Fransa'da 'siyasi ahlak yasası' çıktı

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, iktidara gelirse yapacağı ilk icraat olarak duyurduğu, “Siyasi Ahlak Yasası’nı” Meclis’ten geçirdi. Fransız Ulusal Meclisi’nde iki ayrı proje olarak ele alınan ve üzerinde 900’e yakın değişiklik önergesi verilen yasa tasarısı üzerindeki hararetli tartışmalar 50 saat sürdü. Görüşmelerin tamamlanmasının ardından yapılan oylamada, “Siyasi Yaşamda Güvenin Yeniden Sağlanması » adlı tasarı 4’e karşı 319 oyla, kurumsal değişiklikleri içeren ikinci yasa tasarısı ise 37’ye karşı 203 oyla kabul edildi. Yasa, milletvekillerine bugüne kadar tanınan ayrıcalıkları ve kötü alışkanlıkları tümüyle ortadan kaldırarak, özellikle maddi harcamalara sıkı denetim getiriyor.

Daha önce Senato’da kabul edilen ancak, Ulusal Melis’ten değişikliklerle geçen yasa üzerinde Senato ve Meclis, Salı günü ortak bir metin üzerinde anlaşmak için çalışacak. Anlaşma sağlanırsa, yasa yürürlüğe girecek, aksi takdirde Ekim ayında yeniden Meclis gündemine gelerek son kez tartışıldıktan sonra yürürlüğe girebilecek.

Amerikanın Sesi'nin aktardığına göre yasayı hükümet adına Meclis’te savunan Adalet Bakanı “Bu seçmen ile önemli bir güven sözleşmesidir” diyerek Meclis’e teşekkür etti. İktidardaki ‘En Marche/Yürüyüş’ (LREM) hareketi milletvekili Paula Forteza da, “Bu yasanın engellenmesi için pek çok girişim olsa da, amacımıza ulaştık. Bu yasa demokrasinin yenilenmesi için hayati bir adımdır” diye konuştu. Yasanın asıl hazırlayıcısı olan ve iktidara destek veren merkez partisi MODEM milletvekili Laurence Vichnievsky de, “Kötü niyetli girişimlere karşı iyi bir metin oldu. Ama ne mükemmel ne de heyecan verici bir yasa olduğunu söyleyebilirim” diyerek yasanın daha da sert önlemler alması gerektiğini savundu. Radikal sol gruplar yasayı protesto etti, merkez sağ Cumhuriyetçiler (LR) ise hükümetin ‘amatörlüğünü ve sert tutumunu’ eleştirdi. Sosyalist Parti (PS) ise, yasanın ‘tamamlanmamış, yarım kalmış bir çalışma’ olduğu eleştirisini getirdi.

Senato ve Cumhurbaşkanı’nın onayının ardından yürürlüğe girecek yasanın en radikal adımı, bugüne kadar milletvekillerine ayrılan ve harcaması vekillere bırakılan 130 milyon Euro büyüklüğündeki ‘parlamenter harcama rezervi’nin kaldırılması. Bundan böyle tüm milletvekilleri, tıpkı şirketlerde olduğu gibi harcama listesi beyan edecek ve bunu belgelendirecek.

Eş ve çocuklara danışman kadrosuna son

Cumhurbaşkanlığı seçimleri boyunca sağın adayı François Fillon’un eşi ve çocuklarını Meclis’te danışman göstererek 9 yılda 1 milyon Euro’ya yakın maaş ödemesi skandalı da yasada yer aldı. Artık bundan böyle milletvekilleri eş ya da birinci dereceden yakınlarını Meclis’te işe alamayacaklar.

Milletvekili danışmanları yasal statüye kavuşturulacak, milletvekilleri, belediye başkanları ya da senatörler yakın akrabalarını ve aile fertlerini danışman olarak görevlendiremeyecek. Yakınlarını Meclis’te işe alan milletvekilleri hakkında 3 yıla kadar hapis ve 45 bin Euro da para cezası verilebilecek. Ailesine mensup olan ya da uzak akrabalarını işe alan milletvekili ise Parlamento Kamu Yaşamının Şeffaflığı Yüksek Otoritesi’ne durumu bildirecek. Yüksek Otorite alınan kişinin liyakatini araştırdıktan sonra olur verirse işe alınabilecek. Aynı şart milletvekili arkadaşının yakınını işe alan parlamenter için de geçerli olacak.

Milletvekilleri yaptıkları işle paralel işler yapamayacak, çıkar çevrelerine ya da şirketlere danışman olmaları kesinlikle yasaklanacak.

Ayrıca, tüm seçimlerde, aday olacak kişilerin, bu görevi yerine getirmesini etkileyecek bir suçtan ceza almaması şartı getiriliyor. Diğer bir deyişle milletvekili, senatör, cumhurbaşkanı ya da belediye başkanlığına aday olacak birisinin, finansal, cinsel, yüz kızartıcı bir suçtan ceza almaması şartı aranacak.

Sıkı vergi kontrolü

Her cumhurbaşkanı hakkında görevi sona erdiğinde Kamu Yaşamında Şeffaflık Yüreksek Otoritesi görüş belirtecek. Bakanların, milletvekillerinin ve Avrupa milletvekillerinin vergi beyannameleri yasama yılı başında kontrol edilecek. Durumu uygun olmayan bakan, milletvekili ya da AP milletvekillerinin istifası istenecek. Ve istifa eden milletvekilinin yerine yenisini seçmek için ara seçim yapılacak.

Milletvekili ve bakanların, çıkar çevreleri ve kamu alanındaki ihalelerde talip olan şirketlere dolaylı ya da doğrudan danışmanlık hizmeti vermesi yasaklanacak.

Hükümetin, bir milletvekili ya da senatöre ücret karşılığında bir konu hakkında inceleme yapma ve rapor hazırlama görevi vermesi de kaldırılacak.

‘Demokrasi Bankası' kuruluyor

Hükümet “Demokrasi Bankası” kurmakla görevlendirilecek. Bu banka, siyasi partiler ve adaylarla bankalar arasındaki kredi alış verişini kolaylaştıracak.

Siyasi partilerin hesap detayları resmi gazetede yayınlanacak.

Avrupa bankaları dışındaki bankalardan kredi almak ya da yabancı şahıslardan borç almak (Rus bankalarının cumhurbaşkanlığı seçimlerine müdahalesi tartışmaları dolayısıyla) yasaklanacak. Parti ya da adaylara yapılan kişisel yardımlar daha sert denetlenecek. Bu kuralı çiğneyenler hakkında 3 yıl hapis ve 45 bin para cezası verilecek.

Hükümet, bu yasanın çıkmasının ardından, milletvekili ve senatör sayısını indiren ya da bir kişinin birden fazla göreve seçilmesini engelleyen anayasaya değişiklik reformunu getirmeye hazırlanıyor