayı da UMH güçleri arasında.