"İran nükleer silah üretebilecek seviyeye yaklaşıyor"

Birleşmiş Milletler nükleer gözlemcisi Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’nin (IAEA) bugün yayımladığı bir rapora göre, İran’ın yüzde 60 saflık oranında zenginleştirilmiş uranyum stoğu daha da geliştirilmesi halinde bir nükleer bomba üretmek için yeterli durumda.

İran’ın uranyum saflık oranındaki barajı aşması, Tahran’ın dünya güçleri ile sürdürdüğü 2015 nükleer anlaşmasının canlandırılması müzakerelerinde bir dönüm noktası olabilir.

2015 nükleer anlaşması, saflık oranına sınır koyarak İran’ın yüzde 3,67 oranında uranyumu zenginleştirmesine izin veriyordu. İran, anlaşma imzalandığı zaman yüzde 20 saflığa yeni ulaşmıştı. Nükleer silah yapımında ise yaklaşık yüzde 90 saflıkta zenginleştirilmiş uranyum kullanılıyor.

Eski ABD Başkanı Donald Trump 2015 nükleer anlaşmasından tek taraflı çekilerek Tahran'a yönelik yaptırımları yeniden uyguladı.

Bu durum, Tahran'ın anlaşmanın nükleer kısıtlamalarını ihlal etmesine neden oldu.

Raporu Reuters haber ajansına yorumlayan üst düzey bir diplomat, "İran şimdi isterse yüzde 90 oranında 25 kilogram uranyum üretebilir" dedi.

Raporda, İran'ın uranyum stoğunun yüzde 60'a varacak şekilde zenginleştiği belirtiliyor.

Ayrıca raporda, santrifüjlerin zenginleştirdiği gaz olan uranyum hekzaflorür formundaki uranyum stoğunun bir önceki üç aylık rapora kıyasla 12,5 kilogram artarak 55,6 kiloya çıktığı tahmin ediliyor.

İran'ın nükleer bomba geliştirmek isterse yeterli malzemeyi üretmesinin kabaca üç ya da dört hafta süreceğini söyleyen diplomat, IAEA’nın bu yönde bir gelişmeyi tespit etmesinin iki ya da üç gün alacağını belirtti.

İran, nükleer bomba üretmek istediğine dair iddiaları reddediyor.

İran ve ABD arasında 2015 anlaşmasını canlandırmayı hedefleyen dolaylı görüşmeler, kısıtlı bir ilerleme kaydetti.

Anlaşmanın gerçekleşmesi halinde, yalnızca birinci nesil IR-1 santrifüjleriyle uranyumun zenginleştirilmesine izin verileceği için İran'ın şu anda çevrimdışı olarak kullandığı birçok gelişmiş santrifüj duracak.

Yeniden canlandırılan bir anlaşma, İran’ın çeşitli düzeylerde zenginleştirilmiş dört ton civarındaki uranyum stoğunu, anlaşmanın 202,8 kilogramlık üst sınırına geri düşürecek.

Müzakerelerde ilerleme var mı?

Müzakerelerde taraflar arasındaki sorunlardan birisi, İran'ın BM gözlemcisine bildirilmemiş üç bölgede bulunan uranyum parçacıklarının kökenini açıklayamaması.

İran müzakerelerde, IAEA'nın konuyla ilgili yıllarca süren soruşturmasını rafa kaldırılmasını istiyor.

Ancak Batılı güçler ve IAEA, İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önlenmesi Anlaşması'nın imzacısı olarak parçacıkları açıklama zorunluluğu olduğunu ve bunun 2015 anlaşmasıyla hiçbir ilgisi olmadığını söylüyor.

Bugün yayınlanan ikinci bir IAEA raporunda da, "Başkan, İran'ın bu raporlama döneminde olağanüstü güvenlik önlemleri konularında ajans ile temasa geçmediğinden ve dolayısıyla bunları çözmeye yönelik bir ilerleme kaydedilmediğinden giderek daha fazla endişe duymaktadır" ifadeleri kullanıldı. İki rapor da Reuters haber ajansı tarafından incelendi.

ABD istihbarat teşkilatları ve IAEA, İran'ın 2003'te durdurduğu gizli ve koordineli bir nükleer silah programına sahip olduğuna inanıyor. Ancak İran, böyle bir programı asla olmadığı konusunda ısrar ediyor.

Ülkede bildirilmemiş nükleer konumların çoğunun 2003 veya daha öncesine ait olduğu düşünülüyor.

Kaynak: Amerika'nın Sesi