Hinduizm'den hadis alimliğine: Muhammed Ziyaurrahman Azami kimdir?

Muhammed Ziyaurrahman Azami (1943-2020) Hindistanlı İslam alimi, muhaddis, yazar ve ünlü sahih hadis derlemesi 'el-Camiu-l Kamil fi Hadisi-s Sahihi-ş Şamil' eserinin müellifidir.

Hinduizm'den İslam alimliğine

Muhammed Ziyaurrahman Azami 1943'te Hindistan'ın Uttar Pradeş eyaletinde Azamgarh iline bağlı Bilariyaganj ilçesinde doğdu. Hindu bir ailede dünyaya gelen Azami, "Banke Laal" ismindeydi.

Banke Laal'ın ailesi Hinduların kast sisteminde 'Brahmin' denilen, nesiller boyu din adamı sınıfından olan bir aileydi. Banke Laal bu nedenle Hindu din adamı olmak üzere yetiştirildi. Hindu hocaları tapınakta yetiştirdikleri Banke Laal'ın ülke çapında ünlü bir Hindu din adamı olacağını düşünmekteydi. 

Bir kitapla değişen hayat

1960'ta 16 yaşındayken Banke Laal'ın eline Müslümanların yazdığı İslam'a davet konulu 'Hak Din' isimli bir kitap geçti. Bu kitabı okuyan ve ilginç bulan Banke Laal kitapta doğru dinin İslam olduğuna dair açıklamalardan etkilendi.

Tapınakta kendisini yetiştiren Hindu din adamlarına kitaptan bahseden Banke Laal bu kitabı çürütmek zorunda oldukları konusunda onlarla görüştü ve onlardan yardım istedi.

İslam karşıtlığıyla başlayıp Müslümanlığa evrilen bir süreç

Hindu din adamlarının kitaba ilişkin değerlendirmelerini yetersiz bulan Banke Laal İslam'a karşı cevap verebilmek için kendisi İslam hakkında araştırmaya girişti. Bu süreçte Kur'an mealini ve İslami eserlerin çevirilerini okuyan Banke Laal, Kur'an mealinin ve İslami eserlerin kendisine okutulan Hindu metinlerinden kıyaslanamaz derecede üstün olduğunu düşünmeye başladı. Hindu hocalarıyla temasını ve ilmi müzakerelerini sürdüren Banke Laal, Müslüman din adamlarıyla  da tartışarak iki dini kıyaslamaya devam etti. 

Banke Laal 6-7 ay süren bu araştırma sürecinin ardından Müslüman oldu.

Azamgarh ve çevresi bu haberle çalkalandı. Nesillerdir hiçbir Hindu'nun Müslüman olmadığı bu şehirde Brahmin sınıfı bir aileden, gelecekte ülkenin en ünlü Hindu din adamlarından olması beklenen bir kişinin Müslüman oluşu büyük yankı yapmıştı.

Bu durumun Hinduların kitleler halinde İslam'a geçmesine sebep olacağından endişe eden Hindu din adamları ve halktan radikal Hindular, Banke Laal'a Hindu dinine geri dönmesi konusunda baskı uygulamaya başladılar. Ailesi de Banke Laal'a Hinduizm'e geri dönmesi konusunda baskı uygulayanlar arasındaydı.

Banke Laal bu ortamda Azamgarh'ta yaşayamayacağına karar verdi. Aynı zamanda İslami ilimler eğitimi almak istemekteydi. Fakat Azamgarh'ta çok az Müslüman bulunmaktaydı, bu şehir ve çevresinde İslami bir eğitim alma imkanı bulunmuyordu.

Hindistan'daki İslami eğitimi ve değişen isim

Hindistan'ın en kuzeyinde yaşayan Banke Laal Hindistan'da yerleşebileceği, hayatını tehdit eden baskılardan kurtulabileceği ve İslami eğitim alabileceği bir yer aramaya başladı.

Bu arayış sonucunda ülkenin diğer ucunda, en güneyinde aradığı şartlara uygun bir yer buldu. 1961'de Hindistan'ın güneyindeki Tamil Nadu eyaletinin Ömerabad şehrine göç etti ve burada Darusselam Cemiyeti'nde dini eğitimine başladı. Eğitiminin başlangıcında bir Müslüman ismi almak istedi ve buradaki hocalarının tavsiyesiyle Muhammed Ziyaurrahman Azami ismini aldı. 

Eğitimi boyunca hocaları tarafından çok sevildi ve başarılı bulundu. Bu sebeple 1966'da bu eğitim kurumundan mezun olduğunda hocalarının tavsiyesi, yönlendirmesi ve referans mektuplarıyla 1966'da Medine İslam Üniversitesi'nin hadis bölümünde eğitimine başladı. 

Medine, Mekke ve Kahire'deki eğitimleri

Muhammed Ziyaurrahman Azami Medine İslam Üniversitesi'nin ilk Hindu iken Müslüman olan öğrencisiydi. Onu Hindu iken Müslüman olan başka Hindistanlılar da takip edecekti.

Medine İslam Üniversitesi'nden mezun olmasının ardından Muhammed Ziyaurrahman Azami Mekke'deki Ummul Kura Üniversitesi'nde yine hadis alanında yüksek lisans eğitimine başladı ve 'Ebu Hureyre Müdafaası' isimli teziyle bu eğitimini de bitirdi. Tezi hocalarınca çok başarılı bulunan ve beğenilen Muhammed Ziyaurrahman Azami yine hadis alanında doktorasını Mısır'ın başkenti Kahire'deki el-Ezher Üniversitesi'nde yaptı. 

Muhammed Ziyaurrahman Azami Ummul Kura ve Ezher üniversitelerinde de eğitim gören Hindu iken Müslüman olmuş ilk kişiydi.

Medine'de vefatına dek süren akademik ve ilmi hayatı

Doktorasını tamamlamasının ardından Medine İslam Üniversitesi'ne dönen Muhammed Ziyaurrahman Azami 2020'de vefat edene kadar bu üniversitede ve Mescidi Nebevi'de hadis alanında dersler verdi.

Medine İslam Üniversitesi'nde profesör olan Muhammed Ziyaurrahman Azami ilerleyen dönemde bu üniversitenin hadis fakültesinin dekanı da oldu. Üniversitedeki görevinden emekli olmasının ardından da ölümüne değin aynı üniversitede ve Mescidi Nebevi'de ders vermeye devam etti.

Muhammed Ziyaurrahman Azami'nin hayatına, eserlerine ve ünlü eseri 'el-Camiu-l Kamil fi Hadisi-s Sahihi-ş Şamil'e ilişkin bir röportajı

Muhammed Ziyaurrahman Azami'nin 'Hadis inkarı fitnesine cevap' isimli bir konuşması

Vefatı

Muhammed Ziyaurrahman Azami, 9 Zilhicce 1441'e tekabül eden 30 Temmuz 2020'de Arefe gününde Medine'de vefat etti. Mescidi Nebevi'de kılınan cenaze namazının ardından Medine'deki ünlü Cennetu-l Baki mezarlığına defnedildi. 

Muhammed Ziyaurrahman Azami'nin vefatından kısa bir süre önce Süneni Ebu Davud üzerine bir online dersi

Muhammed Ziyaurrahman Azami'nin Mescidi Nebevi'deki cenaze töreninden bir kesit (30 Temmuz 2020)

Eserleri

Muhammed Ziyaurrahman Azami'nin çeşitli alanlarda onlarca cilt eseri bulunmaktadır. Bunlardan en ünlüsü alanında ilk ve tek olan tüm sahih hadisleri derleme çalışmasıdır. 'El-Camiu-l Kamil fi Hadisi-s Sahihi-ş Şamil' isimli bu eseri yaklaşık 20 yıl süren uzun ve yoğun çalışmalarla hazırlamıştır.

Muhammed Ziyaurrahman Azami, bu eseri hazırlamak Hicri 5. asıra kadar olan hadis eserlerinin toplamı olan 170 hadis kaynağını incelediğini belirtmektedir. Bu kaynaklarda yer alan yüzbinlerce rivayetin tekrarlar çıkarıldığında yaklaşık 50 bine indiğini, tüm bu rivayetlerden sıhhat açısından 16.800 hadisi seçtiğini bildirmektedir.

16.800 hadis içeren bu eserde hadisler konulara göre sınıflandırılmış, konu başlıkları altında öncelikle o konuyla ilgili ayetler de sunulmuştur. Bu eserin İslam dünyası genelinde büyük beğeni ve takdir topladığı gözlemlenmektedir.

el-Camiu-l Kamil fi Hadisi-s Sahihi-ş Şamil

Muhammed Ziyaurrahman Azami'nin bunun yanı sıra Hintçe bir Kuran kavramları ansiklopedisi, ilgili rivayetleri sıhhat açısından incelemeyi ön planda tutan bir siyer çalışması, hadis alanında çeşitli eserleri, İslam'ı Hinduizm, Hristiyanlık, Yahudilik gibi dinlerle kıyaslayıp İslam'ın hak din olduğunu savunan, Hinduizm hakkında bilgi veren çalışmaları da bulunmaktadır.

"Eserlerim Ümmetindir"

Muhammed Ziyaurrahman Azami eserlerinden telif ücreti almamaktaydı. Eserlerini herkesin dilediğince basıp yayabileceğini, paylaşabileceğini, Allah rızası için Ümmete vakfettiğini beyan eden Muhammed Ziyaurrahman Azami "Eserlerim Ümmetindir" sözüyle meşhurdu.

Kaynak: Mepa News