Gazze ateşkes anlaşmasının detayları neler?

Kaynaklar, İsrail ve Hamas'ın Gazze'deki savaşı durdurabilecek ve İsrailli rehineler ile Filistinli mahkûmların serbest bırakılmasını sağlayacak bir anlaşma üzerinde uzlaştığını açıkladı.

Ayrıca ABD Başkanı Donald Trump da Gazze'de ateşkes anlaşmasına varıldığını duyurdu.

Bu, İsrail'in 7 Ekim'de başlattığı ve on binlerce sivilin öldüğü ve yaralandığı soykırım savaşında şu ana dek yaşanan en büyük gelişme.

Hamas ile İsrail arasındaki ateşkes anlaşmasının detayları neler?

Anlaşmanın Gazze'deki savaşı sona erdirmesi umuluyor. Ayrıca bu süreçte rehine ve tutuklu takasının da gerçekleşmesi bekleniyor.

Hamas Ekim 2023'teki Aksa Tufanı Operasyonu'nda 251 rehineyi Gazze'ye götürmüştü. İsrail sadece 60 kişinin hayatta olduğuna inanmasına rağmen Hamas halen 94 kişiyi rehin tutuyor.

İsrail'in rehineler karşılığında bazıları yıllardır hapiste olan yaklaşık 1000 Filistinli mahkumu serbest bırakması bekleniyor. Bu mahkumlardan bazılarının İsrail tarafından ömür boyu hapse çarptırılmış isimler olduğu da aktarılan detaylar arasında.

Ateşkes nasıl ilerleyecek?

Ateşkes anlaşmasının resmiyet kazanmasının ardından sürecin üç aşamada gerçekleşmesi bekleniyor.

Her iki tarafın da anlaşmayı kabul ettiği bildirilirken, anlaşmanın uygulanabilmesi için İsrail güvenlik kabinesi ve hükümetinin onaylaması gerekecek.

Üzerinde mutabık kalınan anlaşmanın ayrıntıları henüz resmen açıklanmadı.

Ancak eldeki bilgilere göre Gazze ateşkesi şu şekilde ilerleyecek:

İlk aşama

İsrail Hükümet Sözcüsü David Mencer, aralarında kadın askerler, çocuklar, yaşlılar ve hasta ya da yaralıların da bulunduğu 33 rehinenin Filistinli esirlerle takas edileceğini söyledi.

Mencer, 33 rehinenin tamamının olmasa da çoğunun hayatta olduğunun düşünüldüğünü söyledi.

BBC'ye konuşan Filistinli bir yetkili, 33 rehinenin hemen serbest bırakılacağını, takasın geri kalanının ise altı hafta içinde gerçekleşeceğini söyledi.

Bu aşamada İsrail askerleri Gazze'de nüfusun yoğun olduğu bölgelerden çekilmeye başlayacak.

İsrail ayrıca şu anda Gazze'nin güneyinde bulunan yerinden edilmiş insanların kuzeydeki evlerine dönmeye başlamasına da izin verecek.

Gazze'deki 2.3 milyon insanın neredeyse tamamı İsrail'in tahliye emirleri, soykırım boyutundaki saldırıları ve sahadaki çatışmalar nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Gazze'ye insani yardım sevkiyatında da bir artış olacak ve her gün yüzlerce kamyonun girişine izin verilecek. Bu sayının günlük 600 kamyon civarında olacağı ifade ediliyor.

Filistinli yetkili ikinci ve üçüncü aşamalar için ayrıntılı müzakerelerin ateşkesin 16. gününde başlayacağını kaydetti.

İkinci aşama

İkinci aşamada ne olacağı net değil ancak medyaya sızan taslaklarda genel bir çerçeve var.

Kalan erkek rehineler -askerler ve siviller- daha fazla Filistinli mahkum karşılığında serbest bırakılacak.

İsrail'in toplamda serbest bırakmayı kabul ettiği düşünülen 1000 Filistinli mahkumdan yaklaşık 190'ı 15 yıl veya daha fazla hapis cezasına çarptırılmış durumda.

BBC'ye konuşan İsrailli bir yetkili cinayetten hüküm giyenlerin işgal altındaki Batı Şeria'da serbest bırakılmayacağını söyledi.

Ayrıca İsrail askerlerinin Gazze'den tamamen çekilmesi ve “sürdürülebilir bir sükunetin” başlaması da öngörülüyor. Bu, önceki önerilerde “askeri ve düşmanca operasyonların kalıcı olarak durdurulması” olarak tanımlanmışt.

Üçüncü aşama

Üçüncü ve son aşama ise Gazze'nin yeniden inşasını -ki bu yıllar sürebilir- ve kalan rehinelerin cesetlerinin iadesini içerecektir.

Anlaşmayla ilgili cevaplanmamış sorular nelerdir?

Bu noktaya gelebilmek için aylarca süren dolaylı müzakereler yapıldı, bunun en önemli nedeni İsrail'in süreci sürekli olarak baltalama girişimleri ve Gazze'deki saldırılarını durdurmamış olmasıydı.

Hamas rehineleri serbest bırakmadan önce savaşın tamamen sona ermesini istiyordu ki bu İsrail için kabul edilemez bir şart olarak lanse ediliyordu.

Ateşkes anlaşmasının savaşı tamamen sona erdirip erdirmediği ise belli değil.

İsrail'in savaştaki temel amaçlarından biri "Hamas'ın askeri ve yönetim kabiliyetlerini yok etmekti". İsrail Hamas'a zarar vermiş olsa da, Hamas'ın hala faaliyet gösterme ve yeniden toparlanma kapasitesi var.

Hangi rehinelerin ölü ya da sağ olduğu ya da Hamas'ın kendilerinden haber alınamayan rehinelerin nerede olduğunu bilip bilmediği de belirsiz.

Hamas ise İsrail'in serbest bırakmayacağını söylediği bazı mahkumların serbest bırakılmasını talep ediyor.

Bunlar arasında 7 Ekim'deki Aksa Tufanı Operasyonu'na dahil olanların da bulunduğu sanılıyor.

İsrail'in tampon bölgeden belirli bir tarihe kadar çekilmeyi kabul edip etmeyeceği ya da buradaki varlığının açık uçlu olup olmayacağı da bilinmiyor.

İsrail ve Hamas arasında önceki savaşları durduran ateşkesler İsrail saldırılarıyla çökmüş ve etkisini yitirmişti.

Bu ateşkesin zaman çizelgesi ve karmaşıklığı, küçük bir olayın bile büyük bir tehdide dönüşebileceği anlamına geliyor.

İsrail'in 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarında 150.000'den fazla Filistinli öldü veya yaralandı.

Kaynak: Mepa News, Ajanslar