IŞİD ve en etkili silahı: Bombalı araçlar

Mepa News > Analiz
IŞİD ve en etkili silahı: Bombalı araçlar
Yayınlanma:
Güncelleme:

IŞİD'in en etkili silahı olarak bilinen bombalı araçları hakkında bir analiz.

IŞİD'in elindeki en etkili silah olarak bilinen bomba yüklü araçlar analizi Mepa News okurları için hazırlandı.

Musul Operasyonu'nun  başlamasıyla ismini oldukça fazla duymaya başladığımız bombalı araçlar IŞİD tarafından Irak'ta uzun bir zamandır kullanılmakta. 2003 yılında ABD'nin Irak'a askeri müdahalesinden sonra Ebu Musab Ez Zerkavi tarafından kurulan ve bugünkü IŞİD'in temeli olan yapı, Irak'ta hem yerli hem de yabancı güçlere karşı çok sayıda bombalı araç saldırısı düzenlemiştir. Irak'ta bu zamana kadar düzenlenmiş bombalı araç saldırıları ayrı bir araştırma konusu olduğundan, konu hakkında ufak bir tarama yapıldığında fazlaca bilgiye ulaşılması mümkün.

IŞİD neden bombalı araçları kullanıyor?

Sorunun cevabı oldukça basit. IŞİD başta olmak üzere konvansiyonel olmayan, gerilla savaş şekli ile direniş gösteren grupların tamamı için bombalı araç saldırıları düşman üzerinde kullanılabilecek en etkili silah. 

Irak'taki bombalı araç saldırılarının ilk başladığı dönemden şimdiye uzanan süreçte, değişen savaş dengeleri bombalı araçları da daha sofistike bir hale getirmiştir. IŞİD'in Musul başta olmak üzere Irak ve Suriye'nin çeşitli bölgelerinde düzenlediği bombalı araç saldırılarında oldukça sofistike sistemler kullanılmaya başlanmıştır.

Bombalı araçların çeşitleri

IŞİD'in en çok kullandığı iki çeşit bombalı araç bulunuyor. Birincisi en fazla görmeye alışık olduğumuz bir canlı bomba tarafından kullanılan, hedefe ulaştığında patlamanın gerçekleştiği, zırhlı bombalı araçlar. Bu tip araçlarda eskiden zırh kullanılmıyordu. Ancak bombalı araçların hedeflerine ulaşmaya çalışırken hedef olmaları ve henüz yarı yolda bile değilken patlatılmaları sebebiyle amatör de olsa zırh sistemine geçiş yapıldı. 

Diğeri ise, sürücü ile birlikte en az bir kişinin daha araçta olduğu, sürücü aracı hedefe doğru sürerken araçtaki diğer kişinin etraftaki hedeflere ateş açtığı bombalı araç türüdür. Bu araçlar da genellikle hafif zırhlıdır. Ancak sürücü haricindeki 'atıcı' genelde açıkta, hedef halindedir.

IŞİD'in Musul'da kullandığı bazı bombalı araçlar:

Patlama etkisini kanalize eden bombalı araçlar

Eskiden bomba yüklü araçların mantığı oldukça basitti. Patlayıcı madde gelişigüzel bir şekilde araca yüklenip hedefin istenilen yakınında patlatılırdı. Ancak özellikle Musul Operasyonu başta olmak üzere IŞİD'in yayınladığı propaganda filmleri incelendiğinde bomba yüklü araçların daha özel planlar çerçevesinde hazırlandığı görülmekte. Amaç ise daha az patlayıcı madde ile daha fazla hasarı verebilmek. 

Bu sebeple IŞİD'in hazırladığı bomba yüklü araçlarda patlayıcı madde, araca belli bir tasarım, şekil ile yükleniyor. Buradaki amaç, patlamada ortaya çıkacak ısı ve basıncı istenilen yöne kanalize edebilmek. Videolar da incelendiğinde IŞİD bunu büyük bir ölçüde başarmış durumda. 

Patlamayı kanalize etmek ile ilgili IŞİD'in Musul ile ilgili daha önce servis ettiği propaganda filminden bir örnek, filmde bomba yüklü aracın hedefe doğru gitmeden farklı bir açıyla patlatıldığı görülüyor. 


Patlama anına ait olan bu görüntüde ise oluşan ısı ve basıncı belli bir yöne doğru kanalize olduğu görülüyor.

Roketli bombalı araçlar

IŞİD'in ilk olarak Nisan ayı ortalarında Musul Operasyonu ile ilgili servis ettiği bir propaganda görselinde gözümüze çarpan diğer bir gelişmiş bomba yüklü araç ise, üzerinde roket monte edilmiş olanıydı.


Bomba yüklü aracın üzerine yerleştirilmiş, 5 adet (büyük ihtimalle) S-5 füzesi araç içerisindeki bir kontrol kutusuna bağlı.


Aracı süren kişi tarafından kontrol edilen bu füzeler, bomba yüklü aracın hedefine doğru ilerlerken önüne çıkan diğer hedefleri safdışı bırakmak ve bir caydırıcılık oluşturabilmek için kullanılmaktaydı. Bu aracın, IŞİD'in yayınladığı propaganda filmlerinde birkaç defadan fazla kullanıldığına denk gelmedim.

Füze monte edilmiş bomba yüklü aracın saldırı görüntüsü:

Her bombalı araç hedefine ulaşıyor mu?

Propaganda filmlerine bakıldığında IŞİD'in gerçekleştirdiği her bombalı aracın dolaylı yollardan da olsa hedefe ulaştığı görülmektedir. Ancak operasyonların gerçekleştirildiği sahada durum pek böyle değildir. Bombalı araçların büyük bir çoğunluğu hedefine ulaşsa da hedefe ulaşamadan engellenen bombalı araçlar da vardır. Bu araçlar kimi zaman bir arıza, kimi zaman karşı tarafın açtığı ateş sebebiyle hedefine ulaşamamaktadır.

Özellikle son dönemde bombalı araç saldırılarını engellemek için güdümlü füzeler kullanılmaktadır. Bombalı araç saldırılarına karşı oldukça etkili bir savunma sistemi olan güdümlü anti tank füzeleri, hedefine ilerlemekte olan bomba yüklü aracı her zaman patlatamasa da verdiği hasar sonucu servis dışı bırakabilmekte.

Bazen karşı tarafın bomba yüklü araca attığı ucuz bir RPG-7 roketi dahi aracı patlabilmekte, aracın yürüyen aksamının hedef olması durumunda ise aracı servis dışı bırakabilmektedir.

Tüm bu savunma taktiklerinin yanında bomba yüklü araç tasarımlarında da farklı zırh çeşitlerine girilmiştir. Önemli hedefler için kullanılan ve oldukça fazla patlayıcı madde yüklenmiş bombalı araçlarda, çift kat zırh sistemi de IŞİD ve bazı diğer yapılanmalar tarafından uygulanmıştır.

2016 yılındaki Felluce Operasyonu'nda Bağdat hükümeti güçlerinin hedef olduğu bir bombalı araç saldırısı anı:

Bombalı araçlar ne kadar etkili?

Hedefine ulaşmış bir bomba yüklü aracın karşı tarafa vereceği zarar oldukça büyüktür. Bombalı aracın patlaması anında oluşan ısı ve basıncın etkisinin yanında, öncelikle bombalı aracın kendisi sonrasında ise etrafınızda bulunan birçok cisim patlama ile birlikte birer şarapnele dönüşmekte. Tabii ki buradaki ana unsur, patlayıcı maddenin cinsi ve miktarıdır. Patlayıcı madde ne kadar güçlü olursa oluşan basınç o kadar güçlü olacaktır ve unutulmamalıdır ki asıl zararı veren patlamayla oluşan bu basınç yani şok dalgasıdır.

Irak'taki bir bomba yüklü araç saldırısında oluşan şok dalgası çok net bir şekilde görüntülenmiş:

Bombalı araçların psikolojik etkisi

Bombalı araçların fiziksel etkisinin yanında hedef alınan tarafın üzerinde bıraktığı psikolojik etki de çok önemlidir. Keskin nişancı saldırılarının hedef alınan taraf üzerinde bıraktığı travmatik etki göz önüne alındığında, askeri bir personel olarak olaya baktığınızda, her an karşınıza bir bomba yüklü aracın çıkma ihtimalinin olduğu bir bölgede savaşmak oldukça zordur.

Nitekim IŞİD'in bomba yüklü araçlar ile düzenlediği saldırıların Irak güçleri üzerinde bıraktığı psikolojik etki, askerlerin televizyon kanallarına verdikleri röportajlarda birçok kez yansımıştır. IŞİD'in düzenlediği bomba yüklü araç saldırılarınının etkisiyle Bağdat hükümeti güçlerinden birçok personel, belli bir süre karşılarında yenilemeyecek bir düşman olduğunu düşünmüş, bunu çeşitli kanallarda dile getirmişlerdir.

IŞİD Musul'da kaç bombalı araç saldırısı düzenledi?

IŞİD'in kendi resmi yayın organlarından aktardığı rakamlara göre 17 Ekim 2016 tarihinde başlayan, halen devam etmekte olan Musul Operasyonu'nda IŞİD en az 445 bomba yüklü araç saldırısı düzenledi. Bu saldırıların büyük bir kısmının hedefine ulaşıp patladığı, az bir kısmının ise daha önce saydığım dış etkenler sebebiyle hedefine ulaşamadan imha edildiği veya servis dışı kaldığı düşünülmekte.

Öte yandan Bağdat hükümeti güçlerinin kentin batı yakasında kontrol altına aldığı bölgelerde IŞİD'ten ele geçirdiği bomba yüklü araçlardan bazıları Musul'un güneyindeki Hammam El Alil kampına getirildi. Araçların içinde, klasik tasarımların yanında değişik bombalı araçlara  da denk gelmek mümkün. IŞİD Musul Operasyonu sırasında çöp kamyonu, buldozer ve traktör gibi araçlar ile de bombalı saldırılar düzenlemiştir.

IŞİD'ten ele geçirilen bombalı araçlardan bazıları:




Bu analiz Halid Abdurrahman tarafından Mepa News okurları için kaleme alındı.

Halid Abdurrahman, bağımsız gazeteci ve yazar. Ortadoğu araştırmaları ve küresel çatışmalara dair analizler yapan ve hiçbir kuruma bağlı olmayan Abdurrahman, kişisel blogu ve sosyal medya sayfası aracılığıyla yayınlarını takipçileriyle buluşturmaktadır.

HABERE YORUM KAT
UYARI: Yorumların her türlü cezai ve hukuki sorumluluğu yazan kişiye aittir. Mepa News, yapılan yorumlardan sorumlu değildir. Her bir yorum 600 karakterle (boşluklu) sınırlıdır.