İslam’ı Güneydoğu Asya’da Yayan Çinli Amiral

Çocukluğumda Kunming’deki (昆明) evime yakın olan Yunnan (雲南) bölgesi, en ünlü evladına, Amiral Zheng He’ye tahsis edilmiş bir alandır. Öğretmenimiz, bizi Ming Hanedanı’nın büyük haremağasını takdir etmemiz için memlekete şeref getiren efsanevi yedi seferini anlatırdı.

Zheng He’nin mermer büstü; kare şeklinde bir çene, tüylü kaşlar ve düz bir burun ile tipik bir Çinlinin yüzünü gösteriyor. Babam onun bir amiralden çok yoldaşa benzediğini söyleyerek şaka yapmıştı. Seneler sonra bunun ne kadar doğru olduğunun farkına vardım. Heykel, Deng Xiaoping’in (鄧小平) serbest ticaret politikasına girişmesinden bir sene sonra, 1979’da dikildi. Zheng, Kültürel Devrim sırasında güçbela zikredilmişti, belirsizlikten koparılmış ve Çin’in açık ruhunu somutlaştıran milli bir kahraman olarak selamlanmıştı. Atalarından kalma evinin yakınındaki bir park, ona tahsis edildi. Devrimci heykelleri üreten aynı zanaatkarlar, bunu inşa etmek için işe koyuldular.

Hakikatte, Zheng muhtemelen daha farklı görünüyordu. Okul ders kitabım, yalnızca onun Hui azınlığından (Müslüman Çinli) olduğunu ifade ediyordu. Aslında, amiral güçlü bir Farisi ailenin neslinden geliyordu. 2014’te, Şangay’daki Fudan Üniversitesi’nde bulunan bilim insanları, bu teoriyi teste soktu.  1913’te keşfedilen kayıtlar, Kubilay Han tarafından Yunnan’ı fethetmek için yollanan ve oranın ilk yöneticisi olan Seyyid Ecel ile olan kökenini işaret ediyor. Amiralin yakın akrabalarının soyundan toplanan DNA örneklerini incelediler ve günümüz İran’ına dayandığını keşfettiler. Zheng He’ye ek olarak, Ming donanmasındaki kıdemli yetkililerin birçoğu Müslüman’dı.

"İslam’ın Güneydoğu Asya’daki yayılmasında kilit rol oynadı"

Geçtiğimiz birkaç on yılda, araştırmacılar Zhang ve donanmasının İslam’ın Güneydoğu Asya’daki yayılmasında kilit rolü oynadığı sonucuna vardı. Araplar, Güneydoğu Asya’da sekizinci yüzyılda yerleşim alanları kurdu. Ancak İslam orada, Amiral Zheng’in Güney Çin Denizi’ne açıldığı zamanlar olan 15. Yüzyıla kadar hakim olmadı. Tarihçiler, Zheng’in davet çalışmalarına yönelik delilleri, Endonezya Semarang’da Hollandalı yetkililer tarafından 1925’te bulunan dokümanlarda buldu. Bu, Endonezyalı dini lider Hamka’yı 1961’de şunu yazmaya yönelik harekete geçirdi: ‘’Endonezya ve Malezya’da İslam’ın gelişmesi, Çinli bir Müslüman olan Amiral Zheng He’ye çok yakından bağlıdır.’’

Zheng’in seferinin parlak hareketi, Maleka Kralı Paramesvara’nın 1411’de Pekin’de İmparator Yongle’ye bağlılık göstermesinden sonra Müslüman olmasına sebep olmuştu. Yunnan Üniversitesi Profesörü Xiao Xian’a göre, bu görüşme İslam’ın Güneydoğu Asya’da yayılmasında kritik bir rol oynadı.

Xiao, 2005’teki uluslararası bir sempozyumda Zheng He üzerine araştırma çalışması sunan bilim insanlarından biriydi. Çokuluslu girişimin tüm unsurlarını barındıran Ming donanmasının canlı bir resmini çizdi.

Bazıları dönemin en büyük Avrupalı gemilerinden iki kat büyük olan 300 gemi, Jiangsu ( 江蘇 ) bölgesindeki Nanjing’deki ( 南京 ) kuru havuzlarda inşa edilmişti. İnşa malzemeleri, Ming Hanedanlığı’ndan tedarik edilmişti. 27.000 kişilik güçlü mürettebat; Han Çinlilerini, Hui Müslümanlarını, Arapları, İranlıları ve Orta ile Doğu Asya’dan insanları içeriyordu. Ortak dil, Farsça ya da Nanjing Üniversitesi’nden Profesör Liu Yingsheng’e göre eski İpek Yolu’ndaki tüccarlar tarafından yüzyıllarca kullanılan bir dil olan Soğdca’ydı.

Zheng’in donanmasıyla 70 yıl sonra Christopher Columbus’unki arasındaki tek fark boyut değildi. Santa Maria’da bulunan Avrupalılar yalnızca Katolik’ti, Ming donanması ise kültürel ve dini anlamda türlü türlüydü. Zheng Müslüman’dı ama Konfüçyüs, Budizm ve klasik Çin felsefesinin öğretilerinde akıcıydı. Donanma, birçok Budist misyoneri barındırıyordu. Birçoğu yolculuklarını, Çin medeniyetinin en çok yükseldiği nokta olarak dikkate alıyor. Ming donanmasının hakiki büyüklüğü, boyutunda veya çok yönlülüğünde değil de çeşitliliğinde ve toleransının altında yatıyor.

"Çin medeniyeti aşama aşama dinçliğini kaybetti"

İmparator Yongle’nin ölümünden sonra, Ming hükümdarlığı küresel vizyonunu kaybetti. Güç, diğer düşünce okullarına karşı kıskanç bir şekilde gard alan Konfüçyüs seçkin sınıfının elindeydi. Çin, gittikçe artan bir şekilde içgözlemsel ve yalıtılmış hale geldi. Hükümranlık, başka yolculuklar yapmayı durdurdu ve denizciliği yasakladı. Çin medeniyeti aşama aşama dinçliğini kaybetti ve uzun bir düşüşe başladı.

Bugün yeni ‘’İpek Yolu’’ ve ‘’yumuşak güç’’ Çin’in herkesçe bilinen sözleri haline gelmişken, Çin medeniyetini ilk aşamada eşsiz yapan şeyin ne olduğunu hatırlamak önemli. Onun en büyük gücü, insanının farklı kültürleri inanılmaz derecede özümseyebilme, onlara uyum sağlayabilme ve onları sindirebilme kabiliyetinde yatıyor.

Hindistan’da ortaya çıkan Budizm, Çin’de gelişti. Hindistan Budizmi ve Çin Taoizmi karması olan Zen okulu, Doğu Asya’ya Tang hanedanlığı dönüeminde rahipler tarafından yayıldı ve ana görüş haline geldi. Zhang’ın donanmasıyla Güneydoğu Asya’ya yayılmadan önce, Çin’in batısında kök saldı. Hatırlamalıyız ki; bundan 100 yıl önce Çin, Vestfalya anlayışında bir ulus devleti değildi. Dar kafalı milliyetçilik ve yabancı düşmanlığı, dünyanın hayatta kalmış en eski medeniyeti normundan ziyade istisna durumunda.

 Chow Chung-yan'in yazısı Mepa News okurları için tercüme edilmiştir.