Honduras neden ABD askerlerini ülkeden çıkarmak istiyor?

Areesha Lodhi | Al Jazeera | Tercüme: Mepa News

Honduras, yeni Başkan Donald Trump'ın Orta Amerika'dan ABD'ye giriş yapan mülteci ve sığınmacılara yönelik toplu sınır dışı etme planlarına misilleme olarak ABD askerlerini sınır dışı etmekle tehdit etti.

Trump'ın planı, önemli bir ABD askeri üssüne ev sahipliği yapan Honduras'tan yüz binlerce insanı etkileyebilir.

İşte dünyanın en büyük süper gücü ile küçük komşusu arasındaki anlaşmazlığın merkezinde ne olduğu, neden önemli olduğu ve bunun iki ülke arasındaki ilişkiler için ne anlama geldiği.

Honduras ABD askerleri hakkında ne dedi?

Honduras Devlet Başkanı Xiomara Castro yeni yıl mesajında, seçilmiş Başkan Donald Trump'ın belgesiz göçmenlere yönelik toplu sınır dışı uygulamasını sürdürmesi halinde ülkesinin ABD ile askeri işbirliğini yeniden gözden geçireceği tehdidinde bulundu.

Castro, bu sınır dışı işlemlerinin gerçekleşmesi halinde başta Soto Cano Hava Üssü olmak üzere Honduras'taki ABD askeri tesislerinin "var olma nedenlerini kaybedeceklerini" belirtti. Ancak bu fırsatı Honduras topraklarında uzun süredir devam eden ABD askeri varlığını daha geniş bir şekilde eleştirmek için de kullandı.

Ulusal televizyonda yayınlanan İspanyolca açıklamasında "Kardeşlerimizin kitlesel olarak sınır dışı edilmesine yönelik düşmanca bir tutum karşısında, ABD ile işbirliği politikalarımızda, özellikle de onlarca yıldır tek kuruş ödemeden topraklarımızda askeri üsler bulundurdukları askeri alanda bir değişiklik yapmayı düşünmek zorunda kalacağız, ki bu durumda Honduras'ta var olmak için tüm nedenler ortadan kalkacaktır" dedi.

Honduras'taki ABD askeri üsleri ne kadar önemli?

Honduras'taki ABD askeri varlığı, Soto Cano Hava Üssü'ne odaklanmış olsa da, El Salvador'daki daha küçük üsleri de içeren Orta Amerika'daki daha geniş operasyonların bir parçası.

Bölgedeki komünist tehditlerle mücadele etmek amacıyla 1980'lerde faaliyete geçen Soto Cano, 1000'den fazla ABD askeri ve sivil personeline ev sahipliği yapıyor. Burası aynı zamanda Guantanamo dışında ABD ile Kolombiya arasında büyük uçakların iniş yapabildiği birkaç noktadan biri.

Üs, afet yardımı sağlamak, yardımları yönetmek ve narkotikle mücadele operasyonları da dahil olmak üzere ABD kuvvetlerinin bölgede hızlı bir şekilde konuşlandırılması için kilit bir başlangıç noktası olarak hizmet veriyor.

Üssün konumu Orta ve Güney Amerika'daki uyuşturucu kaçakçılığı koridorlarına yakınlık sağlıyor ve aynı zamanda burayı gözetleme ve engelleme için önemli bir hazırlık alanı haline getiriyor.

Ancak bazı uzmanlar, Washington'un uyuşturucu suçları ve kara para aklama suçlarından 2022 yılında ABD'ye iade edilen Juan Orlando Hernandez hükümetini desteklemesinin ardından ABD'nin Soto Cano'daki askeri varlığını meşrulaştırmasını eleştirdi.

Hernandez iki kez Honduras devlet başkanlığı yaptı ve Haziran 2024'ten bu yana New York'ta 45 yıllık hapis cezasını çekiyor.

Santa Cruz'daki California Üniversitesi'nde tarih profesörü olan Dana Frank, Al Jazeera'ye yaptığı açıklamada, "ABD, Honduras başkanını ve onun yozlaşmış polis ve ordusunu desteklerken, meşrulaştırırken ve milyonlarca dolar akıtırken, Soto Cano'yu uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele etmek için kullandıklarını söylemek ikiyüzlülüktür" dedi.

Aynı zamanda, ABD üs için Honduras'a ödeme yapmasa da, Soto Cano Orta Amerika ülkesine de fayda sağlıyor.

Wilson Center'da küresel araştırmacı olan Eric Olson, "ABD'nin Honduras'taki askeri varlığı genel olarak popüler, ekonomik bir katkı sağlıyor ve altyapı geliştirme, istihbarat ve Honduras'ı sık sık etkileyen aşırı hava koşullarında acil yardım açısından Honduras'a özel faydalar sağlıyor" dedi.

Tehdit ne kadar önemli ve Honduras bunu neden yapıyor?

Uzmanlar Honduras'tan gelen tehdidin Orta Amerika jeopolitiğinde önemli bir ana işaret ettiğini söylüyor.

Frank, "Bence bu, Batı Yarımküre'ye ve özellikle de Orta Amerika'ya hakim olacağı varsayılan ABD'nin rolü açısından gerçekten etkileyici ve güçlü bir dönüm noktası" dedi.

Frank, ABD ordusunun, Orta Amerika'da askeri varlığı bulunmayan Çin ile rekabeti nedeniyle Soto Cano'yu tutmaya özellikle eğilimli olabileceğini söyledi.

Analistler, Honduras'ın da ABD ile ilişkilerinin kopmasını istemeyeceğini söylüyor. Ülke yurtdışındaki işçi vatandaşlarından gelen dövizlere bel bağlıyor: 2022'de gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 27'si işçi dövizlerinden geliyordu. Pew Araştırma Merkezi'nin tahminlerine göre en büyük diaspora, Honduras nüfusunun yaklaşık yüzde 5'inin -500 binden fazla kişinin- yaşadığı ABD'de bulunuyor.

Honduraslılar ABD ekonomisinde, özellikle de emek yoğun sektörlerde kilit bir rol oynuyor. Mart 2024'te Baltimore'daki Francis Scott Key Köprüsü'nün çökmesi sonucu ölen altı inşaat işçisinden biri Honduras vatandaşı, diğerleri ise Meksika, Guatemala ve El Salvador'dan gelen göçmenlerdi.

Ancak aynı dinamik, Honduras'ın toplu sınır dışı tehditleri karşısında sessiz kalmasını zorlaştırıyor. Ülkenin Dışişleri Bakan Yardımcısı Tony Garcia, 2025 yılında yaklaşık 250 bin Honduraslının ABD'den sınır dışı edilebileceğini ve bu sayının Orta Amerika ülkesinin aniden ev sahipliği yapamayacağı bir rakam olduğunu söyledi.

ABD'deki vatandaşlarından gelen işçi dövizleri olmadan Honduras ekonomisi de büyük bir darbe alabilir.

Honduras'ın bunu yapması ne kadar olası?

Bazı analistler tehdidi acil bir politika değişikliğinden ziyade bir müzakere taktiği olarak görüyor ve Honduras'ın ABD politikalarını anlamlı bir şekilde etkileyecek güçten yoksun olduğunu söylüyor.

Al Jazeera'ye konuşan Olson, "Sonuçta Honduras'ın çok zayıf bir elle tehditler savurduğunu hissediyorum" dedi.

Frank bu hamleyi Trump'a karşı bir "önleyici saldırı" ve Honduras ile Orta Amerika'nın egemenliğinin önemli bir iddiası olarak nitelendirdi.

Trump belgesiz göçmenleri hızla sınır dışı etme sözü verdi, ancak ekibi somut bir plan sunmadı ve Latin Amerika hükümetlerini hazırlık yapmaya çalışırken belirsiz bıraktı.

Trump ayrıca ABD'ye göçmen ve fentanil akışını durdurmamaları halinde Meksika ve Kanada'ya yüzde 25 gümrük vergisi uygulama uyarısı yaptı.

ABD buna nasıl karşılık verebilir ve bu ikili ilişkiler için ne anlama geliyor?

Al Jazeera'ye konuşan Olson, bu tehdidin ABD-Honduras ilişkileri üzerinde, özellikle de Cumhuriyetçilerin liderliğindeki bir yönetim altında, daha geniş etkileri olabileceğini söyledi. Honduras hükümetinin "ateşle oynadığını" ifade etti.

"Başkan Trump'ın, Cumhuriyetçilerin Nikaragua ve Venezuela ile aynı kategoride değerlendirmeye hevesli göründüğü bir hükümetin ABD ordusuna yönelik tehditlerini hoş karşılayacağını sanmıyorum" diyen Olson, Soto Cano ile ilgili sonuç ne olursa olsun ikili ilişkilerin "daha da kötüye gidebileceği" öngörüsünde bulundu.

Olson, ABD için Honduras'la askeri ilişkilerdeki olası bir kopuşun muhtemelen hayal kırıklığı olarak görüleceğini ancak askeri operasyonları açısından kritik olmayacağını söyledi.

Elbette Soto Cano 1980'lerde Nikaragua'ya karşı ABD destekli Kontra Savaşı'nda kilit bir rol oynamış ve El Salvador'daki operasyonları desteklemişti.

Frank, 2009'da Honduras'taki askeri darbe sırasında, görevden alınan Devlet Başkanı Manuel Zelaya'nın uçağının yakıt ikmali yaptığı sırada kullanılması da dahil olmak üzere, "uzun ve kötü bir geçmişi var" dedi.

Ancak Olson, Soto Cano Hava Üssü'nün artık 1980'ler ve 1990'larda sahip olduğu stratejik öneme sahip olmadığını öne sürdü.

"ABD ordusu bir süredir Soto Cano'dan çekilmeyi düşünüyordu" diyen Olson, narkotikle mücadele ve acil müdahale gibi görevlerin başka yerlerden yürütülebileceğini sözlerine ekledi.

Frank ayrıca aralarında Marco Rubio'nun da bulunduğu Cumhuriyetçilerin Başkan Castro hükümetini Venezüella ve Nikaragua gibi ABD karşıtı hükümetlerle aynı çizgide gösterecekleri konusunda uyardı.

"Bu muhtemelen daha geniş bir anti-komünist Soğuk Savaş çerçevesine oturtulacaktır" dedi.