'Çevre Yasası' neleri değiştiriyor?
Plastik alışveriş poşetlerinin ücretli hale getirilmesi, bisiklet yolu zorunluluğu ve egzoz emisyon ölçümü kontrolü gibi düzenlemelerle birlikte Çevre Yasası'nda neler hayatımızı etkileyecek?
Resmi verilere göre Türkiye'de her yıl 25 milyar naylon poşet kullanılıyor ve kişi başına da 450 poşet düşüyor.
Yine farklı sektörlerde toplam 8 milyon 612 bin ton plastik üretiliyor ve 1 milyon 800 bin ton plastik ambalaj piyasaya sürülüyor. Ancak bu plastik atıkların yalnızca 380 bin tonu toplanabiliyor.
Perakendecilerin ücretsiz olarak verdiği alışveriş poşetleri, evlere girdikten sonra ise "çöp poşeti" olarak kullanılıyor. Bu durum nedeniyle de tüketici çoğu alışverişte kullanacağı ihtiyaçtan fazla poşetle eve dönüyor. Plastik malzeme ise en büyük çevre kirleticilerin başında geliyor.
TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Çevre Yasası değişikliği ile naylon poşet ve plastik ambalaj tüketimine sınırlama getirilirken, atıkların ayrı ayrı toplanıp dönüşümü için de belediyelere teşvikler öngörülüyor.
Yasanın bazı hükümleri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın onayıyla, bazıları da geçiş süreci gerektiği için 2021'de uygulamaya girecek. Peki yasa ile günlük yaşamda neler değişecek?
Poşetler ne zaman paralı olacak?
Yasa uyarınca plastik alışveriş poşetleri tüketiciye en az 25 kuruştan satılacak. Plastik poşetleri ücretsiz veren işyerleri, satış alanının her metrekaresi için 10 lira idari para cezasına çarptırılacak.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kurulacak komisyon her yıl bu ücreti yeniden belirleyecek. Çevre Bakanlığı alışveriş poşetlerinin ücretli olması için geçtiğimiz aylarda yönetmelik değişikliği yapmıştı.
Yönetmeliğin 1 Ocak 2019'da yürürlüğe girmesi öngörülüyordu. Ancak artık yasal düzenleme esas alınacak ve yasanın Resmi Gazete'de yürürlüğe girmesinin ardından poşetler paralı olarak tüketiciye sunulacak.
Depozito 2 yıl sonra
Yasa uyarınca, çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla bakanlığın belirleyeceği ambalajlar için depozito uygulaması 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren zorunlu olacak.
Depozito uygulanmadan yıllık piyasaya sürülen ambalaj için, piyasaya sürenlere ton başına 100 lira, plastik poşetleri ücretsiz verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 lira idari para cezası verilecek.
Çevre cezaları artırıldı
Yasa ile çevreyi kirletenlere yönelik cezalar da artırıldı. Buna göre egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt sahiplerine 1.250 lira ceza verilecek. Aynı araç, yönetmeliklerle belirlenen standartlara aykırı emisyona neden oluyorsa ceza 2 bin 500 liraya çıkacak.
Öngörülen yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak petrol ve petrol türevleri tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlerle katı atık bırakan veya evsel atıksu deşarjı yapan diğer deniz araçlarına uygulanan idari para cezaları da artırıldı.
Bisiklet yolu zorunluluğu
Yasayla getirilen bir başka önemli düzenleme ise 1 Haziran 2019'da yürürlüğe girecek.
Buna göre yeni imar planlarında topografya ve arazi eğimi uygun olan yerlerde bisiklet yolları ve bisiklet park istasyonları zorunlu olacak. Arazi eğimi uygun olmayan yerlerde ise yaya yolları yapılacak.
Yasa teklifinin en tartışmalı maddelerinden birini ise göller ve denizlerin üzerine yenilenebilir enerji santralleri yapılmasının yolunun açılması oluşturuyor.