Çin aşısı ne kadar etkili ve güvenli?

Dünya koronavirüsü kontrol altına almaya çalışırken, aşı konusunda uluslararası üretim ve tedarik yarışı ivme kazanmış durumda. Birçok ülkeden çeşitli ilaç şirketleri, aşı geliştirme çalışmalarını ve üretimini sürdürüyor.

Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu birçok ülke, Çin'de üretilen aşıları satın almayı tercih etti. Halihazırda Çin'de koronavirüse karşı üretilen üç aşıda ilerleme sağlanmış bulunuyor. Bunlar, Sinopharm, CanSino ve Türkiye'nin de sipariş ettiği Sinovac Biotech şirketlerinin ürettiği aşılar.

Söz konusu aşıların etkililik derecesine ilişkin çeşitli çalışmalar mevcut olsa da, söz konusu faz 2 ve faz 3 çalışmaların sonuçları şu ana kadar kamuoyuna pek sızmadı. Bu konudaki resmi verileri kamuoyuyla ilk paylaşan Çinli şirket, 2020 yılı sonunda Sinopharm oldu.

Çin yapımı aşılara izin çıkma süreci de belirsizliklerle dolu. Buna rağmen şu ana kadar Sinopharm ile bir milyondan fazla kişi araştırma veya acil durum izni kapsamında aşılanmış bulunuyor.

Çin'de Batı aşıları kötüleniyor

Diğer ülkelerde Çin üretimi aşılara izin konusu tartışılırken, Çin'de ise Batı ülkelerinde üretilen aşıların güvenilirliğini kötüleyen bir kampanya mevcut. ARD ve Frankfurter Allgemeine Zeitung muhabirlerinin aktardığına göre, Çin devlet televizyonu, BioNTech aşısının beraberinde getirdiği tehlikelerin Batı medyası tarafından görmezden gelindiğine ilişkin haberler yayınlıyor.

Çin yönetiminin, söz konusu medya kampanyasıyla, dikkatleri Çinli aşı üreticilerinin şeffaf olmadığı yönündeki eleştirilerden başka yöne çevirmeye çalıştığı belirtiliyor.

Şu ana kadar elde edilen veriler, Çin üretimi olan aşıların Batılı rakiplerinden daha az etkili olduğuna işaret ediyor. İşte Çin yapımı aşıların etkililik oranlarına ilişkin bir derleme.

Sinovac Biotech

Sinovac Biotech şirketinin ürettiği CoronaVac, bir çeşit inaktive edilmiş virüs aşısı. 2020 yazından bu yana faz 3 çalışmaları yürütülen aşı, Temmuz ayından bu yana Türkiye, Brezilya, Endonezya ve Bangladeş'te test edildi.

Üretici şirket tarafından, CoronaVac aşısının etkililik oranına ilişkin resmi bir veri henüz yayınlanmadı. Ancak şirketin Brezilyalı ortağı tarafından yayınlanan değerlendirmeler, yüzde 78 oranında bir etkililik oranına işaret ediyor. Endonezya sağlık makamları ise, aşının yüzde 65 oranında etkili olduğunu kaydediyor. Bu oranlar, grip aşılarında karşılaşılan değerler dolayında. Grip aşılarının etkililik oranı, genel olarak yüzde 30 ila 60 arasında seyrediyor.

Dolayısıyla CoronaVac, Avrupa ve ABD'de izin çıkan mRNA aşıları kadar etkili değil.

Aşıya ilgi duyan Malezya ve Singapur, henüz nihai kararlarını vermiş değil. Tayland ise etkililik oranının düşüklüğüne rağmen aşıya izin çıkarmayı planlıyor. Çin'de ise CoronaVac kullanımı için bir acil durum izni mevcut.

SinoVac, iki doz arasında uzun bir süre beklemek suretiyle aşının etkililik oranının artırılabileceğini düşünüyor. Ancak bu konuda henüz yeterli bilimsel çalışma mevcut değil. Öte yandan, bu şekilde daha fazla mutasyona uğramış virüsün patlak verme tehlikesi de büyüyor.

Sinopharm

Sinopharm şirketinin ürettiği Vero aşısı da, CoronaVac gibi, inaktive edilmiş virüs temelli bir aşı. Vero, Vuhan Viroloji Enstitüsü ve Biyolojik Ürünler Enstitüsü ile iş birliği içerisinde geliştirildi.

Aşının faz üç çalışmaları Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas, Pakistan, Sırbistan ve Ürdün'ün de bulunduğu 10 ülkede gerçekleştirildi. Çalışmaların Çin dışında yapılmasının nedeni, Çin'de yazın korona vaka sayısının güvenilir veri elde edemeyecek kadar düşmüş olması.

Vero, şu ana kadar üreticisi tarafından resmi verileri yayınlanmış olan tek aşı olma özelliğini taşıyor. Sinopharm, 29 Aralık 2020'de, aşının yüzde 79 etkili olduğuna ilişkin bir ara sonuç elde ettiklerini açıkladı. Çin'de aşıya, açıklamadan bir gün sonra izin çıktı.

Birleşik Arap Emirlikleri'nin yürüttüğü çalışma ise, aşının yüzde 86 oranında etkili olduğunu ortaya koydu.

Peru'da ise işler o kadar yolunda gitmedi. Aralık ayında Peru makamları, bir deneğin aşı sonucunda kollarında felç belirtileri göstermesinin ardından çalışmaları durdurdu.

CanSino Biologics

CanSino Biologics'in Pekin Biyoteknoloji Enstitüsü ile birlikte geliştirdiği aşının adı, Ad5-nCoV veya Convidecia. Söz konusu aşı, çalışma prensibi bakımından AstraZeneca ve Oxford Üniversitesi'nin geliştirdiği aşıya benziyor: Zararsız bir virüs, yayılma kabiliyeti olmayan SARS-CoV-2 yüzey proteinlerini hücrelere taşıyor ve orada bağışıklık reaksiyonu oluşturuyor.

Virüsün faz üç çalışmaları Pakistan, Rusya, Meksika ve Şili'de başladı. Suudi Arabistan'da da çalışma yapılması planlanıyor.

Aşının etkililik oranına ilişkin üretici firma tarafından henüz bir veri yayınlanmadı.

Çin, 2020'nin Haziran ayından bu yana Convidecia aşısı ile ordu mensuplarını aşıladı.

Kanada'da virüs hakkındaki bir çalışma, Çin aşıları anlaşıldığı üzere tedarik etmediği için iptal edildi. Gelişmenin arka planında, iki ülke arasında yaşanan diplomatik krizin yatıyor olabileceği belirtiliyor.

Kaynak: Deutsche Welle, Fabian Schmidt