Fransa'dan İsrail-Hizbullah ateşkesi için üç aşamalı plan

Reuters tarafından ele geçirilen ve Hizbullah'ın seçkin birliklerinin de aralarında bulunduğu savaşçıların sınırdan 10 kilometre geri çekilmesini öngören bir belgeye göre Fransa, İsrail ile çatışmaları sona erdirmeyi ve ihtilaflı Lübnan-İsrail sınırını çözüme kavuşturmayı amaçlayan yazılı bir teklifi Beyrut'a iletti.

Plan, İran destekli Hizbullah ile İsrail arasında sınırda yaşanan çatışmaları sona erdirmeyi amaçlıyor. Çatışmalar Gazze savaşıyla paralel ilerliyor ve yıkıcı, kapsamlı bir çatışma endişelerini körüklüyor.

Dört üst düzey Lübnanlı ve üç Fransız yetkili, haftalar süren Batı arabuluculuğu sırasında Beyrut'a sunulan ilk yazılı öneri olan belgenin geçen hafta Fransa Dışişleri Bakanı Stephane Sejourne tarafından Başbakan Necip Mikati de dahil olmak üzere üst düzey Lübnanlı devlet yetkililerine teslim edildiğini söyledi.

"Kontrolden çıkma riski taşıyan" bir çatışmayı önlemeyi ve "koşullar uygun olduğunda olası bir ateşkesi" sağlamayı amaçladığını açıklayan belge, nihai olarak Lübnan ile İsrail arasındaki tartışmalı kara sınırının belirlenmesi için müzakereler yapılmasını öngörüyor.

Hizbullah, Gazze'deki savaş sona erene kadar gerilimi azaltma müzakerelerini resmen reddetmektedir ve bu durum bir Hizbullah’ın siyasi kanadından biri tarafından bu haber için sorulan sorulara verilen yanıtta da yinelenmiştir.

ABD'nin Orta Doğu temsilcisi Amos Hochstein'ın benzer arabuluculuk çabalarına ilişkin bazı detaylar geçtiğimiz haftalarda ortalıkta dolaşırken, Fransa'nın Lübnan'a sunduğu yazılı teklifin tüm detayları daha önce bildirilmemişti.

Fransa’nın planında neler var?

Üç aşamalı plan, sınır müzakereleriyle sona erecek 10 günlük bir gerilimi azaltma süreci öngörüyor.

Bir Fransız diplomatik kaynak önerinin İsrail, Lübnan ve Hizbullah yönetimlerine sunulduğunu söyledi.

Fransa'nın Lübnan ile tarihi bağları bulunuyor. Ülkede 20.000 vatandaşı ve BM barış gücünün bir parçası olarak 800 kadar askeri bulunuyor.

Fransa Dışişleri Bakanı Sejourne düzenlediği bir basın toplantısında, "Biz önerilerde bulunduk. Amerikalılarla temas halindeyiz ve tüm girişimleri bir araya getirmemiz ve barışı inşa etmemiz önemli" dedi.

Plana göre Lübnanlı silahlı gruplar ve İsrail, Lübnan'daki İsrail hava saldırıları da dahil olmak üzere birbirlerine karşı gerçekleştirdikleri saldırıları durduracak.

Filistinli gruplar da dahil olmak üzere çeşitli devlet dışı gruplar son çatışmalar sırasında Lübnan'ın güneyinden İsrail'e saldırılar düzenlese de Hizbullah, Lübnan ordusundan daha güçlü olduğu düşünülen savaş gücüyle bölgede hakim güç konumunda.

Belgeye göre Lübnanlı silahlı gruplar sınıra yakın tüm bina ve tesisleri boşaltacak ve Hizbullah'ın özel Rıdvan savaşçıları ve tanksavar sistemleri gibi askeri yetenekleri de dahil olmak üzere muharip güçlerini sınırın en az 10 km gerisine çekecek.

Böyle bir geri çekilme Hizbullah savaşçılarını sınıra, 2006 yılında İsrail'le savaşı sona erdiren BM kararında öngörülen Lübnan'ın Litani Nehri'ne 30 kilometrelik geri çekilme mesafesinden çok daha yakın bırakacaktır.

İki sayfalık teklif hakkında bilgi sahibi bir Batılı diplomat, daha kısa bir geri çekilmenin roketlerin İsrail'in kuzeyindeki tanksavar füzelerinin hedef aldığı köylere ulaşmamasını sağlayacağını ve Hizbullah için Litani'ye çekilmekten daha makul bir uzlaşma olduğunu söyledi.

15.000 kadar Lübnan ordusu askeri, Hizbullah'ın siyasi kalesi olan ve grubun savaşçılarının uzun süredir barış zamanlarında toplumun arasına karıştığı güney Lübnan'ın sınır bölgesinde konuşlandırılacak.

Hizbullah'ın üst düzey siyasetçilerinden Hasan Fadlallah Reuters'a verdiği demeçte teklifle ilgili olarak grubun "Gazze'ye yönelik saldırı durmadan önce güneydeki durumla ilgili herhangi bir konuyu" görüşmeyeceğini söyledi.

Teklifin ayrıntıları ya da Hizbullah'a ulaşıp ulaşmadığı konusunda yorum yapmaktan kaçınan Fadlallah, "Düşman koşul dayatacak konumda değil" diye ekledi.

Lübnanlı yetkililerden biri belgenin Batılı elçilerle yapılan temaslarda tartışılan fikirleri bir araya getirdiğini ve Hizbullah'a iletildiğini söyledi. Lübnanlı yetkili, Beyrut'un bazı bölümlere itiraz etmesi üzerine Fransız yetkililerin Lübnanlılara bunun nihai bir belge olmadığını söylediğini aktardı.

İsrailli bir yetkili de böyle bir teklifin kendilerine ulaştığını ve hükümet tarafından değerlendirildiğini söyledi.

Reuters geçen ay Hizbullah'ın, çabaların merkezinde yer alan Hochstein tarafından önerilen fikirleri reddettiğini ancak diplomasi için kapıyı da aralık tuttuğunu bildirmişti.

Bu haber için görüşüne başvurulan bir Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, ABD'nin " sükuneti sağlamak ve gerilimi tırmandırmaktan kaçınmak için İsrailli ve Lübnanlı muhataplarımızla tüm diplomatik seçenekleri araştırmaya devam ettiğini" söyledi.

Beyaz Saray yorum talebine yanıt vermedi.

Lübnanlı yetkili, silahlı grupların sınıra yakın bina ve tesisleri boşaltması talebi de dahil olmak üzere bazı unsurların Beyrut'ta endişeye yol açtığını söyledi. Yetkili, bu ifadelerin muğlak olduğunu ve Hizbullah'a bağlı sivil kurumlara karşı adım atılmasını talep etmek için kullanılabileceğini söyledi.

Belirsiz unsurlar

Çatışmaların başladığı 8 Ekim'den bu yana on binlerce insan sınırın her iki tarafındaki evlerini terk etti.

İsrail saldırıları Lübnan'da 170'i Hizbullah savaşçısı olmak üzere yaklaşık 200 kişinin ölümüne neden oldu. Lübnan'dan yapılan saldırılarda İsrail'de 10 asker ve 5 sivil öldü.

Ancak saldırılar çoğunlukla sınıra yakın bölgelerle sınırlı kaldı ve her iki taraf da kapsamlı bir savaştan kaçındıklarını belirtti.

Çatışmaları yatıştırmanın yollarını görüşmek üzere Beyrut'u ziyaret eden çok sayıda Batılı elçi, çoğunlukla ABD tarafından "terör örgütü" olarak tanımlanan Hizbullah yerine Lübnanlı devlet yetkilileriyle görüştü.

Lübnanlı yetkililerden biri, Fransız uzmanlardan oluşan bir heyetin Sejourne'un ziyaretinden iki gün sonra, Lübnanlıların itirazları üzerine ayrıntıları görüşmek üzere Beyrut'a döndüğünü söyledi.

Bir başka Lübnanlı yetkili ise Beyrut'un teklife yanıt vermediğini, teklifin ne imzalı ne de tarihli olduğunu ve bu nedenle yanıt verilmesini gerektirecek kadar resmi sayılmadığını söyledi.

Üç aşamalı yaklaşım

Öneri, 1996 yılında Hizbullah ile İsrail arasındaki savaşı sona erdiren ateşkesi ve 2006 yılındaki savaşı sona erdiren 1701 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararını hatırlatıyor.

Öneri 10 gün içinde atılacak üç adımın haritasını çıkarıyor.

Birinci adımda iki taraf da askeri operasyonları durduracak. İkinci adımda Lübnanlı silahlı gruplar 3 gün içinde muharip güçlerini sınırın en az 10 kilometre kuzeyine çekecek ve Lübnan ordusu güneyde asker konuşlandırmaya başlayacak. İsrail Lübnan topraklarına yönelik hava saldırılarını ve uçuşlarını durduracak.

Üçüncü adım olarak, 10 gün içinde Lübnan ve İsrail, BM barış gücü UNIFIL'in desteğiyle kara sınırının "kademeli bir şekilde" belirlenmesine yönelik müzakerelere yeniden başlayacak.

Ayrıca sınır ile Litani nehri arasında devlet dışı silahlı gruplardan arındırılmış bir bölgenin oluşturulmasını sağlayacak bir yol haritası üzerinde müzakerelere girişecekler.

Hizbullah daha önce, sınırdaki ihtilaflı bölgelerin statüsünün Lübnan'ın yararına olacak şekilde belirlenmesi için İsrail ile müzakere eden devleti destekleyebileceğinin sinyalini vermişti.

Ele alınması gereken konulardan biri de Lübnan'daki ağır mali kriz nedeniyle ciddi şekilde zayıflamış olan Lübnan ordusunun finansmanı.

Öneri, Lübnan ordusunun "finansman, teçhizat ve eğitim" ile desteklenmesi için uluslararası bir çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor. Ayrıca "Güney Lübnan'ın sosyo-ekonomik kalkınması" için de çağrıda bulunuluyor.

Kaynak: Mepa News, Reuters