Gazze'deki ateşkes neden fiilen çöktü?

Gazze'deki ateşkes, İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasına odaklanan bir aşamadan, Gazze Şeridi'ni kimin yöneteceği gibi daha karmaşık bir soruya geçerken fiilen çökmüş durumda.

Hafta sonu resmen sona eren ilk aşamada yüzlerce Filistinli mahkum karşılığında 33 İsrailli rehine serbest bırakılmıştı.

İsrail, Gazze Şeridi'ne yapılan tüm yardımları durdurdu ve elektriği kesmeyi planladığını söyledi.

İsrail'in Kanal 12 televizyonu Pazartesi günü İsrailli bir yetkiliye dayandırdığı haberinde, hükümetin Hamas'ın Gazze'de kalan rehineleri savaşa dönmeden önce serbest bırakması için 10 gün sonrasına kadar süre tanıdığını duyurdu.

Trump Ukrayna'ya askeri yardımı askıya aldı

Kanal 12'ye konuşan yetkili, “Anlaşma müzakereleri konusunda şu anda bir çıkmazdayız” dedi.

Hamas ateşkes anlaşması uyarınca İsrailli esirleri sadece aşamalı olarak serbest bırakacağını söylemişti. Ancak İsrail şu anda bunu sürdürmeyi reddediyor.

İsrail görüşmelerin birinci aşamasının uzatılmasını isterken Hamas ateşkesin ikinci aşamaya geçmesi gerektiğini söylüyor.

Ancak ne İsrail ne de ABD, rehinelerin serbest bırakılması gibi dar bir çerçevenin dışında Hamas'la müzakere etme konusunda aynı aciliyete sahip görünmüyor.

İsrail ve Hamas'tan yetkililer savaşın kalıcı olarak sona erdirilmesine yönelik dolaylı görüşmeler için geçen hafta Kahire'de gecikmeli olarak bir araya geldi. Ancak bu görüşmelerin haftalar önce başlaması ve farklılıkların giderilmesi için yeterli zamanın tanınması gerekiyordu.

Hafta sonu ABD'nin Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff, çatışmaların durdurulması karşılığında yaşayan rehinelerin yarısının ve ölenlerin ise cesetlerinin yarısının teslim edilmesini öngören birinci aşamanın geçici olarak uzatılmasını öngören bir plan açıkladı.

Pazartesi günü Witkoff, çıkmaza bir çözüm bulmak için önümüzdeki günlerde Orta Doğu'ya gideceğini açıkladı, ancak ABD'nin hangi tarafa meyilli olduğuna dair bir işaret yok.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, “Özel Temsilci Witkoff, ya birinci aşamanın uzatılması ya da ikinci aşamaya geçilmesi için bir yol bulmak üzere önümüzdeki günlerde bölgeye dönmeyi planlıyor” dedi.

Rehine sayısı azalıyor

Hamas'ı ateşkesi kabul etmeye motive eden şey, savaşın kalıcı olarak sona erdirilmesi ve çatışmaların durdurulmasına yönelik muğlak vaatlerdi. İsrail için ateşkesin en önemli kısmı ise savaşı bitirmek değil rehineleri geri almaktı.

Hamas'ın birinci aşama sırasında askeri kapasitesini sergilediği halka açık rehine teslim törenleri, İsraillilere hükümetin söz verdiği gibi Hamas'ı tamamen ortadan kaldırma hedefinde başarısız olduklarını hatırlattı.

Savaşı yeniden başlatmanın İsrail hükümeti için siyasi maliyeti de giderek azalıyor.

Associated Press'e göre Gazze Şeridi'nde şu anda sadece 27 canlı esir ve esaret altında İsrail saldırıları nedeniyle ölen kişilerin 32 cesedi kaldı. Kadınlar, çocuklar ve yaşlı esirler birinci aşamada serbest bırakıldı ve geriye kalanlar çoğunlukla askerlik çağındaki erkeklerden oluşuyor. İsrail için bu durum, Hamas üzerindeki baskıyı arttırma ve kamuoyunda çok fazla tepki görmeme potansiyeli taşıyor.

Halihazırda yürürlükte olan bir ateşkes yok.

Trump daha önce İsrail'in alacağı her türlü kararı desteklediğini açıklamıştı.

İsrail'in silahlandırılması

Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ofisi Pazar günü yaptığı açıklamada İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik kuşatmayı yeniden başlatacağını ve “tüm mal ve malzeme girişini” durduracağını duyurdu. Hem Mısır hem de Ocak ayındaki ateşkese aracılık eden Katar İsrail'i anlaşmayı ihlal etmekle suçlarken ABC News İsrail'in bu hamleyi Trump yönetimiyle koordine ettiğini bildirdi.

Bu arada Cumartesi günü ABD, acil durum yetkisini kullanarak Kongre'yi bypass ederek İsrail'e 4 milyar dolarlık silah satışını onayladı. Satış, 35.000'den fazla 900 kiloluk bombayı içeriyor. Bu bombalar İsrail tarafından Gazze Şeridi'nde sivil yaşam alanlarını hedef almada aktif şekilde kullanılıyor.

Gazze Şeridi'nde 30'dan az canlı rehine kalmışken ve ABD savaşın yeniden başlamasını onaylamak üzereyken, Netanyahu Gazze'ye saldırmaya devam etmenin kendi çıkarına olacağını hesaplayabilir.

İsrail'in tehditleri ve yardımların engellenmesi başka bir yöne de evrilmiş olabilir: Arap komşularına.

İsrail Arap ülkelerine baskı mı yapıyor?

Arap liderler Salı günü Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da bir araya gelerek Gazze Şeridi'nin yeniden inşası ve yönetimine ilişkin bir planı görüşecekler.

Middle East Eye, Hamas'ın Batı Şeria'dan üst düzey Filistin Yönetimi yetkililerini içermeyen yeni bir Filistin hükümeti için kenara çekilmesini öngören bir Mısır önerisini haberleştirmişti.

Gazze'den serbest bırakılan İsrailli rehine Batı Şeria'daki baskına katıldı

Plan, Hamas'ın Gazze'de hükümet dışında silahlı bir grup olarak kalmasını engelleyecek şekilde tasarlandı. Mısır, Körfez ülkelerinin Hamas'ı silahtan uzaklaştırmak için yeniden yapılanma yatırımları yoluyla “Gazze Şeridi'nde sahada” rol oynayacağını söylüyor.

Reuters'in Pazartesi günü geçtiği habere göre Mısır, Hamas'ın hükümeti kontrol eden “baskın ve silahlı siyasi unsur” olarak kalması halinde yeniden imar yatırımlarının yapılmayacağı uyarısında bulunuyor.

Trump yönetimi kamuoyuna yaptığı açıklamalarda, dünya liderleri ve insan hakları kurumları tarafından “etnik temizlik” olarak adlandırılan, Filistinlileri zorla yerlerinden edilmesine neden olacak ABD'nin yerleşim bölgesini ele geçirmesi söylemlerini geri çekti. Ancak İsrail savaşın yeniden başlamasını Filistinlilere bölgeyi terk etmeleri için baskı yapmak için bir fırsat olarak görebilir.

Pazartesi günü Netanyahu, Trump'ın Filistinlileri Gazze'den zorla çıkarma yönündeki “vizyoner ve yenilikçi” planına övgüde bulunarak “onlara gitme özgürlüğü vermenin zamanı geldi” dedi.

Kaynak: Mepa News, Middle East Eye