Esed rejiminin 'kara kutusu' Haddam'ın hatıraları yayınlandı

Suriye'de 1984-2005 döneminde kesintisiz 21 yıl cumhurbaşkanı yardımcılığı yapan ve Esed rejiminin kritik isimlerinden sayılan Abdulhalim Haddam'ın (1932-2020) hatıralarına dair bazı yazıları ilk kez eş-Şarku-l Avsat Gazetesi tarafından neşredildi ve büyük ilgi gördü.

Bu yazılar Beşar Esed'in 2000'de iktidara gelmesinden sonra Suriye'nin Irak politikasının Saddam rejimi lehine değişmesini ve 2003'te ABD'nin Irak'ı işgali döneminde İran ve Suriye rejimlerinin konuştuklarını içeriyor. Abdulhalim Haddam hatıralarına dair bu yazılarında şunlara değiniyor:

Irak ile yaşanan gerilimler

- Irak rejimi ile 70'li yılların sonundan 2000'e kadar çok büyük sorunlar yaşadık, savaşın eşiğine geldik ve birbirimize karşı silahlı muhalefetlerimizi destekledik. 2000'de Hafız Esed ölüp Beşar Esed yerini aldığında Suriye, Irak'a dönük politikasını değiştirmeye başladı. Aynı dönemde Irak'a yönelik uluslararası izolasyon da gevşemekteydi.

- Suriye'den Irak'a uzun yıllardır bulunan seyahat yasağı kaldırıldı. İki ülke ticari ilişkilerini geliştirmeye, Ali Hasan el-Mecid, Taha Yasin Ramazan gibi Iraklı üst düzey yetkililer Beşar Esed'i ziyarete başladı. 2002'de ABD Irak'ı işgal niyetini belli edince uluslararası toplantılarda Suriye bu işgal girişimine karşı olduğunu beyan etti. Bu işgali kendi çıkarlarımıza da aykırı görüyorduk.

Irak işgali süreci

- 16 Mart 2003'te Irak gündemiyle Beşar Esed'le beraber İran'ı ziyaret ettik. (ABD'nin Irak'a yönelik saldırısı 19 Mart 2003'te başlayacaktı) İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, İran Dışişleri Bakanı Kemal Harrazi ile görüştük. Saddam rejimini istemesek de ABD'nin Irak'ta kesin bir zafer kazanıp bölgeye kalıcı olarak yerleşmesinin İran ve Suriye'yi tehdit edeceğinde birleştik. 

- Savaşın uzaması durumunda ABD'nin uzun vadede Irak'tan çekilmek zorunda kalacağını, ABD kamuoyunun asker kaybını kaldıramayacağını konuştuk. Hatemi, ABD'nin saldırgan siyasetleriyle Saddam Hüseyin'in Usame bin Ladin gibi kahramanlaşmasından endişe ediyordu. Yine Hatemi Fransa ile Irak konusunda hemfikir olduklarını ve birlikte hareket ettiklerini de bize anlattı.

- Hatemi Türkiye'ye değinerek Türkiye'nin tarihi sebeplerle ABD'nin müttefiki olduğunu ama yeni iktidara gelen hükümetin (Kasım 2002'de iktidara gelen AK Parti) Irak, İran, Suriye ve İslam dünyasıyla ilişkilerini geliştirmek istediğinin anlaşıldığını söyledi. Bağımsız bir Kürt devletine karşıtlık konusunda Türkiye, İran, Irak ve Suriye yönetimlerinin ortaklığına dikkat çekti.

- Ardından Beşar Esed ve ben dini lider Hamaney'i ziyaret ettik. O da İran ve Suriye'nin kardeş ülkeler olduğunu, bölgenin tehlikeli bir durumda olduğunu bize söyledi.

Abdulhalim Haddam kimdir?

1932'de Suriye'nin Akdeniz sahilindeki şehirlerinden Banyas'ta Sünni bir ailede doğan Abdulhalim Haddam 17 yaşındayken Baas Partisi'ne katıldı. 1963'te Baas Partisi'nin darbeyle Suriye'de iktidara gelmesinin ardından devlet görevine yer almaya başladı. 

1970-1984 döneminde Suriye dışişleri bakanı olan Abdulhalim Haddam 1984'te cumhurbaşkanı Hafız Esed tarafından cumhurbaşkanı yardımcılığına getirildi. Rejimin ikinci adamı sayılan Haddam Haziran 2000'de Hafız Esed'in ölümü üzerine 37 gün boyunca vekaleten Suriye cumhurbaşkanı oldu, ardından yerini Hafız Esed'in oğlu Beşar Esed'e bıraktı. Yeni dönemde de cumhurbaşkanı yardımcılığını sürdüren Haddam Beşar Esed ve Baas Partisi'ndeki Nusayri yöneticiler ile yaşadığı anlaşmazlıklar üzerine Şubat 2005'te görevinden istifaya zorlandı.

Abdulhalim Haddam 2005 boyunca yönetimi eleştirdi. Bu eleştirileri nedeniyle tutuklanacağı bilgisini alması üzerine Aralık 2005'te Lübnan üzerinden Fransa'ya kaçtı. Yurt dışından da eleştirilerini sürdürmesi üzerine Suriye'de gıyabında mahkum edildi.

2011'de başlayan Suriye Devrimi ve İç Savaşı'na açık destek vermeyen Abdulhalim Haddam yaşananlarda tüm suç ve sorumluluğun Beşar Esed ve Suriye Baas Partisi yönetiminde olduğunu çeşitli röportajlarında belirtti.

Abdulhalim Haddam'ın el-Cezire ile bir röportajı, 2017

Abdulhalim Haddam 31 Mart 2020'de Fransa'nın başkenti Paris'te kalp krizi geçirerek öldü.

Kaynak: Mepa News