"Hamas Esed rejimiyle ilişkilerini düzeltiyor"

Hamas'ın, Esed rejimi ile ilişkilerini yeniden tesis etme arayışı içerisinde olduğu ifade ediliyor.

Esed rejimi yanlısı Filistinli gazeteci Ahmad Melhem'in haberine göre Hamas liderleri, İran ve Lübnan Hizbullahı’nın arabuluculuğunda Suriye ile ilişkileri onarmaya çalışıyor.

Gazze’de yayınlanan El Kudüs gazetesine göre Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Heniyye 20 Temmuz’da Türk gazetecilerle yaptığı telekonferansta "Şam’la ilişkilerin düzeltilmesi ve yeniden canlandırılmasını umduklarını" söyledi. Heniyye Esed rejimi ile bağların yeniden tesisinin, hareketin tüm kurumlarında istişare edildiğini de ekledi.

Hamas, Şam rejiminin bir önceki lideri olan, Beşar Esed'in babası Hafız Esad iktidarından 2012 yılına kadar rejim ile iyi ilişkilere sahipti. Hareketin siyasi büro üyeleri ve liderleri Suriye’de yaşıyordu.

İlişkilerdeki kopuş Suriye’de patlak veren iş savaş ve Hamas’ın Suriye muhalefeti tarafında yer almasıyla başladı. Bu karar, dönemin Siyasi Büro Şefi Halid Meşal de dahil Hamas liderlerinin 2012’de Şam’dan ayrılmasına ve Esed rejiminin hareketin Suriye’deki ofislerini kapatmasına yol açtı. Hamas’ın o dönemki tutumunun arkasında duran Heniyye, Türk gazetecilere “Hamas’ın Suriye’den çıkışının hareket içinde titizlikle düşünülerek alınmış bir karar” olduğunu söyledi. Ancak bu tutum şimdi değişmiş gibi görünüyor. 

Bir Hamas yöneticisi isminin açıklanmaması kaydıyla Al Monitor’a şunları aktardı: “Filistin meselesinin dibe vurduğu bu ortamda, İran, Suriye, Hizbullah ve Müslüman Kardeşler Filistinlilere karşı kesintisiz desteklerini hâlen sürdürüyorlar. Bize destek veren taraflarla ilişkilerimizi güçlendirmemiz kadar olağan bir şey olamaz.”

Kaynak, “Etraflı istişareler gerektiren bu adıma ilişkin basına daha fazla bilgi verilmemesi konusunda” bir karar aldıklarını da ekledi.

Hareketin Esed rejimine ilişkin yaklaşımındaki değişiklik 2017’de yapılan seçimlerin ardından, yeni kurulan siyasi büronun Hamas’ın iç ve dış ilişkilerdeki durumunu gözden geçirmesiyle başladı. Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya Sinvar Ağustos 2017’de hareketin Esed rejimi ile ilişkileri yeniden canlandırmaya hazır olduğunu açıkladı.

İran ve Hizbullah da Hamas’ın “direniş ekseni”ne yeniden kazandırılması için arabulucu olarak devreye girdi.

Tahran ile Hamas arasında Suriye savaşı yüzünden bozulan ilişkiler 2017’de yeniden rayına girmişti. Son olarak, Hamas’ın kıdemli liderlerinden Salih Aruri başkanlığındaki üst düzey bir Hamas heyeti 20 Temmuz’da İran’ı ziyaret etti. Aruri ziyaret kapsamında 22 Temmuz’da İran’ın lideri Ali Hamaney ile ikili bir görüşme de gerçekleştirdi.

Hizbullah Genel Sekreter Yardımcısı Naim Kasım 22 Temmuz’da El Mayadin televizyonuna sürece ilişkin şu bilgileri verdi: “Hamas yönetimi hareketin muhtelif taraflarla ilişkilerini yeniden gözden geçirdi, bir değerlendirme yaptı. Ardından Hamas ve Suriye karşılıklı bazı adımlar attılar. Hizbullah da Hamas ve Suriye’nin yeniden bir araya gelmesini ve direniş ekseninin korunmasını istiyor.”

İsrail’in devlet televizyonu Kan, 22 Temmuz’da Hizbullah güvenlik şefi Vakıf El Sefa’nın haziran ayında Beyrut’ta Hamas liderleri ile gizli bir görüşme yaptığını ancak Esed rejimi ile ilişkilerinin ele alındığı görüşmeden bir sonuç alınamadığını duyurdu. Lübnan’ın El Ekber gazetesi de 3 Haziran’da Aruri’nin, Esed rejimi güvenlik şefi Ali El Memlük ve rejim lideri Beşar Esed'in siyasi danışmanlarından Buseyna Şaban ile ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirdiğini ancak görüşmelerden bir sonuç çıkmadığını yazdı. El Ekber her iki görüşmenin de Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve İran Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü’nün komutanı Kasım Süleymani’nin aracılığında ayarlandığını öne sürdü. 

Esed rejiminin resmi haber ajansı SANA ise 7 Haziran’daki haberinde Sefa ve Aruri’nin görüşmelerine gönderme yaparak ismi açıklanmayan kaynaklara atfen Hamas ile ilişkilerde henüz bir ilerleme kaydedilmediğini duyurdu.

Hamas liderleri hareketin Esed rejimi ile ilişkileri düzeltme arzusunu gizlemiyorlar. Hamas Siyasi Büro üyelerinden Mahmud El Zahar, Beyrut merkezli El Nahda haber sitesine 9 Temmuz’da yaptığı açıklamada uzlaşı için atılan adımları doğrulayarak, “Bence Esed’e sırtımızı dönmemeliydik. Daha en başından tarafsız kalsaydık daha iyi olurdu diye düşünüyorum” dedi.

Gazeteci Ahmad Melhem, "Hamas’ı yeniden Esed rejimine ve Suriye-İran-Hizbullah eksenine iten bir diğer etmenin ise Arap ülkelerinin Donald Trump yönetimi tarafından geliştirilen Orta Doğu barış planına ilişkin tutumları ve aynı Arap devletlerinin İsrail ile ilişkileri normalleştirme arzuları olduğunu" ifade etti. Zahar da Filistin’den yana olan ülkelerle ilişkileri ileri seviyelere taşımak gerektiğini belirterek şöyle dedi: “Körfez devletlerinin ABD ve İsrail’e kucak açtığı bir ortamda İsrail’e karşı olan diğer ülkelerle niçin işbirliği yapmayalım ki?”

Filistin Yasama Meclisi’nin Denetim Komisyonu’nun Hamas’lı başkan yardımcısı Yahya Musa da "Hareketin stratejik vizyonunun Suriye de dahil tüm Arap ülkeleriyle iyi ilişkiler kurmak olduğunu" vurguladı. Musa Al Monitor’a şunları aktardı: “Suriye’nin bölgede yeniden etkinlik kazanması tüm Arap dünyası için kazanç olur. Şu an Arap ülkelerinin hepsi iç krizlerle meşguller. Bu da Filistin davasına desteğin zayıflamasına yol açıyor.”

Musa, Hamas heyetinin İran ziyaretine ilişkin de şöyle dedi: “Hamas heyetinin İran ziyareti iki taraf arasındaki ilişkileri geliştirmeye yönelikti, zira İran’ın Filistin meselesinin ve direniş gruplarının destekçisi olduğu çok açık.”

Siyasi analist ve Gazze merkezli Filistin gazetesinin eski genel yayın yönetmeni Mustafa El Savaf’a göre Esed rejimi ekseniyle Hamas arasında ilişkilerin yeniden canlandırılması mümkün. Al Monitor’a konuşan Savaf, Hamas liderlerinin Şam ile ilişkileri canlandırma konusunda samimi olduklarını belirtirken bu yönde henüz resmi bir karar alınmadığını da ekledi.