Elijah Muhammed kimdir?

Asıl adı Elijah Robert Poole olan Elijah Muhammed, 7 Ekim 1897 tarihinde ABD’nin Georgia eyaletinin Sandersville şehrinde, beyazların topraklarını belli bir bedel veya mahsulün paylaşılması yönteminden elde ettiği gelir ile geçinen siyahi bir ailenin on üç çocuğundan yedincisi olarak dünyaya geldi.

Poole ailesi, Amerika’nın güneyindeki siyahilere yönelik zorlu ve baskıcı şartları bırakarak ‘Büyük Göç’ olarak adlandırılan harekete katılan yüz binlerce aileden biriydi. 

Çocukluk ve gençlik yılları

Doğup büyüdüğü şehirde üçüncü sınıfı bitirdikten sonra kereste atölyeleri ve tuğla imalatında çalışmak için okulu bırakan Elijah Muhammed, 16 yaşına geldiğinde ise fabrikalarda ve diğer işlerde çalışacağı yeni bir hayata başlamak üzere ailesinden ayrıldı. 7 Mart 1917 tarihinde Clara Evans ile evlendi. 1923 yılında daha iyi iş olanaklarına kavuşmak maksadı ile tüm ailesi, ebeveynleri ve yeğenleri ile birlikte Detroit’e göç etti. Detroit’te bir otomobil fabrikasında çalışmaya başlayan Elijah Muhammed’in bu şehirde ilk eşi Clara’dan; altısı erkek, ikisi kız olmak üzere 8 çocuğu oldu.

Detroit şehrinde çeşitli ırkçı siyah hareket faaliyetlerine katılan Elijah, eşinin teşviki ile Müslüman siyahi hareket liderlerinden Wallace D. Fard’ın konuşmalarından birine katıldı ve onunla tanıştı. Bu tanışma onun için bir dönüm noktasıydı. Zira ilerleyen yıllarda, Fard’ın ortadan kaybolması ile hareketin liderliğine geçecekti. Fard hakkındaki bilgiler oldukça sınırlıdır. FBI onun ölümünden sonra on yıldan uzun bir süre araştırma yapmasına rağmen halka gerekli açıklamayı yapmamıştır. Kim olduğu ve nereden geldiği hakkında çelişkili ve bir o kadar da ilginç iddialar vardır. Eşi, onun Osmanlı  Devleti’nde doğduğunu ve aslen Kafkas kökenli olduğunu kendisi ile röportaj yapan bir gazeteciye ifade etmiştir. Bazı rivayetlere göre ise Afgan kökenlidir. 

Daha sonraları siyahi olmadığı ortaya çıkan Wallace D. Fard’ın ortadan kaybolması ile parçalanan örgütün gruplarından birinin başına geçmiş ve müritleri ile birlikte Chicago’ya taşınmıştır. Halkı açıkça askere yazılmamaya teşvik ettiği gerekçesiyle 1942 ile 1946 yılları arasında cezaevinde bulunmuştur. 

Din dışı görüşleri

Cezaevi dönüşü Elijah, artık sayıları 400’den de az olan müridlerine, Fard’ın ilah olduğunu, İslam’ın yalnız siyahilere gönderildiğini, kendisinin de Fard’ın peygamberi olduğunu iddia etmiştir. İslam toplumu isimli örgütüne bu inançları aşılayan Elijah, Malcolm X’in hac dönüşüne kadar hiçbir ciddi muhalefeti ile karşılaşmamıştır. Malcolm X ve Elijah cezaevinden arkadaştırlar. Malcolm X daha sonra Elijah'ın hareketinden bu görüşleri sebebiyle ayrılacaktır.

Elijah cezaevi çıkışına denk gelen 1946 yılında 4 merkezde çalışmalarına devam ederken 1959 yılına gelindiğinde 22 farklı eyalette toplamda 50’den fazla merkezde faaliyet yürütür hale gelmiştir. Özellikle üye devşirmek için kullanılan eğitim alanındaki faaliyetleri finanse etmek için kullanılan fırın, berber, manav gibi ticari iştirakler zamanla gayrimenkul yatırım şirketlerine dönüşmüş ve Elija zamanla büyük meblağları yöneten bir tüccar haline gelmiştir. Hatta 1972 yılına gelindiğinde the Guaranty Bank and Trust Co  isminde bir bankanın sahibi olmuştur. 1974 yılına kadar genişleme gösteren İslam Milleti Okulları, ABD’nin 47 farklı yerinde okullara sahip hale gelmiştir. 1972 yılında yaptığı bir konuşmada müritlerine seslenen Elija “Nation of Islam” İslam Milleti hareketinin 75 milyon dolarlık bir varlığa sahip olduğunu ifade etmiştir.    

Elijah and Malcolm X

Hac ibadetini yerine getirirken dünyanın dört bir yanından gelen her ırktan Müslümanları gören Malcolm X, Elijah’ın İslam’ın temel esaslarını ihlal ettiğini ve bambaşka bir din esasları aşıladığı gerçeğine ulaşmış ve onu uyarmıştır.

Bir diğer nokta ise Elijah’ın sekreterleri ile gayrimeşru ilişkilerini öğrenmesidir. Dinin esaslarının yanı sıra İslam hukuku alanında da marjinal sayılabilecek görüşleri dillendiren Elijah, çevresindeki insanların tepkilerini çoğaltmasına neden oldu. 1964 yılına gelindiğinde, bu duruma daha fazla katlanamayan Malcolm X, peşinden sürüklediği ciddi bir kalabalıkla birlikte İslam Milleti isimli hareketten ayrıldı ve kendi grubunu oluşturdu. Ancak aldığı ölüm tehditlerinin üzerinden çok geçmeden bir suikast sonucu 1965 yılında öldürüldü. Her ne kadar Elijah reddetse de kamuoyunda bu suikastın azmettiricisinin onun olduğu inancı halen kabul edilmektedir. 

Elijah, 30 Ocak 1975 tarihinde kalp, şeker, astım ve bronşit şikâyetleri ile yattığı Illionis şehri hastanesinde tedavi altına alınmış, 25 Şubat tarihinde ise ölmüştür. Bu tarihte yaklaşık olarak 250 bin müridinin olduğu düşünülmektedir. 

Elijah’ın ilk eşi Clara’dan olan 8 çocuğunun yanı sıra Lucille Muhammad’den 3, Evelyn Muhammad’den bir ve Tynnetta Muhammad’den de dört olmak üzere toplamda 21 çocuğu olduğu sanılmaktadır.

Çocuklarından on dokuz tanesi Elijah’ın ölümü ile Nation of Islam’ın mallarının aralarında bölüştürülmesi için mahkemeye başvursa da bu talepleri mahkeme tarafından reddedildi. Öte yandan  “World Community of Islam” isimli örgüt de mirasçılık iddiasıyla mahkemeye başvurmuşsa da bu talepleri de aynı merciler tarafından reddedilmiştir.  

Kaynak: Mepa News