Dünyayı bu tırtıllar kurtaracak!

Naylon poşetlerden kaçış ortaya yeni bir fikir çıkarttı.

Çoğu bilimsel araştırma, mantıksal bir ilerlemeyi izler; bir deney başka bir deneyin bulgularını takip eder. Ancak dün de bugün de tesadüflerin bir rolü vardır. Current Biology isimli akademik biyoloji dergisinde yayınlanan ve dünyada plastik çiğneme kabiliyetine sahip bir güvenin varlığına dair makale bu duruma bir örnek olarak gösterilebilir.

Makalede yer alan bilgiler aynı zamanda amatör bir arıcı olan, Cantabria Üniversitesi biyologu Federica Bertocchini'nin, tırtılların kovanlarının bazılarında balmumunu deldiğini ve balı yediğini fark etmesine dayanmaktadır. Onları tanımak için eve plastik bir alışveriş çantası içerisinde tırtılları getirdi. Ancak birkaç saat sonra misafirlerine bakmak için geldiğinde çantanın deliklerle dolduğunu gördü, tırtıllar evinin her yerinde dolaşıyordu.

Tırtılları yakaladıktan sonra yaptığı incelemelerle onların arı kovanlarının tanınmış bir zararlısı olan büyük balmumu güvesinin larvaları olarak tanımladı. Alışveriş çantası şeklindeki hapishanelerinden kaçmaları göz önünde bulundurulunca, bir şekilde çöp toplama ajanları olarak çalıştırılabilirler mi diye merak etti.

Plastikten kurtarmaya yönelik canlı organizmaların kullanılmalarına dair geçmişteki girişimler iyi gitmemişti. En umut verici tür olan Nocardia asteroides adı verilen bakterinin bile, sadece bir buçuk milimetre kalınlığındaki bir plastik filmi silmesi altı aydan fazla sürmüştür. Dr Bertocchini, naylon poşete yaptıklarına baktığında büyük balmumu tırtıllarının bundan daha iyi sonuç vereceğini düşündü.

Bu fikri test etmek için Cambridge Üniversitesi'nden iki biyokimyacı; Paolo Bombelli ve Christopher Howe ile birlikte çalışmalara başladı. Dr Bombelli ve Dr Howe, balmumu gibi birçok plastik maddenin de metilen köprüleriyle (bir karbon ve iki hidrojen atomundan oluşan yapılar, karbon ayrıca başka iki atomla daha bağlantılıdır) tutulduğunu belirtti. Çok az sayıda organizma “metilen köprü”leri parçalayabilen enzimlere sahiptir; bu yüzden bu plastikler normalde biyolojik olarak parçalanamazlar. Ekip, balmumu güvelerinin bu sorunu çözdüğünü düşünüyor.

Çöp yığınlarının en kalıcı unsurlarından biri, tamamıyla birbirine bağlı metilen köprülerinden oluşan polietilendir. Büyük balmumu güvelerinin larvalarını, Nocardia asteroides isimli bakterilerin 6 ayda delebildikleri filmlerin üzerine yerleştirdiklerinde, halk arasında tırtıl denilen bu süper larvalar tarafından 40 dakika içinde deliklerin ortaya çıktığını gördüler.

Daha yakından incelendiğinde Dr Bertocchini ve meslektaşları, tırtıllarının her biri plastik filmde her saatte 3 milimetrelik ortalama 22 delik yediklerini keşfettiler. Müteakip bir başka test, bir tırtılın bir miligram alışveriş çantasını tüketmesinin yaklaşık 12 saat sürdüğünü ortaya koymuş. Bu tür çantalar yaklaşık üç gram ağırlığındadır, bu yüzden yüz larva, eğer hayatlarının yarısını yeme işi ile geçirirlerse, bir ay içinde bir poşeti tüketebilir.

Dünyadaki atık plastiklerin üzerinde balmumu güveleri bırakmanın mantıklı olup olmadığı henüz net değildir. Bunun birinci nedeni, tırtılların bu plastiklerden besin değeri alıp almadıklarının yanı sıra onları sindirebildikleri konusu da açık değildir. Eğer plastiği sindiremezlerse ömürleri kısa olur. Plastikten besin alsalar ve onu sindirseler bile gelişmek ve büyümek için başka gıdalara da ihtiyaçları olacaktır.

Bir başka problem de onların dışkıları. Eğer onların dışkıları zehre dönüşürse; bu projede ısrar etmenin bir anlamı kalmaz. Bununla birlikte, büyük balmumul larvalarının plastik yiyebileceği keşfi oldukça ilginçtir. Güvelerin kendileri plastik atık sorununun cevabı olmasalar bile, başka bir hayvan bu sorunun cevabı olabilir.

The Economist'te yayınlanan bu makale Mepa News okurları için tercüme edilmiştir.