Cezayir'de halk seçimleri neden istemiyor?

Cezayir'de halk, uzun süredir ülkeyi yöneten Abdülaziz Buteflika'yı istifaya zorlayan gösterilerin sekiz ay ardından yeni devlet başkanını belirlemek için sandık başında.

Ancak, Buteflika'nın görevden ayrılmasına karşın, hükümet karşıtı büyük gösteriler sürüyor.

Görgü tanıkları, sabah saatlerinde Cezayir'deki Berberi azınlığın çoğunlukta yaşadığı Kabylie bölgesinde iki sandığın yağmalandığını söylüyor.

İnsanlar neden mutsuz?

Bir yıla yakın bir süre boyunca binlerce Cezayirli, her Cuma günü başkent Cezayir ve ülkenin diğer kentlerinde, mevcut hükümetle herhangi bir seçime gidilmesine karşı eylem yaptı.

Protestocular, devrik Buteflika rejimiyle bağlantılı tüm yetkililerin görevden alınmasını istiyor. Bu isimler arasında geçici Cumhurbaşkanı Abdülkadir Bensalah ve Başbakan Nouredine Bedoui de var.

Eylemciler her hafta siyasetçiler ve Buteflika rejiminin yakın çevresindeki işadamlarını kast ederek "Çetelerle seçim olmaz", "Hepsi görevden alınmalı" şeklinde sloganlar attı.

Yeni gelecek görevlilerin, seçimin kazananını tahmin etmenin daima kolay olduğu ülkede "gerçek seçimler" düzenlemesini istediler.

Mevcut yönetimle yapılacak herhangi bir oylamanın, protestocuların mücadele ettiği eski rejime yeni bir hayat öpücüğü vereceğini söylüyorlar.

Çok sayıda eylemci, Buteflika döneminde çıkar sağladıkları için, Bensalah ve Bedoui'nin özgür ve şeffaf bir seçim yapmalarına güvenilemeyeceğini belirtiyor.

Ancak ülkenin fiili lideri Genekurmay Başkanı Ahmed Gaid Salah, Cezayir'in "kaos"tan kaçınması için, seçimlerin yapılması gerektiğinde ısrar etti.

Yetkililerin müdahalelerine karşın, ülkede seçim karşıtı protestolar yapıldı ve bu yüzden adaylar seçmenlerle sokaklarda ya da açık hava mitinglerinde buluşamadı.

Bazı kentlerde, seçim propagandası yapanlarla, seçim karşıtları arasında olaylar çıktı.

Adaylar kimler?

Seçim mücadelesine giren adayların hepsi, eski Cumhurbaşkanı Buteflika ve partisi FLN'de hizmet verdi.

75 yaşındaki Ali Benflis, Buteflika'nın sadık adamlarından biriyken, rakibine dönüştü. Üç yıl boyunca Buteflika'nın Özel Kalem Müdürlüğünü yaptı ve daha sonra 2004 ve 2014'teki seçimlerde, Buteflika'ya karşı yarışıp, kaybetti.

74 yaşındaki Abdelmadjid Tebboune, uzun bir memuriyet kariyerinden sonra 2017'de başbakan oldu, ancak başbakanlığı nüfuzlu işadamalarıyla yaşadığı sorunlar nedeniyle sadece yedi ay sürdü. Bayındırlık ve Enformasyon Bakanlıkları da yaptı.

60 yaşındaki Azzedine Mihoubi, Buteflika'ya destek veren parlamentonun en büyük ikinci partisi RND'nin liderliğini vekaleten yürütüyor. Daha önce Kültür ve Enformasyon Bakanlığı yaptı.

Abdelkader Bengrina İslamcı MSP'nin kurucusu. 57 yaşındaki Bengrina, Buteflika'yı destekleyen partiler koalisyonunda Turizm Bakanlığı yaptıktan sonra, El Bina adlı kendi koalisyonunu kurdu.

56 yaşındaki Abdelaziz Belaïd, FLN'nin gençlik örgütünde isim yaptı. Daha sonra milletvekili oldu, kendi partisini kurdu ve 2014'teki başkanlık seçimine girdi.

TV tartışması oldu mu?

Evet. Cezayir tarihinde ilk kez, cumhurbaşkanlığı adayları canlı bir TV tartışmasında buluştu. Ancak izleyicileri pek etkileyemediler.

Önde gelen kamu ve özel yayın kuruluşlarını temsil eden gazeteciler, 6 Aralık'ta yayımlanan tartışmaya katıldı.

Tartışma, devlet kanalı ve bazı özel kanallarda yayımlandı.

Uzmanlar ve gözlemciler, gerçek bir tartışma olmadığı ve adayların yeterince kapsamlı sorgulanmadığı gerekçeleriyle, programa sert eleştiriler yöneltti.

Adaylar neler vaat ediyor?

Bütün adaylar, kendilerini Buteflika ve yakın çevresiyle aralarına mümkün olduğunca büyük bir mesafe koymaya çalıtı.

Ayrıca, işbaşına geldiklerinin ilk günü "protestocuların taleplerini kabul etme" konusunda uzlaştılar.

Tebboune vergi mükelleflerinin "çalınan ve ülke dışına saklanan" parasını takip etme sözü verdi. Aynı şekilde, Belaid de seçilirse başlıca önceliğinin yolsuzlukla mücadele olacağını vaat etti.

Bengrina ise, yetkili makamlardakilerin çoğunun yaşlı erkekler olduğunu ve bir "gençlik hükümeti" görmek istediğini söyledi.

Bu arada Benflis de, seçilme yaşının düşürmek istediğini belirti.

Mihoubi de, ülke ekonomisini tarıma ve yenilenebilir enerjiye yatırıma odaklanarak kalkındırma sözü verdi.

Önde giden adaylar kimler?

Daha önceki Cezayir seçimlerinin tersine, önde giden adaylar bu kez net değil.

Ancak deneyim ve siyasi destekleri, Benflis, Tebboune ve Mihoubi'yi diğer adayların önüne geçiriyor.

Tebboune, kendisini Genelkurmay Başkanı Salah'a yakın gören sosyal medya kullanıcıları tarafından "seçilmiş" diye tanımlanıyor. Ancak Tebboune, oğlunun geçen hafta bir yolsuzluk ve kokain kaçakçılığı davasında yargılanmasıyla darbe aldı.

Bu arada Benflis, kamuoyu nezdinde kendini Buteflika rejiminden uzaklaştırmayı başaramadı.

Aralarındaki anlaşmazlıklara karşın, Benflis yıllarca Buteflika'nın yakın müttefiki ve politikalarının başlıca uygulayıcılarındandı.

Mihoubi'nin geçmişi, diğerlerine kıyasla daha sorunsuz ve hiçbir yolsuzluk ya da mali skandalla bağlantısı kurulmadı. Ancak Partisi RND'nin yolsuzluk nedeniyle hapse atılan eski lideri Ahmed Ouyahia'yla ilişkisi Miohoubi'ye yük oluşturdu.

Cezayir genelindeki büyük gösterilerde halk bu seçimleri bir hile olarak görüyor.

Yetkililer, halkın direncine karşın seçimi yapmaya karar verdi. Ancak düşük katılım oranı, gelecekteki cumhurbaşkanının meşruiyetine zarar verebilir.

Oylamanın Haziran 2019'da yapılması planlanıyordu ve aday bulunamaması nedeniyle ertelenmişti. Genelkurmay Başkanı Salah, birçok kez seçimin ikinci bir kez ertelenmemesi gerektiğini söylemişti.

Seçimden önceki günlerde, ülkenin bazı kesimlerindeki kızgın halk sandıkları parçalamıştı.

Ülke dışındaki Cezayirliler geçen Cumartesi günü oy vermeye çalıştı. Konsolosluk ve büyükelçiliklerde açılan sandıklardan gelen fotoğrafta, hevesli bir katılım görülmüyor.

Seçime katılım oranının da düşük olması bekleniyor.

Buteflika istifa ettikten sonra ne değişti?

Buteflika'nın istifasını tetikleyen, Genelkurma Başkanı General Salah oldu. Bunun, beşinci kez seçimlere girmek isteyen Buteflika'ya karşı ülke genelinde girişilen protestoları sakinleştirmesi umuluyordu.

Buteflika'nın Nisan'daki istifasından bu yana, başkanın yakın çevresinde bulunan birçok üst düzey yetkili ve zengin işadamı tutuklandı.

Bunlara, devlete karşı komplo kurmak ve ordunun altını oymak suçlamalarıyla 15 yıl hapse çarptırılan, Buteflika'nın kardeşi Said Buteflika da dahil.

Eski istihbarat yetkilileri Mediene Toufik ve Athmane Bachir Tartag ile solcu parti lieri Lousia Honoun da tutuklananlar arasında.

İki eski Başbakan Ahmed Ouyahia ve Abdelmalek Sellal da yolsuzluk ve kara para aklamaktan 12 ve 15 yıl hapis cezası aldı.

Eski Bakanlar, Youcef Yousfi ve Mahdjoub Bedda da aynı suçlarda 10 yıl hapis cezası alırken, işadamları Ali Haddad, Ahmed Mazouz, Hassan Arbaoui ve Mohamed Bairi de yedişer yıl cezaya çarptırıldı.

Ülkeden kaçtığı düşünülen eski bakan Abdelselam Bouchoureb hakkında da uluslararası yakalama kararı çıkartıldı. Bouchoureb, gıyabında 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı.