Celaleddin Hakkani kimdir?

Mevlevi Celaleddin Hakkani 1944 yılında Afganistan'ın doğu kesimindeki Paktiya ilinin Veza ilçesine bağlı Serana köyünde doğdu. Ailesi bölgede Zedran aşiretine bağlı önde gelen bir aileydi.

İlk dini eğitimini ailesinden alan Hakkani Paktiya, Paktika, Gazni, Vardak, Host gibi illerde eğitimine çeşitli medreselerde devam etti.

Yüksek eğitimini almak üzere Pakistan'da Sami'ul Hak ile anılan Darul Ulum Hakkaniye Medresesi'ne girdi. Burada uzmanlığını hadis alanında yaparak mezun oldu. Zamanının önde gelen ilim adamlarından ders aldı.

Mezun olduktan sonra bir süre aynı medresede hocalık yaptı.

1973 yılında, Afganistan'ın geleceğine ve ülkede neler yapılabileceğine dair yurt içinde ve yurt dışında görüşmeler yapmak üzere ilk kez hacca gitti. Hayatı boyunca 30 kere hacca gittiği ifade edilmektedir.

Siyasi faaliyetler

Hacdan döndüğünde Afganistan'da monarşi yıkılmaya yüz tutmuş ve Komünist-Marksist düşünceler yayılmaya başlamıştı. Bu düşüncelere karşı bölgede siyasi ve sosyal faaliyetler gerçekleştirmeye başladı.

17 Temmuz 1973'te Davud Han'ın darbesiyle monarşi tamamen yıkıldı. Bu tarihten itibaren Komünist fikirler yeni yönetim üzerinden yayıldıkça, Hakkani'nin sosyal ve siyasi faaliyetleri de hızlandı. Bu dönemde Davud Han yönetimi kendisini tutuklamak istese de başarılı olamadı.

Kendisine yönelik baskılar artınca Celaleddin Hakkani ailesiyle birlikte dağlık bir bölgeye yerleşti. Baskılar artınca birçok diğer kişiyle beraber sınırın Pakistan tarafına, Kuzey Veziristan'a geçti.

Nisan 1978 tarihindeki Komünist Sevr Devrimi, Afganistan'da çatışma ortamının fitilini ateşledi. Hakkani de geçmiş yıllardaki faaliyetlerinde silahlı bir çatışma ortamı için hazırlık yapmıştı. Komünist yönetim özellikle ülkenin doğu ve güneyindeki medreselere savaş açarken, silahlı mücadeleye ilk başlayan isimlerden biri Celaleddin Hakkani oldu. Birkaç gün içerisinde Afganistan'ın doğusundaki bazı bölgeler kontrol altına alındı.

İlerleyen tarihlerde Mevlevi Muhammed Yunus Halis'in Hizbi İslami grubuna katıldı. Grup içerisinde önemli bir isim olurken, askeri yönden de birçok muharebeyi komuta etti. Girdiği çatışmalarda toplam beş defa ağır biçimde yaralandı. Zamanla grup içindeki siyasi görevini bırakarak askeri faaliyetlerine ağırlık verdi. Bölgedeki silahlı faaliyetlerin genel komutanlığı görevine kadar yükseldi. Sovyetler Birliği güçlerine ve Komünist hükümete karşı çok sayıda çarpışmaya katıldı.

Bölgede çok sayıda cami, yol, hastane, dini merkez, yetimhane ve medrese inşa etmeye de savaş yıllarında devam etti.

Celaleddin Hakkani - 1991

Aynı zamanda medya alanında da radyo, kitap, dergi ve gazetelerin çıkarılmasına ve yayılmasına öncülük etti.

Yabancı savaşçılarla da en yakın ilişki kuran isimlerden biri oldu. Gerek yurtdışı seyahatleri, gerekse yabancı savaşçılar için bölgede açtığı merkezler, bu kişilerle arasında yakın bir ilişki kurulmasına yol açtı. Hakkani yabancı savaşçıları Afganistan'a davet eden ilk isimlerdendi.

Sovyetler Birliği'nin ülkeden çekilme döneminde geçiş yönetimi kurulmasına aracılık etti. Hakkani, geçiş hükümetinde Adalet Bakanlığı görevine geldi.

Ancak kısa süre sonra bölgedeki gruplar birbirleriyle savaşmaya başladı. Çatışmada tarafsız kaldı, grupların arasında arabuluculuk yapma girişimlerinde bulundu ancak başarılı olamadı. Bu dönemde birkaç suikast girişimi atlattı.

Bu yıllarda güneyde Taliban ortaya çıktığında, Hakkani bir heyet oluşturarak Taliban'ı araştırmak üzere güneye gönderdi. Gerek bu heyetin araştırmaları, gerekse ikili görüşmeler sonucu Hakkani tüm teşkilatlanması ile birlikte Taliban'a katıldı. Hakkani'nin Taliban'a katılması, ülkenin doğu kesimlerini hareketin kontrol altına almasına zemin hazırladı.

Taliban iktidarı dönemi

Taliban iktidarı döneminde Hakkani, Taliban lideri Molla Ömer'in talimatıyla 'Serhad Bölgeleri ve Kabile İlişkileri Bakanlığı' görevine getirildi.

Hakkani hayatı boyunca Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Sudan, Bahreyn, Libya, Yemen, Mısır, Irak ve Kuveyt'i birçok kez ziyaret etti ve bu bölgelerde istişareler yürüttü.

Taliban, Hakkani'nin dini düşüncelerini "Ehli Sünnet vel Cemaat, Hanefi fıkhı takipçisi, Diyobendi ve Nakşibendi" olarak açıklamaktadır.

Hakkani Afganistan'da yabancı savaşçılar, El Kaide ve Usame bin Ladin ile oldukça ileri seviyede ilişkiler yürüttü.

ABD'nin Afganistan işgali sırasında Hakkani, Taliban'ın ve yabancı savaşçıların güvenli biçimde Pakistan yönüne doğru çekilişini komuta etti. ABD'nin Afganistan'a yönelik şiddetli bombardımanlarında birçok kez doğrudan hedef alındı ve çekilme sürecinde ağır yaralandı. Bu dönemde Taliban'dan ayrılarak hükümete katılması çağrılarını şiddetli şekilde reddetti. Ölümüne kadar Molla Ömer liderliğine bağlı kaldı.

Taliban çekilme sürecinin ardından yeniden organize olurken Hakkani ve oğulları Taliban içerisinde önemli görevlere getirildi. ABD güçlerine karşı Afganistan'ın doğusunda önemli saldırılar düzenledi ve saldırılara katıldı. Hakkani'nin dört oğlu ABD tarafından düzenlenen saldırılarda öldürüldü.

Celaleddin Hakkani 4 Eylül 2018 tarihinde hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.

İlerleyen yaşı, vücudundaki yaralar ve 40 yılı aşkın süredir içerisinde yer aldığı çatışmalar sebebiyle vücudunun zayıf düştüğü ifade edildi.

Hakkani'nin ölümünün ardından başta El Kaide olmak üzere birçok cihat yanlısı grup taziye açıklamaları yayınladı.

Kaynak: Mepa News