İran cumhurbaşkanlığı seçiminde adaylar kimler?

İran'da 18 Haziran 2021 seçimiyle 2013'ten bu yana süren Hasan Ruhani dönemi kapanmış olacak.

Mollalardan oluşan aday eleme konseyinin adaylardan İbrahim Reisi'nin lehine Mahmud Ahmedinejad ve Ali Laricani gibi güçlü adayları elemesi nedeniyle seçimleri Reisi'nin kazanması bekleniyor. Konseyin 7 adaya seçimde yarışma hakkı tanırken 3 adayın seçimden çekilmesiyle geriye 4 aday kaldı.

İbrahim Reisi

En güçlü aday olarak görülen İbrahim Reisi (1960-) aynı zamanda adayların arasında molla sınıfından olan yegane isim. Sert bir muhafazakar olarak görülen Reisi'nin Hamaney öldüğünde yerine dini lider bile olabileceği belirtiliyor. 2017 cumhurbaşkanı seçimine katılan Reisi, Hasan Ruhani karşısında yenilmişti.

Reisi'nin 1988'de İran hapishanelerinde binlerce siyasi tutuklunun katledildiği toplu idamlarda yer aldığı bildiriliyor. Reisi şu anda İran Anayasa Mahkemesi'nin başında bulunuyor ve Mehşedli Fars bir aileden geliyor.

Reisi İran'ı ekonomik krizden çıkarmayı ve rejimi güçlendirmeyi vadediyor.

Abdunnasır Himmeti

İkinci en güçlü aday olarak görülen Abdunnasır Himmeti (1956-) iktisatçı kimliğiyle öne çıkıyor ve bu sebeple adaylar arasında İran'ı ekonomik krizden çıkarabilecek yegane kişi olduğunu belirtiyor. 2016-2018 döneminde Çin Büyükelçiliği yapan Himmeti 2018-2021 döneminde İran Merkez Bankası'nın başında bulundu. Diğer adaylarca ekonomik krizin sorumlularından gösterilse de Himmeti yaşanan krizin İran'a yönelik yaptırımlardan kaynaklandığını, yönetimdeki hatalardan da kendisinin mesul olmadığı, kendi işini iyi yaptığı savunmasında bulunuyor.

Himmeti Hemedanlı Fars bir aileden geliyor. Aile kökeninde Azeri Türkü ve Şii Kürt unsurların da bulunduğu belirtiliyor.

Himmeti reformcu ve muhafazakar çizgilerin ortasında, Ruhani ve Rafsancani gibi pragmatist muhafazakar olarak tanımlanıyor. Himmeti ekonomik kalkınma ve İran'a yönelik yaptırımların kaldırılmasına dönük diplomatik girişimler vadediyor.

Muhsin Rızai

2005, 2013 ve 2017 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de aday olup başarısız olan Muhsin Rızai'ye (1954-) bu seçimde de şans verilmiyor. Rızai Huzistan'ın Mescidi Süleyman şehrinden Bahtiyari etnik grubundan geliyor. İran devrimiyle beraber Devrim Muhafızıları'na katılan Rızai 16 yıl Devrim Muhafızları'nda komutanlık yaptıktan sonra 1997'de erken emekli oldu.

Ardından Hamaney'in gölge bakanlar kurulu olarak bilinen güvenlik konseyinde askeri yetkili olarak görev aldı. Muhafazakar ve güvenlikçi görüşleriyle bilinen Rızai'nin genel söylemlerle ekonomik krize son verme ve rejimi güçlendirme vaatleri bulunuyor.

Emir Hüseyin Gazizade Haşimi

Adaylar arasında en az üne sahip olan Emir Hüseyin Gazizade Haşimi (1971-) İran meclisinde 2008'den beri milletvekili olan muhafazakar bir politikacı olarak biliniyor.

aşimi Meşhed yakınlarındaki Feriman şehrinden ve etnik olarak Fars. Haşimi'nin seçilmesi mümkün görülmüyor

Seçimden çekilen Mihralizade ve Zekani

Seçimden çekildiğini açıklayan adaylardan Ali Rıza Zekani (1965-) muhafazakar bir aday olarak biliniyordu. Zekani'nin çok düşük bir oy alacağına dair kanaati üzerine seçimden çekildiği tahmin ediliyor. Zekani, en güçlü aday olarak görülen İbrahim Reisi'yi desteklediğini açıkladı.

Tahranlı ve Fars olan Ali Rıza Zekani İran meclisinde milletvekilliğinin yanı sıra 'Cihan News' isimli haber sitesini yönetiyor. 2013 ve 2017 cumhurbaşkanı seçiminde adaylığı, mollalardan oluşan cumhurbaşkanı adaylarını eleme konseyi tarafından reddedilmiş, 2021 cumhurbaşkanı seçimindeki adaylığı ise kabul edilmişti. 

Reformcu seçmenden tepki oyları ile seçimde ikinci olabileceği tahmin edilen Hatemi döneminin cumhurbaşkanı yardımcısı Muhsin Mihralizade (1956-) de seçimden Himmeti lehine çekilmişti. Mihralizade Isfahanlı Türkmen olduğundan ülkedeki Azerilerden ve Türkmenlerden yüksek oy alması bekleniyordu.

İran'da reformist aday cumhurbaşkanı seçiminden çekildi

Böylece seçimde İbrahim Reisi, Abdunnasır Himmeti, Muhsin Rızai ve Gazizade Haşimi olmak üzere 4 aday kaldı.

Seçimde sert muhafazakar olarak görülen İbrahim Reisi ile pragmatist muhafazakar olarak görülen Abdunnasır Himmeti'nin öne çıkması bekleniyor. Reformcu seçmenin sandığa gitmemesi durumunda düşük katılımla İbrahim Reisi'nin seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor. Reformcu seçmenin "kötünün iyisi" olarak Himmeti'yi desteklemesi durumunda ise Himmeti'nin seçilme şansı olabileceği değerlendiriliyor.

Kaynak: Mepa News