Hizbullah silah bırakmaya mı hazırlanıyor?

Lübnan Hizbullahı'nın silahsızlandırılması çağrıları son dönemde hız kazanırken üst düzey bir Hizbullah yetkilisi Reuters'a yaptığı açıklamada İsrail'in Güney Lübnan'dan çekilmesi ve saldırılarını durdurması halinde örgütün Lübnan Cumhurbaşkanı ile silah bırakma konusunda görüşmeye hazır olduğunu söyledi.

Sadece iki yıl önce gücünün zirvesindeyken İsrail saldırıları sonucu ağır bir darbe alan Hizbullah'ın silahsızlanmasını güvence altına almayı amaçlayan söz konusu görüşme ihtimali, Ortadoğu'daki güç dengelerini değiştirebilir.

Lübnanlı üç siyasi kaynağa göre, Ocak ayında göreve geldiğinde silahların kontrolünde devlet tekeli kurma sözü veren ABD destekli Cumhurbaşkanı Joseph Avn, yakında Hizbullah ile cephaneliği konusunda görüşmelere başlamayı planlıyor.

Hizbullah, üst düzey liderleri ve binlerce savaşçısının öldürüldüğü ve roket cephaneliğinin büyük bölümünün imha edildiği 2024'te İsrail'le girdiği çatışmadan ciddi biçimde zayıflamış olarak çıktı. Müttefiki Beşar Esed'in Suriye'de devrilmesi ve İran'dan gelen ikmal hatlarının kesilmesi bu darbeyi daha da derinleştirdi.

Üst düzey bir Hizbullah yetkilisi grubun silahlarını ulusal savunma stratejisi bağlamında müzakere etmeye hazır olduğunu ancak bunun İsrail'in Lübnan'ın güneyindeki beş tepeden askerlerini çekmesine bağlı olduğunu söyledi.

Reuters'a konuşan üst düzey yetkili, “Hizbullah, İsrail'in beş noktadan çekilmesi ve Lübnanlılara yönelik saldırganlığını durdurması halinde silahlanma konusunu görüşmeye hazır” dedi.

Hizbullah'ın silahlarıyla ilgili olası görüşmeler konusundaki tutumu daha önce bildirilmemişti. Kaynaklar siyasi hassasiyetler nedeniyle isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuştular. Hizbullah'ın medya ofisi yorum talebine yanıt vermedi. Lübnan Cumhurbaşkanlığı ise konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti.

Savaş sırasında güney Lübnan'ı işgal eden İsrail büyük ölçüde geri çekildi ancak Şubat ayında tepedeki beş mevziyi terk etmeme kararı aldı.

Hizbullah'ın silahları yeniden gündemde

Kasım ayından bu yana ateşkes olmasına rağmen İsrail hava saldırıları Hizbullah'ı hedef almayı sürdürüyor. Washington Hizbullah'tan silahsızlanmasını talep ediyor ve Hizbullah'ın en büyük destekçisi İran'la nükleer görüşmelere hazırlanıyor.

Hizbullah, İran'ın bölgede desteklediği gruplar arasında en güçlü olanı. Reuters'in Pazartesi günü geçtiği bir habere göre Irak'ta İran destekli bazı milis gruplar, ABD'deki Trump yönetimiyle artan çatışma tehdidini önlemek için ilk kez silahsızlanma konusunu gündemlerine aldı.

Hizbullah, Lübnan'daki muhaliflerinin silahsızlanma çağrılarına uzun süredir direniyor ve silahlarını "ülkeyi İsrail'e karşı savunmak için hayati öneme sahip" olarak nitelendiriyor.

Söz konusu cephanelik konusundaki derin görüş ayrılıkları 2008 yılında kısa bir iç savaşa dönüşmüştü.

Hizbullah'ı eleştirenler, örgütün Lübnan'ı tek taraflı olarak çatışmalara sürüklediğini ve hükümetin kontrolü dışındaki büyük cephaneliğinin devletin altını oyduğunu ifade ediyor.

İsrail ile ABD arasında varılan ateşkes, Lübnan ordusunun İsrail sınırının yaklaşık 20 kilometre kuzeyinde Akdeniz'e dökülen Litani Nehri'nin güneyindeki bölgelerden başlayarak tüm izinsiz askeri tesisleri imha etmesini ve tüm silahlara el koymasını gerektiriyor.

Hizbullah'ın konu hakkındaki planlarını bilen iki kaynak, Hizbullah'ın insansız hava araçları ve tanksavar füzeleri de dahil olmak üzere Litani'nin kuzeyindeki en güçlü silahlarını orduya teslim etmeyi düşündüğünü söyledi.

Silahsızlanma takvimi

Kaynaklar, Lübnan Cumhurbaşkanı Avn'ın Hizbullah'ın silahlanmasının diyalog yoluyla çözülmesi gerektiğini, zira grubu güç kullanarak silahsızlandırmaya yönelik her türlü girişimin çatışmayı tetikleyeceğini söylediğini aktardı.

Lübnan'daki Maruni kilisesinin başı Patrik Bechara Boutros Al-Rai geçen hafta yaptığı açıklamada tüm silahların devletin kontrolüne geçmesinin zamanının geldiğini ancak bunun zaman ve diplomasi gerektirdiğini çünkü “Lübnan'ın yeni bir savaşı kaldıramayacağını” söyledi.

Lübnanlı bir yetkili, ordu ve güvenlik güçlerinin Lübnan genelinde devlet otoritesini genişletmesinin ardından “silahların devlet kontrolüne geçmesi için çalışmalara başlamak üzere” ilgili paydaşlarla iletişim kanallarının açıldığını söyledi ve bunun Avn'ın politikasını uygulamaya yönelik bir hamle olduğunu belirtti. Yetkili, konunun Hizbullah'ın önemli bir müttefiki olan ve farklılıkların azaltılmasında kilit rol oynayan Meclis Başkanı Nebih Berri ile de görüşüldüğünü söyledi.

Hafta sonunda Beyrut'u ziyaret eden ABD elçisi Morgan Ortagus, Washington'un Hizbullah ve diğer silahlı grupların mümkün olan en kısa sürede silahsızlandırılması ve bu işi Lübnan ordusunun yapması gerektiği yönündeki görüşünü tekrarladı.

Ortagus 6 Nisan'da Lübnan'ın LBCI televizyonuna verdiği mülakatta “Hizbullah'ın silahsızlandırılması gerektiği açık ve İsrail'in kendilerine ateş eden teröristleri ülkelerine kabul etmeyeceği de açık ve bu bizim anladığımız bir pozisyon” dedi.

Hizbullah karşıtı Lübnan Güçleri partisine mensup bir bakan olan Kamal Şehadi, Lübnan hükümetinden bazı bakanların silahsızlanma takvimi istediğini söyledi. Reuters'a konuşan Şehadi, iç savaş sonrası milislerin silahsızlandırılmasını emsal göstererek silahsızlanmanın altı aydan fazla sürmemesi gerektiğini söyledi.

Sürec tarihlendirecek olan bir takvimin “vatandaşlarımızı hayatlara mal olan, ekonomiye zarar veren ve yıkıma neden olan tekrarlayan saldırılardan korumanın tek yolu” olduğunu söyledi.

Kendisinin ve diğer bakanların kabinenin tamamının bu fikri onaylamasını ve Savunma Bakanını takvimi hazırlamakla görevlendirmesini umduklarını söyledi.

Hizbullah lideri Naim Kasım 29 Mart'ta yaptığı bir konuşmada grubunun artık Litani'nin güneyinde silahlı bir varlığı olmadığını ve İsrail ateşkesi “her gün” ihlal ederken kendilerinin ateşkes anlaşmasına bağlı kaldıklarını ifade etti.

İsrail ise Hizbullah'ı güneyde askeri altyapı bulundurmakla suçluyor.

Hizbullah, İsrail'in geri çekilmesi ve saldırılarını durdurması için Lübnan devletine sorumluluk yüklüyor. Naim Kasım, diplomatik çözümler için hala zaman olduğunu ifade ediyor.

Hizbullah lideri, “direnişin mevcut ve hazır olduğu” tehdidinde bulundu ve İsrail'in anlaşmaya uymaması halinde “başka seçeneklere” başvurabileceğini ileri sürdü.

Kaynak: Mepa News, Reuters