Cumabay Namangani kimdir?
Cihat yanlısı Özbek lider Cuma Namangani.
Cumabay Ahmedcanoviç Hociyev, daha çok bilinen ismiyle Cumabay Namangani, 1968 veya 1969 yılında Özbekistan'ın Namangan kentinde dünyaya geldi.
Hayatının ilk yılları
Cumabay Namangani'nin doğduğu yıllarda Özbekistan Sovyetler Birliği'nin kontrolü altındaydı. Bölgedeki Müslümanlar da bu doğrultuda baskı altında tutuluyor, İslami yaşantıları büyük ölçüde engelleniyordu.
Namangani'nin doğduğu kent olan Namangan ise İslami geçmişiyle ve Müslüman topluluklarıyla ünlü olan Fergana Vadisi bölgesinde bulunan kentlerden biriydi.
Namangani, ilk eğitimini doğduğu bölgede aldı. Ardından 20 yaşında yaklaştığında Sovyetler Birliği kontrolü altında yaşayan her genç erkek gibi silah altına alındı. Bu yıllarda Sovyetler Birliği Afganistan'daki işgaline devam ediyordu. Namangani de bu dönemde, 1987 yılında Afganistan'a gönderildi. Zorunlu hizmeti sona erdikten sonra 1988 yılında Namangan'a geri döndü.
Bu dönemde Namangani'nin İslamiyete olan ilgisi ve İslami çevreyle olan temasları artmaya başladı. Namangan ve çevresinde organize olan çeşitli İslami yapılarla temas kurdu, bölgedeki İslam alimlerinden dersler aldı, Adalet isimli bir İslami yapıya dahil oldu.
Tahircan Yoldaşev ile birlikte Tevbe isimli bir İslami yapının kurulmasında rol oynadı.
Sovyetler Birliği'nin dağılmaya yüz tuttuğu bir süreçte, bölgedeki diğer Müslümanlar ve İslam alimleriyle birlikte Özbekistan'da İslami bir yönetim kurulması için mücadele etti.
Ancak Sovyet dönemindeki idareciler geçiş sürecinde öne çıktılar ve yeni kurulan Özbekistan devletinin liderleri oldular, buna karşın cihat yanlısı gruplar ve İslami kesim mücadeleye devam etti.
Tacikistan ve Kırgızistan
Cuma Namangani, 1992 yılında Özbekistan'daki İslam Kerimov yönetiminin baskıları üzerine Tacikistan'a gitmek zorunda kaldı. Bu yıllarda Tacikistan'da da İslami gruplarla ülke yönetimi arasında bir iç savaş yaşanıyordu.
Beraberindeki Özbek cihat yanlılarıyla birlikte organize olan Namangani Tacikistan'daki bu savaşa dahil oldu. Aynı zamanda Afganistan'daki cihat yanlılarıyla da bağlantılar tesis etti.
Tacikistan'ın güneyinde Afganistan sınırına yakın Tavildara Vadisi'ne üslenen Namangani bölgeden çeşitli saldırıları komuta etti. Ancak 1997 yılında Tacik muhaliflerin yönetimle anlaşması sonucu savaş sona erdi ve cihat yanlılarının büyük bir bölümü Afganistan'a çekildi. Namangani ise Tavildara Vadisi'ndeki üslerinde kalmayı sürdürdü.
Namangani, Ağustos 1998 tarihinde Tahircan Yoldaşev ve diğer Özbek cihat yanlılarıyla beraber Özbekistan İslami Hareketi'ni kurdu. Bu grup içerisinde Özbeklerin yanı sıra Kırgızlar, Kazaklar, Tacikler, Uygurlar, Afganlar ve hatta Çeçenler gibi birçok farklı etnisiteden cihat yanlıları bulunuyordu.
Yoldaşev daha çok Özbekistan-Afganistan hattındaki çalışmalara odaklanırken Namangani Tacikistan ve çevresiyle ilgilendi.
1999 yazında Namangani Batken'e yönelik saldırıyı komuta etti. Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan sınırlarının kesiştiği noktadaki Batken, Kırgızistan sınırları içerisinde yer alan, Özbek nüfusa sahip bir bölgeydi. Burada aylar boyunca Kırgız ve Özbek ordusuna karşı savaş sürdürüldü. İki ay süren saldırılar sonrasında kış mevsiminin de yaklaşmasıyla Namangani ve beraberindekiler ilk olarak Tacikistan'a çekildi. Ardından Tacik yönetiminin baskıları sonrasında buradan da çekilmek zorunda kalan grup üyeleri Afganistan'a yerleşti. Bu yıllarda ülkede hakim durumdaki Afganistan İslam Emirliği yönetiminin desteğiyle bu bölgede kaldılar.
Afganistan yılları
Namangani, 1999 yılı sonunda Afganistan'ın kuzeyindeki Mezar-ı Şerif bölgesine yerleşti ve burada Yoldaşev ile birlikte Özbekistan İslami Hareketi'ni daha da güçlendirdi. Namangani grubun askeri lideri olarak bölgede Taliban ile yakın bir dayanışma halindeydi. Usame bin Ladin ve Molla Ömer gibi isimlerle yakınlık kuran Namangani, Kuzey İttifakı güçlerine karşı Taliban ile birlikte savaştı.
Aynı zamanda Afganistan'ın kuzeyinden Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan içlerine birçok saldırı düzenlenmesini de organize etti. Temmuz 2000'de bu amaçla Tavildara Vadisi'nde yeniden üslendi. Bu dönemdeki faaliyetleri sebebiyle ABD tarafından terör listesine alındı, aynı zamanda Özbekistan yönetimi tarafından idama mahkum edildi. Bu saldırıları Afganistan'da ABD işgalinin başladığı 2001 yılının sonlarına dek sürdürdü.
Biyografi | Abdulveli Kari Mirzayev kimdir?
2001 yılı geldiğinde Namangani bölgedeki binlerce savaşçıyı komuta ediyordu. Bölgede büyük bir askeri güç haline gelmiş, kuzeyde bulunan Tacikistan, Özbekistan ve Kırgızistan gibi ülkeleri tehdit etmeye başlamıştı.
Cumabay Namangani Afganistan'daki İslam Emirliği yönetiminin ilk iktidar olduğu dönemde ülkedeki yabancı savaşçıların başındaki en üst düzey askeri isimdi.
2001 yılının Ekim ayında ABD'nin Afganistan işgali başladığında Namangani komutasındaki güçler ve Afganistan'ın kuzeyindeki Taliban birlikleri ilk savunma hatları kurdular.
Namangani bu savunma hattının baş komutanıydı. Burada Afganistan'daki işgal sürecinin en şiddetli muharebeleri yaşandı.
Cumabay Namangani burada savaşın devam ettiği bir süreçte, Kasım 2001 tarihinde ABD savaş uçaklarının düzenlediği bir bombardımanda yaşamını yitirdi ve Mezar-ı Şerif çevresinde toprağa verildi.
Kaynak: Mepa News
