Birleşmiş Milletler'in Yemen çözüm planında neler var?

Önümüzdeki günlerde yapılacak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ikinci görüşmesinin yaklaşmasıyla, Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Elçisi Martin Griffithss’in ülkesindeki krize yönelik çözüm planına dair bazı bilgiler de kamuoyuna sızmaya başladı. Bu bağlamda söz konusu planın genel çerçevesinin görüşme sırasında belirlenmesi, başarısı ve engellerin aşılması için de konsey tarafından desteklenmesi bekleniyor.

Konu hakkında çeşitli araştırmalar yapan Reuters da, Griffiths’in Yemen çözümünü ön gören söz konusu planına dair sızdırılmış bazı belgelere ulaştı. Plana göre ülkede ateşkesin sağlanması, balistik füze kullanımının durdurulması ve tüm tarafları içeren geçici ortak hükümetin kurulması hedeflenmekte.

Plan iki aşamada ortaya konacak

Aynı şekilde Şarku’l Evsat, geçtiğimiz Çarşamba günü Kahire’de Martin Griffiths ile görüşen bir grup Yemenli aktivistten son müzakere planına dair bazı bilgiler edindiğini ifade etti. Bilgilere göre plan "doğrudan çatışma tarafları olarak bilinen hükümet ve Husi milisler" ve "kadınlar da dahil toplumun tüm taraf ve oluşumları" olmak üzere iki aşamada ortaya koyulacak.

Anlaşmada neler var?

Reuters’ın aktardığına göre, BM tarafından ortaya koyulan barış taslağı, Husi milislere saldırıları durdurma karşılığında balistik füzeleri terk etme çağrısı içerirken, aynı şekilde bir geçiş hükümeti için anlaşmaya ulaşmayı da ön görüyor.

Taslak aynı şekilde, "devlet ve Yemen yönetimine ait olmayan askeri tarafların ağır ve orta ölçekli silahlarını, balistik füzelerini teslim etme zorunluluğunu" kapsıyor. Ajansa göre, herhangi bir silahlı grup bu silahsızlandırmadan istisna tutulmayacak.

Belgede, Husiler de dahil olmak üzere "yeterli siyasi bileşenlere sahip" geçiş hükümetinin kurulması planı da yer alıyor. Bu bağlamda Reuters’ın iki kaynaktan edindiği bilgiye göre, amaçlanan, politikanın güvenlik yönlerini savaşı durdurmaya başlamakla ilişkilendirmek, ardından güçlerin çekilmesine ve ulusal birlik hükümetinin kurulmasına doğru ilerlemek. Kaynaklar ise en zor kısmın son hedef olduğunu ifade etmekte.

Plan başarılı olur mu?

BM Temsilcisinin planının gerçekleşip gerçekleşmeyeceği veya başarılı olup olmayacağı henüz bilinmiyor.

Öte yandan Yemen hükümeti, milislerin kararının kendi ellerinde olmadığını belirtirken, Tahran’ın bölgeye dair gündemini gerçekleştirmek, barışı ve Kızıldeniz’deki trafiği tehdit etmek için kendilerine bağlı bu grubu sömürdüğünü ifade etti.

Hükümet, BMGK’nın 2216 sayılı kararı uyarınca 3 çözüm maddesinden sapmayı reddetmekte. Aynı şekilde Husi milislerin liderlerinin grubun silahsızlandırılmasına hazır olmadığını açıkladıklarını ve bu durumun da Griffiths’in çabalarını engellemeye yönelik olası niyetlerini gösterdiğini vurguladı.

Milisler belli şartlarda bulundu

Milisler, BM Temsilcisine geçtiğimiz günlerde düzenlediği Sana ziyareti sırasında bazı şartlarda bulundu. Yaklaşık 6 hafta önce koalisyon uçakları tarafından yapılan bir hava saldırısında Darbe Komisyonu Başkanı Salih Sammad’ın ölümünden dolayı özür talebi de bu şartlar arasında yer aldı.

İsviçre ve Kuveyt’te önceki müzakere aşamalarındaki çabaları ise Husilerin, Yemen’e egemen olma, ordu kamplarından yağmalanan ve İran tarafından elde edilen devasa silahlara sahip olmasına izin verecek bir barış anlaşması aradığını göstermekte. Bu bağlamda milislerin, barışçıl ve silahsızlandırılmış bir siyasi varlığı kabul etmeye hazır olmadığına dikkat çekildi.

Martin Griffiths, BMGK’ya bilgi verecek

Martin Griffiths’in, bu ayın 18’inde BMGK’ya “uluslararası anlaşmazlıkları çözme konusundaki deneyimlerine dayanarak Husi milisler ve hükümet arasında müzakerelerin yeniden başlamasını içeren planına” ve “planın uygulanma sürecine” dair bir brifing vermesi bekleniyor.

Husi milislerin coğrafi açıdan nüfuzlarının sürekli olarak azalmasıyla hükümet, savaşı sonlandırma, Husilerin darbesini bitirme ve devleti geri alma konusunda askeri seçeneğin de mevcut olduğunu söylüyor. Husiler, uluslararası toplumun kararlarına uymayı ve 2216 sayılı kararın ön gördüğü barışı sağlamayı reddederse bu seçeneğin tek çözüm olacağı hükümet tarafından vurgulanıyor.