İslami camia sorguluyor: TOKİ'den ev almak caiz mi?
Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından açıklanan konut projesinin İslami hükmü, İslami camiada tartışmalara neden oldu.
Açıklanan toplu konut (TOKİ) projesinin detayları üzerine tartışmalar sürerken, İslami camia da meselenin İslam fıkhına göre değerlendirmesi üzerinde müzakereleri sürdürüyor.
Konuya dair birçok farklı kesimden çok sayıda din adamı açıklamada bulundu.
Söz konusu açıklamaların kiminde projenin İslam fıkhına göre caiz olduğu ifade edilirken, kiminde ise projeye katılmanın İslami açıdan uygun olmadığı belirtildi.
Aşağıdaki başlıklar altında ilgili tarafların konuya ilişkin yorumlarına yer verildi.
Nureddin Yıldız
"Şu veya bu proje diye müşahhas duruma getirmeden şu tespiti yapabiliriz:
a- Faiz veya benzeri bir haram işlemle yürütülen satın alma/satma helal değildir.
b- Alanın ne alacağı, satanın da ücreti ne kadar alacağı sözleşme anında sabit olmayan bir ticaret de faiz gibi bir gerekçe bulunmasa bile caiz olmaz. Mesela beş yıl taksitlendirmeyle satın alınan bir evin fiyatı, şu kadar zaman aralıklarla filan şeyin fiyatına göre artacak gibi bir sözleşme, bu ticaretin sakıncalı olması anlamına gelir. Çünkü satın alanın cebinden toplamda ne kadar para çıkacağı meçhuldür.
c- Böyle bir sakıncalı ticareti kişilerin yapması ile devletin kurumunun yapması arasında fark yoktur. Haram her yerde herkes için haramdır."
İsmailağa Cemaati
İsmailağa adına açıklamayı Hüsameddin Vanlıoğlu yaptı. Vanlıoğlu söz konusu projenin önceki TOKİ projeleriyle aynı şartlara sahip olduğunu ve buna katılmayı caiz görmediklerini kaydetti.
Alimler ve Medreseler Birliği
Alimler ve Medreseler Birliği Genel Başkanı Enver Kılıçarslan, TOKİ'nin projesine başvurmanın uygun olabileceği kanaatinde olduğunu kaydetti.
TOKİ aracılığıyla ev sahibi olmak ile alakalı gerek kurumumuza gerekse şahsıma çok fazla soru yöneltiliyor. Konuyla alakalı şahsi kanaatim; pic.twitter.com/ioN6buGjEi
— Molla Enver KILIÇASLAN (@enverkilicaslan) September 20, 2022
Taki Osmani
Pakistan'ın önde gelen din adamlarından Müftü Taki Osmani'ye de TOKİ'den ev alma konusu soruldu. Taki Osmani'nin de uygulamayı mevcut haliyle uygun görmediği belirtildi.
Muhammed Taki Osmani Hocamıza ülkemizdeki TOKİ sosyal konut projesini sorduk. pic.twitter.com/HdLWKWwBT7
— Mahmut Sami GÜLCÜ (@msamigulcu) September 18, 2022
Soner Duman
Konuyu değerlendirenler arasında İslam hukuku profesörü Soner Duman da vardı.
Duman, konuyu detaylıca ele alırken, meselenin fıkhi detaylarını ve farklı boyutlarını da inceledi.
"Mesele fıkhî açıdan ictihada açık meselelerden olup fıkıh alanında yeterli alt yapısı olanların bu konuda farklı fikirler ileri sürmeleri son derece normaldir." ifadesine yer veren Duman, konuya cevaz verenlerin ve vermeyenlerin delillerini İslam fıkhı paralelinde inceledi.
• KÖŞE YAZISI | “TOKİ’nin Sosyal Konut Projesi Bağlamında Vadeli Satım Bedeli Belli Olmayan Konut Satımının Fıkhî Açıdan Değerlendirilmesi”
— İslam İktisadı (@islamiktisadi) September 20, 2022
Soner Duman'ın (@Soner__Duman ), TOKİ'den ev satın almanın hükmüne dair güncel yazısını okumak için????https://t.co/IcXdhAcLra pic.twitter.com/uS9e35RAKw
Faruk Beşer
İlahiyatçı yazar Faruk Beşer de konuya dair yorum yapanlar arasındaydı.
Beşer, yayınladığı videoda sosyal konut projesine "haram" demenin uygun olmayacağını ifade etti.
Diyanet İşleri Başkanlığı
Son konut projesine dair güncel bir açıklama yayınlamayan Diyanet İşleri, 2020 yılında TOKİ projelerine katılım konusunda bir açıklama yayınlamış ve buna cevaz verildiğini belirtmişti.
"Kurulumuzun Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından uygulanan “Sosyal Konut Projesi”yle ilgili görüşü üzerine bazı medya organlarında ve sosyal medya mecralarında yapılan haberler ve paylaşımlarla ilgili aşağıdaki açıklamanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.
Din İşleri Yüksek Kurulu öteden beri vermiş olduğu fetvalarında; İslam'da faizin kesin olarak haram kılındığını açıkça ifade etmektedir.
Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından uygulanan “Sosyal Konut Projesi” özelinde vatandaşlarımızdan gelen yoğun sorular sebebiyle Din İşleri Yüksek Kurulu söz konusu projenin dini hükmünü bütün boyutlarıyla değerlendirmiştir. Kurulumuz, halkımızla paylaştığı görüşünde; öncelikle faizin kesin olarak haram kılındığını, konut veya araç satın almak için faizli kredi kullanmanın caiz olmadığını çok açık ve kesin bir dille belirtmiştir. Bahse konu projenin, kira ödediği takdirde asgari geçimini zorlukla sağlayan ve ev sahibi olabilmek için faizsiz ödünç borç bulamayan alt veya orta gelirli vatandaşlara yönelik üretilen bir sosyal proje olduğu kanaatine ulaşmış ve bu projeden yararlanarak ev sahibi olmanın, dinen haram kılınan faizli işlem kapsamında değerlendirilmeyeceği sonucuna varmıştır. Zira faiz, taraflardan birinin, sözleşmede karşılığı olmayan bir fazlalığı şart koşması ve bununla haksız bir kazanç elde etmesidir. Oysa bu projede devletin, verdiği borçtan kâr etmek gibi bir amacı olmadığı gibi aksine peşin verdiği paranın yıllar sonra değer olarak daha düşük bir şekilde tahsili söz konusudur. Dolayısıyla İslam’ın haksız kazanç olarak gördüğü ve kendisine şiddetle savaş açtığı faiz, bu sosyal konut projesinde sonuç itibariyle gerçekleşmemektedir.
Nitekim Kurulumuz, daha önce de devletin yatırımları teşvik etmek, istihdam sağlamak ve kalkınmayı temin etmek amacıyla verdiği teşvik kredilerinin, şartlarına uygun bir şekilde alınıp kullanılmasının caiz olduğu ve bunun faiz kapsamında değerlendirilmeyeceği yönünde de görüş bildirmiştir.
Kurulumuzun dar gelirli vatandaşlarımızın devlet desteğiyle ev sahibi olmasını amaçlayan TOKİ’nin Sosyal Konut Projesi özelindeki son görüşü de bu kapsamda görülmelidir. Söz konusu görüş üzerinden Başkanlığımızın ve Din İşleri Yüksek Kurulumuzun faize cevaz verdiği veya devlet bankalarından alınan faizli kredilerin caiz olduğunu söylediği iddiası asılsız olduğu kadar Kurumlarımızı yıpratma amacı taşıyan iyi niyetle bağdaşmayan bir algı operasyonu olarak değerlendirilmiştir."
