Fas’ta ‘Rif Kararları’na tepkiler sürüyor

Rif (Kırsal) Hareketi tutukluları hakkında çıkan kararlara tepkiler sürüyor. Bu doğrultuda bir dizi kentte, toplamda 308 seneye varan hükümleri protesto etmek için durma eylemleri düzenlendi. Nasır ez-Zefzafi ile hareketin üç saha liderinden her biri, 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bu karar, birçok siyasi ve insan hakları eylemcileri tarafından ‘ağır ve abartılı’ bulundu.

Kararları kınamak ve tutukluların serbest bırakılmasını talep etmek için el-Huseyme ve diğer kırsal bölgeler de dahil olmak üzere Fas’ın birçok kentinde eylem çağrıları yapıldı. Yerel haber siteleri, eylemciler ve kamu güçleri arasında meydana gelen çatışmaları bildirdi.

Öte yandan bölge sakinlerinden birçoğu, çocukları hakkında çıkan kararları protesto etmek ve tutukluların aileleri ile dayanışma içerisinde olmak için evlerinin tepelerine siyah bayraklar dikmeyi tercih etti. Bu bağlamda Kazablanka Temyiz Mahkemesi Ceza Dairesi önceki akşam, Badil.info sitesi yöneticisi Faslı gazeteci Hamid Mehdevi’yi 3 yıl hapis cezası ve 3 bin dirhem (300 euro) para cezasına çarptırdı. Kararın öncesinde devletin bütünlüğü ve güvenliğine dokunmanın cezasını bildirmediği gerekçesiyle hakkında kovuşturma açılmıştı.

Mehdevi, yetkililerin yasakladığı yürüyüşlerden birine katılmasının ardından el-Huseyme şehrinde tutuklandı. Daha sonra ‘devletin güvenliğine ve bütünlüğüne zarar verme cezasını bildirmeme’ suçlamasına maruz bırakılarak dosyası, hareketin diğer tutuklularınkinden ayrıldı. Bu suçlamanın sebebi ise Hollanda’da oturan bir kişi ile yaptığı bir telefon görüşmesinde Hollandalının, Fas’a silah sokmak istediğini ifade etmesiydi.

“Sanıklar ve aileler karara razı değil”

Rif Hareketi tutuklularının yargılanması konusunda siyasi tepkiler de verildi. Bu bağlamda çoğunluk hükümeti partileri, dün liderleri ile Başbakan’ın başkanlığında, genel sekreterlerin katılımıyla bir toplantı düzenledi. Görüşmede, yargının bağımsızlığına saygı duyduklarını ve anayasanın onayladığı adil yargılama koşullarının sağlandığını özellikle belirttiler. Çoğunluk hükümeti partileri, Şarku’l Evsat’ın aktardığı açıklamalarında, bu kararların başlangıç aşamasında alındığını ve mevcut yargı çerçevesinde sanıkların ve ailelerin bu hükümlerin tekrar gözden geçirilmesi ümidiyle temyize başvurma ve savunma haklarının bulunduğunu; bununla birlikte karara razı olmadıklarını belitti.

Öte yandan çoğunluk hükümeti koalisyonuna dahil olan İlerleme ve Sosyalizm (eski adıyla Komünizm) Partisi, genel sekreteri Nebil Benabdallah sözcülüğünde hükümlerin ‘ağır olduğunu ve bugün ülkede istenen rahatlama havasının desteklenmesine bir katkı sağlamadığını’ ifade etti.

Parti, İlerleme ve Sosyalizm Partisi için bugün önemli olanın ‘uyarıda bulunarak bu ağır hükümlerin tekrar gözden geçirilmesi için meşru olan tüm yollarla baskı uygulamak, sosyal adalet taleplerini karşılamak ve tüm vatandaşların ister kırsalda ister vatanın diğer köşelerinde özgür ve saygın bir şekilde yaşamaları için hızlı ve etkin bir çaba göstermek’ olduğunu dile getirdi.

Diğer yandan muhalif Bağımsızlık Partisi Genel Sekreteri Nizar Bereket, Rif Hareketi tutukluları hakkında verilen hükümleri başlangıç olarak kabul etti ve ‘yargı sisteminin, kınama, temyiz ve iptal gibi tüm mekanizmalarının henüz tükenmediğini’ belirtti. Bununla birlikte partisinin gençleri ve aileleri ilgilendiren bu davada merhametli ve basiretli adaletin gerçekleşmesi için geriye kalan tüm mekanizmaları işleme sokacağının altını çizerek, “Bu aileler bizden, biz onlardanız. Elbette sevinci de kederi de paylaşacağız” dedi.

Bereket, hükümete ‘toprağın derinlerinde yatan kitlesel kızgınlığı ve tıkanıklığı ortadan kaldırmayı ve sosyal eşitsizliği azaltmayı amaçlayan etkileşimli kalkınma politikalarına’ dayanma çağrısında bulundu. Bu açıklama ile hükümeti açık bir şekilde eleştirerek birçok bölgede yaşanan gösterilerden sorumlu tutmuş oldu.

“Söz konusu kararlar, Fas’ın imajını olumsuz etkiliyor”

Bu esnada muhalif Asalet ve Çağdaşlık Partisi (PAM) Meclis ve Yönetim Vekili Abdullatif Vehbi, ‘Rif Hareketi tutukluları hakkında çıkan kararlara itiraz etme konusunda bir görüş birliğinin bulunduğunu’ söyleyerek çıkan kararların Fas’ın yurtdışındaki imajına olumsuz etki edeceğine dikkat çekti.

Vehbi, Şarku’l Avsat ile yaptığı bir görüşmede, ‘bu konunun bilgece üstesinden gelmek gerektiğini’ ekledi ve ‘ bu hatadan ilk fırsatta dönülmesi’ çağrısında bulundu. Ayrıca bu dosya yüzünden Fas’ın yıllardır biriktirdiği hukuki kazanımların birçoğunu kaybetme tehlikesine karşı da uyardı.

Aynı zamanda avukatlık yapan Vehbi, bu dosyanın düzenlenmesi ve birçoklarına çarpıcı gelen bu hükümleri gözden geçirmek için öne sürülen seçenekler hakkında şunları söyledi: “Öne sürülen birçok seçenek var. Bunların arasından en göze çarpanı, bu hükümlerin temyiz mahkemesinde ele alınması ya da kraliyet affıdır. Elbette bu dosyanın bilgece üstesinden gelinmelidir.” Hukuki düzeyde ise el-Kerame İnsan Hakları Forumu, adil olmadığı gerekçesiyle Rif Hareketi eylemcileri hakkında çıkan yargı kararlarını reddetti ve yargı erkinden bu kararın bir sonraki davalar yoluyla acil bir şekilde düzeltilmesini talep etti.

Abdulaliy Hami ed-Din’in başkanlığındaki söz konusu Forum, Adalet ve Kalkınma Partisi yönetimine, istikrarı ve toplumun adaletin gerçekleşmesi için tarafsız bir gücün varlığına olan güvenini tehdit eden endişe verici göstergelerle çökmeye başlayan gerçek bağımsızlığı temsil etme’ çağrısında bulundu ve bu hükümleri, ‘yargının başkaları tarafından yapılacak ciddi ihlalleri meşrulaştırmaya meydan verdiği yeni bir aşamanın ilk adımı’ olarak değerlendirdi.

El-Kerame Forumu, Şarku’l Avsat’ın aktardığı bir açıklamada, ülkenin tanık olduğu ve ‘tıkanıklık hali’ olarak tarif ettiği bu durumun hızlı bir şekilde aşılması ve bu hükümlerin adalet sisteminin ve Fas’ın hukuki çehresinde bırakacağı kötü izlerin acil bir şekilde giderilmesi için çalışılması gerektiğine işaret etti.

Kaynak, Forum’un kraliyet affını, mağduriyetleri telafi etmek ve yargının düştüğü hataları düzeltmek adına önemli olduğunu kaydetti.

Öte yandan Fas Yazarlar Birliği, Rif Hareketi eylemcileri hakkında çıkan ağır hükümleri büyük bir kırgınlık ile karşıladığını dile getirdi. Nitekim bu eylemciler, iş, eğitim, sağlık, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınma gibi meşru ve en doğal haklarını talep etmişlerdi. Birlik, mahkûmlarla açık bir şekilde dayanışma içerisinde olduğunu ve son yirmi yıldır ulusal demokrasi alanında elde edilen kazanımlar ortada iken ülkenin hak ve özgürlükler alanında tanık olduğu bu durumu garipsediğini belirtti. Bununla birlikte bu ağır hükümlerin farklı düzeylerde ulusal kamuoyuna gerçek bir darbe indirdiğini ifade etti.

Birlik konuşmasının sonunda hakların ‘en yüce kefili’ olarak ülkenin kralına, ülkede hak ve özgürlüklere karşı yöneltilen bu taarruza son vermesi ve büyüklüğünü konuşturup istisnasız tüm eylemcileri kapsayan affını çıkarması çağrısında bulundu.