Birleşik Arap Emirlikleri Filistinlileri Gazze'den sürmesi için Trump'a baskı yapıyor

Middle East Eye'a (MEE) konuşan ABD'li ve Mısırlı yetkililere göre BAE, Mısır'ın Gazze Şeridi için hazırladığı ve Arap Birliği tarafından onaylanan savaş sonrası planını baltalamak için Trump yönetimine lobi yapıyor.

Bölünme giderek sertleşiyor ve ABD'li diplomatlar bunun ABD'nin bölgedeki çıkarlarına zarar vermesinden endişe ediyor. Bu durum, Gazze Şeridi'nin gelecekteki yönetimi ve yeniden inşasında kimin söz sahibi olacağı konusunda artan Arap rekabetinin yanı sıra Hamas'ın burada ne kadar nüfuz sahibi olması gerektiği konusundaki farklı görüşleri de yansıtıyor.

BAE'nin baskısı Kahire için bir ikilem yaratıyor çünkü hem BAE hem de Mısır Gazze'de aynı Filistinli güç odağını, sürgündeki eski El Fetih yetkilisi Muhammed Dahlan'ı destekliyor.

MEE'ye konuşan ABD'li yetkili “BAE, Arap Birliği planı kabul edildiğinde buna karşı çıkan tek devlet olamazdı ama Trump yönetimiyle birlikte planı çöpe atıyorlar” dedi.

BAE, Beyaz Saray'a benzersiz erişimini kullanarak planı uygulanamaz olarak niteliyor ve Kahire'yi Hamas'a çok fazla nüfuz sağlamakla suçluyor.

Konuyla ilgili bilgi sahibi bir ABD'li ve bir Mısırlı MEE'ye BAE'nin ABD'deki nüfuzlu büyükelçisi Yusuf el Uteybe'nin ABD Başkanı Donald Trump'ın yakın çevresine ve ABD'li milletvekillerine zorla yerinden edilen Filistinlileri kabul etmesi için Mısır'a baskı yapmaları yönünde lobi yaptığını söyledi.

Uteybe daha önce Trump'ın bu yılın başlarında Filistinlilerin Gazze Şeridi'nin dışına zorla göç ettirilmesi çağrısına “başka bir alternatif ‘ görmediğini söylemişti.

Hamas, BAE'nin Orta Doğu'da kökünü kazımaya çalıştığı Mısır merkezli Müslüman Kardeşler'in bir uzantısı.

Mısır'ın ordu liderliğindeki hükümeti de Müslüman Kardeşler'i ezmesine rağmen Hamas yetkililerine hareket özgürlüğü tanıyor. Mısırlı istihbaratçılar, Kahire'nin Gazze'deki ateşkeslerde arabuluculuk yapmak için kullandığı Kassam Tugayları da dahil olmak üzere Hamas üyeleriyle uzun yıllara dayanan ilişkilere sahip.

BAE ABD-Hamas müzakerelerine öfkeli

Mısır'ın Gazze planı, BAE tarafından Hamas'ın Gazze Şeridi'nden nasıl silahsızlandırılacağı ve çıkarılacağını açıkça belirtmediği için eleştiriliyor.

Mısırlı yetkililer, planın yönetimin Filistin Yönetimi tarafından ele alınacağı konusunda açık olduğunu söylüyor. Plan Gazze'de Ürdün ve Mısır tarafından eğitilecek bir güvenlik gücü kurulmasını öngörüyor ve BM barış güçlerinin Gazze ve işgal altındaki Batı Şeria'da konuşlandırılması olasılığını açık bırakıyor. Bölgedeki diplomatlar Hamas'ın planı kabul ettiğini ancak İsrail'in çatışmanın bu şekilde uluslararasılaştırılmasına karşı olduğunu söylüyor.

ABD Ocak ayında Gazze'deki savaş için bir ateşkes sağladı, ancak bu ateşkes fiilen çöktü ve kuşatma altındaki bölge yeniden savaşın eşiğine geldi. İsrail bölgeye giden elektriği kesti. Filistinli sağlık yetkilileri, hafta sonu İsrail'in düzenlediği ölümcül saldırılarda en az 15 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.

ABD, geçici ateşkesin uzatılması karşılığında Hamas'ın Gazze Şeridi'nde kalan 27 canlı esiri serbest bırakmasını öngören bir plan sundu. Hamas ise Ocak ayında imzalanan ateşkes anlaşmasında öngörüldüğü üzere savaşın kalıcı olarak sona erdirilmesi konusunda ısrarcı.

Trump yönetimi İsrail'in Gazze Şeridi'nde savaşa yeniden başlamasını desteklediğini açıkladı. Amerikan diplomasisi, Trump'ın rehine işlerinden sorumlu bir önceki temsilcisi Adam Boehler'in geçtiğimiz günlerde Katar'ın başkenti Doha'da Hamas ile doğrudan görüşmesinin ardından bir sarsıntı geçirdi.

Beyaz Saray Boehler'in Hamas'la kalan bir Amerikalı tutsağın serbest bırakılmasını müzakere etmek için görüştüğünü söyledi ancak temsilci kamuoyuna yaptığı açıklamada Hamas'la beş ila on yıllık bir ateşkesi görüştüğünü, bu ateşkesle grubun siyaseti bırakacağını ve ABD ile Arap müttefiklerinin Gazze'nin askerden arındırılmasını sağlayacağını söyledi.

Bu açıklamalar ve Boehler'in CNN'e Hamas'la daha fazla görüşmeyi göz ardı etmeyeceğini söylemesi İsrail hükümetinin ve İsrail yanlısı ABD'li milletvekillerinin tepkisine yol açtı. Cuma günü Boehler görevden alındı.

Mısırlı ve ABD'li yetkililerin MEE'ye verdiği bilgiye göre bu görüşme BAE'yi de kızdırdı.

Trump'ın üst düzey danışmanları Arap Birliği'nin savaş sonrası Gazze planı konusunda kararsız kaldılar.

Trump'ın Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff Mart ayında bölgeye yaptığı ziyaret sırasında planı onaylamamış ancak “yeniden inşa çabalarının temeli” olarak nitelendirmişti.

ABD Mısır'a askeri yardımı yeniden değerlendiriyor

Mısırlı ve ABD'li bir yetkilinin MEE'ye verdiği bilgiye göre, bazı ABD'li ve Mısırlı yetkililer BAE'nin yürüttüğü lobi faaliyetinin ABD-Mısır ikili ilişkilerini şimdiden etkilediğini ve ABD'nin Mısır'ı 2026 yılında askeri yardımı keseceği konusunda uyardığını belirtiyor.

Beyaz Saray'ın Mısır'a askeri yardımı kesmeyi planladığı yönündeki Amerikan uyarılarını ilk olarak geçen hafta Londra merkezli haber kuruluşu Al-Araby Al-Jadeed haberleştirdi.

MEE'ye konuşan ABD'li yetkili, Mısır'ın ABD'nin askeri yardımlarını yeniden değerlendirdiği konusunda bilgilendirildiğini ancak yardımların kesilmesinin Mısır'ın Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmesini kabul etmesinin bir karşılığı olduğunun doğrudan söylenmediğini ifade etti.

Trump yönetimi dünya genelinde dış yardımları kesiyor. Mısır ve İsrail, Amerikan dış yardımlarının 90 gün süreyle dondurulmasından muafiyet elde etti. Lübnan gibi diğer Arap ülkeleri de geçtiğimiz haftalarda muafiyet aldılar.

Trump yönetimi Mart ayında eski Biden yönetiminin Mısır ordusu için ayrılan 95 milyon dolarlık yardımı Lübnan Silahlı Kuvvetlerine aktarma planını uyguladı.

Mısırlı eski üst düzey yetkililerden oluşan bir heyet, Mısır'ın Trump yönetimi nezdindeki konumunu güçlendirmek amacıyla politika yapıcılar ve düşünce kuruluşlarıyla görüşmek üzere geçtiğimiz ay Washington'u ziyaret etti. Konuyla ilgili bilgi sahibi bir Mısırlının MEE'ye verdiği bilgiye göre, yetkililer kamuoyu önünde yaptıkları konuşmalarda ABD'nin uyarılarını görmezden geldiler.

ABD'li ve Mısırlı yetkililerin MEE'ye verdiği bilgiye göre Mısırlı yetkililer ABD'li mevkidaşlarına ABD yardımını sürdürmenin hem İsrail'in hem de Mısır'ın çıkarına olduğunu söyledi.

Mısırlı yetkililer ABD'li muhataplarına yardımın iki komşu ülke arasında 1979'da imzalanan barış anlaşmasıyla sonuçlanan Camp David Anlaşması'nın temel taşlarından biri olduğunu söylediler.

Ancak Mısır'ın elit kesimi arasında şüphe derinleşiyor.

Askeri yönetim, Gazze ile Refah sınır kapısını denetleyememekle suçladığı ABD'ye şimdiden öfke duymaya başladı. Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Senatör Jim Risch, MEE ile daha önce yaptığı bir söyleşide Mısır'ı İsrail'in Hamas'la mücadelesini “köreltmekle” suçlamıştı.

Mısır her yıl 1.3 milyar dolar askeri yardım alıyor. ABD halihazırda 300 milyon dolarlık yardımı insan hakları konusuna koşullandırmış durumda. ABD'nin Mısır üzerindeki etkisi İsrail barış anlaşmasından bu yana azaldı. 1978'de ABD yardımı Mısır'ın GSYİH'sinin yüzde altısına denk geliyordu. Bugün bu rakam yüzde yarımdan daha az ve Trump yönetiminin yardımı korumaya değer bir varlık olarak gördüğü açık değil.

ABD'li yetkililer Beyaz Saray'a yardımı azaltmanın Mısır'ı askeri teçhizat için Rusya ya da Çin'e yönelmeye sevk edeceğini söyledi ancak Trump ABD'nin Rusya ile ilişkilerini yeniden düzenliyor.

Mısır dış askeri finansman yoluyla yardım alıyor, yani ABD Mısır için askeri teçhizatı Amerikan savunma şirketlerinden satın alıyor, oysa petrol zengini Körfez ülkeleri çoğunlukla dış askeri satışlar yoluyla kendi ulusal fonlarıyla Amerikan silahları satın alıyor.

İki düşman: BAE ve Mısır

Anlaşmazlıktaki karmaşık faktörlerden biri de hem Mısır hem de BAE'nin Dahlan'ı savaş sonrası Gazze'de bir güç simsarı olarak görmesi.

Mısır'ın hazırladığı plan Arap Birliği tarafından onaylandığında Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas sürgündeki eski El Fetih yetkililerini affetti.

Bu, Hamas'ın 2006'da Filistin seçimlerini kazanmasından önce El Fetih'in Gazze'deki temsilcisi olan Dahlan'a bir jest olarak görüldü. Dahlan işgal altındaki Batı Şeria'da Abbas'la ters düştükten sonra BAE'ye yerleşmişti.

MEE, BAE'nin Dahlan'ın Gazze'yi yönetecek bir komiteyi denetlemesi ve daha sonra seksen yaşındaki Abbas'ın yerine başkan olması için baskı yaptığını bildirdi.

Sisi, Dahlan ile yakın ilişkilere sahip. BAE, Sisi'nin nakit sıkıntısı çeken hükümetinin önemli bir destekçisi. BAE 2024 yılında Mısır'ın Akdeniz kıyısına 35 milyar dolarlık bir yatırım yapmayı kabul etti. Ancak BAE ve Mısır, Sudan'daki acımasız bir iç savaşta karşıt tarafları destekliyor.

Financial Times'ın haberine göre Trump yönetimi, Sudan ve henüz resmen tanınmayan Somaliland hükümetinin zorla yerinden edilmiş Filistinlileri kabul etmesi için baskı yapmaya devam ediyor.

Trump yönetiminin Dışişleri Bakanlığı'nda Afrika İşlerinden sorumlu olması beklenen adayı Peter Pham, BAE'nin ve Somaliland'ın bağımsızlığının güçlü bir destekçisi. BAE, güvenlik güçlerini eğittiği ve devlete ait şirketi DP World aracılığıyla ana limanı kontrol ettiği Somaliland'daki ana güç kaynağıdır.

Kaynak: Mepa News