Bir 'internet cumhuriyeti' Estonya

Rusya'dan bağımsızlıklarını kazandıktan sonra modası geçmiş birkaç sanayi fabrikasından ve kâğıt üretiminden başka bir gelir kaynağı olmayan Estonya 2000 yılından itibaren internete yönelmiş, kurtuluşunu "dijital dünyada" bulmuş.

Gelinen nokta şu:

• Ülkenin çok büyük bir kısmında halk için ücretsiz wifi uygulaması var.
• Vergi beyanından seçimlere kadar her şey online ve elektronik yollardan yürüyor. 2007 yılından bu yana Estonyalı seçmenler dünyanın hangi köşesinden olursa olsun, online oy kullanıyor.
• 2000 yılından bu yana hükümet ve parlamento kâğıt kullanmıyor. Bütün faaliyetler elektronik kayıt sistemiyle sürüyor.
• Sağlık sisteminde ve reçete yazımında da kağıt yok.
• Planlara göre 2020 yılında nakit para kalkacak.
• Okullarda çocuklar 7 yaşından itibaren bilgisayar ve programlama dersleri görüyorlar.
• Ve anayasasında "İnternet ücretsiz karşılanması gereken bir vatandaşlık hakkıdır" ibaresinin bulunduğu tek ülke.

Bu sistemin temelinde 2002 yılında çıkarılan "her vatandaş için bir chipkart" uygulaması var.

'ID kaart' adı verilen ve çocuk 15 yaşına girdiğinde zorunlu olarak çıkarılan bu kart, aslında her alanda kullanılabilen bir vatandaşlık belgesi. Başka bir belge de yok.

Devlet kademelerindeki tüm işler bu tek kartla yürütülüyor.

Paralel işlemler ortadan kalkmış: Pasaport, kimlik kartı, sağlık karnesi, oturum belgesi olmadığı gibi, banka işlemlerinde ve para transferlerinde de bu kart kullanılıyor.

'Dijital oturum'

Hatta şehir içi ulaşım araçlarında bile bu kart geçerli.

Vergi beyanlarında da internet üzerinden bu kart işleme sokuluyor. Vergi sitesine gidip, kartla size ait bölümü bulup işlemlerinizi gerçekleştiriyor ve sonra da vergi beyanınızı yapıyorsunuz.

Mesela bir araba aldığınızda da sadece yeni bilgileri, yani bir arabaya sahip olduğunuzu giriyorsunuz, hiçbir bilginin iki defa girilmesine gerek kalmıyor.

Hayatın internet sayesinde kolaylaşması dünyada Estonya'ya ilgiyi de son derece arttırdı.

Şimdi artık Estonya "dijital oturum" da dağıtmaya başladı.

İnternet üzerinden başvurup, Estonya'dan "dijital oturum" almak ve merkezi "dijital olarak" orada olan şirket kurmak bile mümkün.

Bugün nüfusu 1,3 milyon olan Estonya 2025'te nüfusunu bu yolla, yani dijital başvurularla alınan oturumlarla 10 milyona çıkarmayı planlıyor. Bu uygulamanın başlamasıyla bir yıl içinde dijital başvurularla 10 bin yeni vatandaşları olmuş. Oysa aynı yıl içinde doğanların sayısı da 10 bin. Yani nüfus artışı ikiye katlanmış.

Ancak vatandaşlık "dijital" olmakla birlikte "sanal" değil. Çünkü Estonya hayatta sağladığı bunca kolaylığa karşın, yeni katılımcılardan vergi de alıyor.