İran'dan 'ABD ile nükleer görüşmelerin sona erebileceği' sinyali

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’nin (IAEA) “olumsuz tutumunun” Tahran'ın dünya güçleriyle nükleer anlaşmasını yeniden canlandırma görüşmelerini engelleyebileceğini söyledi. İran, Daire’nin Tahran'ı geçmiş nükleer faaliyetlerine ilişkin bir soruşturmayı engellemekle suçlamasını olumsuz tutum olarak değerlendiriyor.

Reuters haber ajansının incelediği üye ülkelere yönelik iki IAEA raporunda, iki temel konuda ilerleme kaydedilmediği yer almıştı. Bunlardan birincisi, birkaç eski ve beyanda bulunulmamış bölgede bulunan uranyum izlerinin açıklanması; ikincisi de dairenin, İran'ın nükleer programının bazı kısımlarını takip etmeyi sürdürebilmesi için bazı izleme ekipmanlarına acil erişiminin sağlanmasıydı.

İran devlet medyasına göre Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ile yaptığı telefon görüşmesinde, "İran’ın IAEA ile ciddi işbirliği, nükleer faaliyetlerinde şeffaf olma çabasına yönelik istekliliğini gösteriyor" dedi.

Reisi’nin, aynı görüşmede, "Doğal olarak, IAEA'da olumsuz bir yaklaşım olması durumunda, İran'ın yapıcı bir tepki vermesini beklemek mantıklı olmaz. Zarar verici tedbirler de doğal olarak müzakere yolunu bozar" diye konuştuğu bildirildi.

Uranyum izlerine ilişkin soruşturma bir yıldan fazladır devam ederken diplomatlar, IAEA'in hafıza kartlarını değiştirmek için ekipmana acilen erişmesi gerektiğini, böylece uranyum zenginleştiren santrifüjler için parça üretimi gibi faaliyetlere ilişkin gözlemlerinde herhangi bir boşluk olmaması gerektiğini söylüyor.

Böyle bir izleme ve bilgi sürekliliği olmadan İran, silah veya reaktör yakıtı yapmak için kullanılabilecek bu teçhizattan bilinmeyen miktarlarda üretebilir ve gizleyebilir.

Batılı diplomatlar, IAEA raporlarına nasıl yanıt verileceği konusunda henüz bir karara varılmadığını söylediler. Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Anne Claire Legendre, inandırıcı bir sivil gerekçesi olmadığını söylediği faaliyetler dahil, İran'ın nükleer programını geliştirme çabalarını eleştirdi.

Legendre, "Verilecek yanıt konusunda ortaklarımızla yakın istişare halindeyiz" dedi. Fransa, İngiltere ve Almanya'dan üst düzey diplomatlar, konuyu görüşmek üzere Cuma günü Paris'te ABD'nin İran özel temsilcisi ile bir araya gelecek.

Eski Başkan Donald Trump, İran'ın yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer faaliyetlerini kısıtlamayı kabul ettiği 2015 anlaşmasından ABD’yi çekmişti. Tahran, ABD'nin çekilmesine ve yaptırımları yeniden uygulamaya koymasına, bu kısıtlamaların çoğunu ihlal ederek yanıt verdi.

ABD Başkanı Joe Biden'ın yönetimi ile İran arasında, her iki ülkenin de anlaşmaya nasıl uyum sağlayabilecekleri konusunda dolaylı görüşmeler, Batı karşıtı ve sertlik yanlısı Reisi'nin 5 Ağustos'ta yemin etmesinden bu yana askıda. Reisi, Tahran'ın görüşmelere hazır olduğunu, ancak Batı'nın "baskısı altında" olmayacaklarını söylemişti.

Kaynak: Amerika'nın Sesi