Interpol'e dair bilinmesi gereken 4 şey

Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı (Interpol) Başkanı Çinli Meng Hongwei’nin kayıplara karışması kurumla ilgili soru işaretlerini gündeme getirdi.

Görevlerinden biri kayıp kişilerin bulunmasını sağlamak olan Interpol'un günlerdir kendi başkanının yerini bilmemesi tartışmalara yol açıyor.

Interpol sıklıkla filmlerde izlediğimiz Amerikan FBI veya CIA gibi güvenlik teşkilatlarıyla kıyaslanıyor; ancak gerçekte bu kurumlar arasında büyük farklar bulunuyor.

Peki Interpol'un kuruluş amacı ne? Kurumun faaliyet alanları neleri kapsıyor? Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı nasıl çalışıyor?

Interpol'un kuruluş amacı ne?

Interpol 1923 yılında uluslararası polis işbirliği sağlamak amacıyla kuruldu. Merkezi Fransa’nın Lyon kentinde bulunan kuruluş, 190 ülkenin üyeliğiyle güvenlik güçlerinin ve adalet birimlerinin "sınır ötesi suçluların" yakalanması için ortak hareket etmesini hedefliyor.

Aynı zamanda Interpol, üye ülkelerdeki bürolar aracılığıyla, henüz çözülmemiş suçlar ve suçu ispatlanmış veya ispatlanmamış "suçluların" bilgilerini içeren ortak bir veri tabanına sahip.

Üye ülkenin emniyet güçleri diğer üye ülkelere bu kurum aracılığıyla mesaj göndererek irtibata geçebiliyor. Böylelikle polis birimlerinin önemli bilgi ve belgeleri kısa zamanda güvenli bir şekilde değişimi sağlanıyor.

Örneğin Türkiye'den Emniyet Genel Müdürlüğü, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, ve Gümrük Müsteşarlığı Interpol ile bütünlük içinde hareket eden kurumlar.

Türkiye Interpol'a 1930 yılında üye olurken, izolasyon döneminden sonra ABD ise 1961 yılında teşkilata katıldı.

Hangi alanlarda faaliyet gösteriyor?

Uluslararası nitelik arz eden alanlarında operasyonel destek sağlayan Interpol, öncelikli suç alanları olarak belirlenen "kamu güvenliği, terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı, ekonomik ve ileri teknoloji suçları, insan kaçakçılığı, çocuklara karşı suçlar silah kaçakçılığı" gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.

Savaş suçları, kimyasal, biyolojik, nükleer ve patlayıcı maddelerle işlenebilecek suçlar gibi tüm insanlığı ilgilendiren alanlarda mücadele etmeye çalışıyor.

Ancak çoğu zaman filmlerde gösterildiği gibi Interpol'da görevli olan polisler sahada direkt faaliyet göstermiyor ve operasyonlara katılmıyor.

Interpol'un bültenleri ne işe yarıyor?

Suçla alakalı bilgilerin değişimini sağlayan uluslararası bültenler sistemi Interpol’ün en önemli fonksiyonlarından biri sayılır.

Üye devletlerin "suç ve suçlular" karşısında bilgilendirdiği ve gerektiği zaman yakalama emri talebi ilettiği sekiz ayrı bülten tipi bulunuyor. Bültenler üye ülke Milli Merkez Birimlerinin talepleri doğrultusunda teşkilatın dört dilinde (İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Arapça) yayınlanıyor.

Böylelikle uluslararası bülten sistemi ile üye ülkeler arasında uluslararası bağlantı ve faillerinin yakalanması hedefleniyor. Bununla birlikte, kayıp şahısların bulunması, buluntu cesetlerin kimlik tespiti gibi alanlarda da bültenler yayımlanıyor.

Kırmızı bülten nedir? Nasıl işliyor?

Bunlar arasında en çok bilinen ve Türkiye’de gündeme gelen kırmızı bülten bir üye devlet ya da uluslararası mahkeme tarafından aranan kişi veya kişileri yakalama ve talep edilen ülkeye ya da mahkemeye iade etme amacıyla çıkarılıyor.

Bir kişinin kırmızı bültenle aranabilmesi için üye ülke önce daire başkanlıkları aracılığıyla zanlı hakkında gerekli bilgileri Interpol ile paylaşarak uluslararası arama ve yakalama talebinde bulunuyor. Bunun üzerine Interpol Genel Sekreterliği söz konusu kişinin aranmasının kurum içi kriterlerine uygunluğunu kontrol ediyor.

Son aşamadaysa üye devletlerin polis teşkilatları, hakkında bülten çıkarılan kişinin aranması ve yakalanması için bilgilendiriliyor.

Kırmızı bültene istinaden ne işlem yapılacağı her ülkenin mevzuatına göre değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla kırmızı bültene konu bir şahsın dünyanın herhangi bir yerinde görüldüğü anda yakalanacağı ve iade edileceği yönündeki algı hukuki açıdan değerlendirildiğinde doğru değil.

Türkiye'nin talebiyle şu an kaç kişinin arandığına dair Interpol'ün kamuya açık kaynaklarında bilgi paylaşılmıyor. Aynı şekilde Türkiye'nin aradığı kişilerin hangi suçlamalarla Interpol'e bildirildiği de bilinmiyor.