Hafızamızı nasıl geliştirebiliriz?
İnsanlar aslında muazzam bir hafıza kapasitesine sahipler. Sadece nasıl kullanacağımızı bilmiyoruz.
hafıza biraz doğuştan gelen bir yetenek gibi gelse de, görünen o ki öğrenilebilir bir beceri imiş. Örneğin Joshua Foer adlı bir gazeteci, bir yıllık eğitimin ardından ABD Hafıza Şampiyonasını kazandı.
Foer, “Herkesin belirli bir konuda gelişmiş bir hafızası vardır,” diyor. “Aslında muazzam bir kapasiteye sahibiz ama bunu harekete geçirecek doğru teknikleri bilmiyoruz.”
Okuldan kalan faydasız çalışma alışkanlıklarımızı bir yana bırakıp şu üç adımdan başlayabiliriz.
Birincisi: Tüm gece tekrar yapmaya güle güle deyin. Bir dizi deneyde, öğrencilere hikayeler dinletildi ve bir saat sonra ne kadarını hatırladıklarını ölçen bir test yapıldı. Hikâyeyi dinledikten hemen sonra karanlık ve sessiz bir odada oturup hiçbir şey yapmadan beklemişseler hatırlama oranları yüzde 10 ila 30 artıyordu. Zihninizin dinlenmesi ve hikayedeki bilgileri özümsemesi lazım. Bu hafıza sorunları olan insanlar için özellikle önemli: inme veya benzeri nörolojik rahatsızlıklar geçiren hastalarla yapılan deneyler, dinlenmenin hatırlamayı yüzde 7’den 79’a çıkardığını gösteriyor.
İkincisi: Tekrar okuyup altını çizmek de çözüm değil. Araştırmalar, fazla faydası olmadığını gösteriyor; bunlar çok pasif öğrenme yöntemleri. Onun yerine aktif bir şey deneyin: kendi kendinizi test edin. Kanıtlar gösteriyor ki uygulamalı testler diğer her türlü teknikten daha fazla işe yarıyor. Bilgiyi kendi zihninizden tekrar tekrar geri çağırdığınızda, bir sonraki sefer nerede bulacağınızı biliyorsunuz ve hafızanızda nerelerde boşluk olduğunu hızla keşfedip dolduruyorsunuz.
Üçüncüsü: Birine anlatın. Yakın tarihli bir deneyde, insanlara ses dalgaları ve Doppler etkisi öğretildi. (Ambülans sireninin size yaklaştıkça tizleşeceğine, uzaklaştıkça tizliğin düşeceğine dayalı olgu.) Çalışmanın sonunda, katılımcılardan aldıkları notlara bakarak veya bakmayarak konuyla ilgili bir ders vermeleri isteniyor. Bir hafta sonra sürpriz bir teste tabi tutuluyorlar. Dersi notlara bakmadan anlatanlar daha iyi sonuç alıyor.
Meselenin özü, Doppler etkisini kendi sözcükleriyle anlatmış olmaları. Bir şeyi gerçekten öğrenmenin en iyi yolu onu öğretmek—sırf açıklamak anlamanıza yardım ettiği için değil, bilgileri kendi hafızanızdan çağırmak hatırlamanıza yardımcı olduğu için.
Çeviri: Serap Güneş