İran'da muhafazakarlar arasındaki ihtilaf reformist aday Pezeşkiyan'ın önünü mü açtı?

Middle East Eye | Tercüme: Mepa News

İran'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasına günler kala iki önemli muhafazakar aday, yarıştaki tek reformist adaya karşı muhafazakar kampı güçlendirecek bir uzlaşmaya varamadı.

İki üst düzey muhafazakar kaynağa göre, aşırı muhafazakar Said Celili, diğer muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf'ın önünü açmak için yarıştan çekilmek istemedi.

Kaynaklar Middle East Eye'a Ali Hamaney'in ofisinden üst düzey bir yetkili olan Ali-Asgar Hicazi'nin Celili'yi birkaç kez arayarak, Hamaney'in çekilmesi yönündeki isteklerini ilettiğini açıkladı. Ancak Celili, Hicazi'nin aramalarına cevap vermemek için birkaç gün boyunca telefonunu kapattı.

Sonunda Celili'nin çevresi ona Kalibaf ile bir toplantıya katılmasını tavsiye etti. Toplantı Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani tarafından Meşhed kentinde düzenlendi. Ancak toplantı Celili'yi tutumunu değiştirmeye ikna edemedi.

Aşırı muhafazakar aday, Kudüs Gücü komutanına, kendisini Kalibaf lehine çekilmeye ikna etmek için bizzat Hamaney tarafından kaleme alınmış bir mektup getirmesini söyledi.

Her ne kadar Kalibaf, Hamaney'in tercih ettiği aday olarak algılansa da Celili muhafazakarların yarışını önde götürdü ve Kalibaf 24.5 milyon oydan yaklaşık 3.5 milyon oy alarak küçük düşürücü bir sonuç elde etti.

Eski nükleer başmüzakereci olan Celili geçtiğimiz Cuma günkü seçimde 9.4 milyon oy almayı başarırken, reformcu aday Mesud Pezeşkiyan 10.4 milyon oy aldı.

Katılım oranı yüzde 40'ın altındaydı ve bu oran İslam Cumhuriyeti tarihindeki en düşük katılım oranıydı. Düşük katılım oranı, daha yüksek sayıda reformist ve ılımlı seçmen bekleyen gözlemcileri şaşırtırken, Pezeşkiyan'ın başarısı karşısında da şok oldular.

Genelde seçime katılım oranı düşük olduğunda, oy vermeyi dini bir görev olarak gören tabanları her zaman sandığa gittiği için muhafazakarlar kazanır. Buna karşılık, seküler ve ılımlı dindarlardan oluşan reformist taban, oylarının arzu edilen değişimi getirmeyeceğine inandıklarında genellikle çekimser kalırlar.

Bu seçimde orta sınıfın çoğunluğu, Hamaney'e bir değişime ihtiyaç olduğunu ve İslam Cumhuriyeti'nin İranlıları temsil etmediğini göstermek için yarışı boykot etmeye karar verdi.

Reformistlere yakın bir siyasi analist MEE'ye Pezeşkiyan'ın aldığı oyların muhafazakar seçmenlerin büyük bir bölümünün güvenini kazandığını gösterdiğini söyledi. Bu durum muhafazakar tabanın muhafazakarlara ve İslam Cumhuriyeti'ne olan güvenini kaybettiğini göstermesi açısından endişe verici.

Analist, Pezeşkiyan'ın kırsal kesimin ve orta sınıfın küçük bir kısmının oylarını çekmekte de başarılı olduğunu sözlerine ekledi.

Pezeşkiyan'ı kurtarmak

Oyların çoğunu toplayan ancak genel çoğunluğu elde edemeyen Pezeşkiyan ve Celili, Cuma günü yapılacak ikinci tur seçime gidiyor.

Adaylar ikinci tur için kampanyalarını sürdürürken, Celili ve muhafazakarların İran genelinde daha fazla destekçi kazanmak için güçlerini seferber etmesi reformcuları giderek daha fazla endişelendiriyor.

Reformist bir analist MEE'ye Celili'nin ekibinin ilahiyat fakültelerinin yardımıyla kırsal bölgelere ve çeşitli şehirlere din adamları göndererek insanları Pezeşkiyan'a oy vermemeye ikna etmeye çalıştığını söyledi.

Reformistlerin Pezeşkiyan'ın seçmenlerinin yüzde 10 ila 20'sinin çeşitli nedenlerle ikinci tura katılmayabileceğinden endişe ettiklerini de sözlerine ekledi.

Ancak analist, özellikle ilk turu boykot eden orta sınıfın Celili'den çok korktuğu için "İran'ı ve Pezeşkiyan'ı kurtarmak" için oy vermeye gidebileceğini de söyledi.

Reformcuların destekçileri, Celili'nin aşırı muhafazakarlığının ve özellikle başörtüsü ve internete erişim konusunda kısıtlayıcı sosyal önlemlere verdiği desteğin, Taliban'ın komşu Afganistan'daki yönetimiyle karşılaştırılmasına neden olmasından korktuklarını dile getirdiler.

Kalibaf tabanını Celili'yi desteklemeye çağırsa da bazı destekçileri Pezeşkiyan'ı açıkça destekledi ve son anketler oylarının yaklaşık yüzde 19'unun Pezeşkiyan'a kayabileceğini gösteriyor.

Celili'nin kampanya stratejisi

37 yaşındaki mimarlık mezunu "Delaraam" MEE'ye verdiği demeçte, "Bu seçimin ilk turunda oy kullanmadım, son yedi yılda da oy kullanmadım ama şimdi Pezeşkiyan'a oy vermekten başka seçeneğim yok" dedi.

Celili'nin "küresel internete erişimi sınırlamak istediği için" ve ahlak polisini sokaklarda tutmayı planladığı için "aklını kaçırdığını" da sözlerine ekledi.

Sadece ilk adını kullanan Delaraam, "Ayrıca nükleer konusunda ABD ile bir anlaşmaya karşı, bu da daha fazla yaptırım getirecek ve yaptırımların kaldırılması için herhangi bir fırsatı engelleyecek" dedi.

Diş hekimi olan Ehsan ise MEE'ye şunları söyledi: "İlk turu boykot etmelerine rağmen beş arkadaşımı oy kullanmaya ikna etmeyi başardım."

Ehsan sözlerine şöyle devam etti: "Diğer dört arkadaşım kabul etmedi. Hatta bir tanesi, İslam Cumhuriyeti'ne karşı düzenlenen 2022 protestolarında hayatını kaybedenlerin anısına saygısızlık ettiğimi söyleyerek bana kızdı. O kadar sinirlendi ki küfretti ve beni telefonundan ve Telegram'dan engelledi."

Mahsa Amini'nin zorunlu başörtüsü kuralına uymadığı iddiasıyla gözaltına alındıktan sonra ahlak polisinin gözetiminde hayatını kaybetmesi ülke çapında benzeri görülmemiş protestolara yol açmıştı. Güvenlik güçlerinin acımasız baskısı sonucu yüzlerce protestocu öldürüldü ve yüzlerce kişi de gözaltına alınmıştı.

Müesses nizamın protestolara verdiği şiddetli tepki seçimlerin boykot edilmesi çağrılarına yol açtı.

Gözlemcilere göre Celili'nin ekibi şimdi ekonomik krizi reformistlerin destek tabanını zayıflatmak için bir korkutma taktiği olarak kullanarak onları Pezeşkiyan'a oy vermekten caydırmak için elinden geleni yapıyor.

Bu stratejinin bir parçası olarak, Pezeşkiyan'ın benzin fiyatlarını artırmayı planladığını iddia eden haberler yayıyorlar. Böyle bir ihtimal, enflasyona ve diğer temel malların fiyatlarında artışa yol açacağından korkan zor durumdaki İranlılar için özellikle endişe verici.

Celili'nin ekibi bu ekonomik kaygıları körükleyerek kamuoyunun görüşünü değiştirmeyi ve yaklaşan seçimlerde reformist adaya olan katılımı azaltmayı hedefliyor.

Bu değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.