İsmail Haniye'nin destek arayışı ve Hamas'ın bölgesel geleceği

Şarkul Evsat - İzzeddin Ebu Ayşe

Hamas Hareketi sözcülerinin açıkladığına göre, Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniye, hareketi yönettiği yer olan Gazze’yi Refah Sınır Kapısı’ndan terk etti. Heniye’nin Hamas’a destek elde etmek için çıktığı bu yolculuğunun en az bir yıl sürebileceği söyleniyor.

Heniye’nin Mısır, Türkiye, Katar, İran, Umman Sultanlığı, Malezya ve Rusya olmak üzere yaklaşık yedi ülkeyi ziyaret ettiği turu, hareketin yurtdışındaki konumunu iyileştirmeyi amaçlıyor.

Hamas’ı yurtdışında güçlendirmek

Siyasi gözlemciler, hareketin Gazze hâricinde zayıfladığına inanıyor. Bu durum, harekete yönelik İsrail ve ABD politikasından kaynaklanıyor. Bu politika, bir terör örgütü olarak görülen Hamas’ın dünya ülkeleriyle tüm ilişkilerini kesmeyi amaçlıyor.

Filistin siyasi meselelerinde bir araştırmacı olan Naci ez-Zaza, Hamas ile harekete ev sahipliği yapan ülkeler arasındaki ilişkinin ABD baskısından ciddi şekilde etkilendiğini söylüyor. Zirâ ABD Başkanı Donald Trump, Filistinli gruplarla ilişki kuran tarafları tehdit ediyor.

Hamas’ın siyasi büro üyelerinin hareketin Gazze hâricindeki politika ve ilişkilerini şekillendirmesi, harekete mali ve politik destek sağlaması gerekiyor. Genellikle de tüm bunları hareketin siyasi büro başkanı yapıyor.

Hareketin dışarıdan yönetimi

Hamas dâhilinde yapılan son seçimlerde Heniye iktidara gelmiş, siyasi büro pozisyonuna geçmişti. Ancak abluka altına alınan Gazze içinde karşılaşılan zorluklar, hareketin yönetimini ve faaliyetlerini zorlaştırıyor.

Siyasi büro başkanının Gazze haricinde bulunmasının ise işleri büyük ölçüde kolaylaştıracağını belirten Zaza, hareketin Filistin toprakları dâhili ve hâricindeki konumunu iyileştirebilecek tecrübeli siyasi bir figür olan Heniye’nin bu yüzden burayı terk ettiğini söylüyor.

Hamas için alternatif bir yer

Hamas, Suriye’den çıkışının ardından, ilk başta Katar’ı ana merkez, Lübnan’ı ise bölgesel merkez olarak almıştı. Hareketteki bir kaynak, siyasi gelişmelerin iktidardaki rejimlerle ilişkisini zayıflatan politik hassasiyetlerden kaçınmak için Hamas’ı ana merkezini değiştirmeye zorladığını belirtiyor. Katar, 2017 yılında, bölgedeki siyasi gelişmeler nedeniyle Hamas'tan, topraklarını İsrail'e karşı hiçbir şekilde kullanmamasını istemişti. Buna rağmen, hareketin üyeleri Katar'da yaşıyor, ancak herhangi bir örgütsel faaliyet gerçekleştirmiyor.

Söz konusu kaynak, “Hamas hareketinin faaliyetlerini kısıtlanmadan, özgürce yürütebileceği alternatif bir yer ve kalıcı bir karargah bulması gerekiyordu. Heniye ise şimdi bunun için uğraşıyor” diyor.

Heniye, ziyareti sırasında Katar Emiri Şeyh Temim ile bir araya gelmiş, ancak hareketin idaresinin orada kalacağına dair herhangi bir sonuç çıkarılmamıştı. Kaynak, Türkiye'nin başlangıçta Hamas'ın liderliğini memnuniyetle karşıladığını, ancak burada daimi bir büro açılması hakkında herhangi bir karar alınmadığını belirtiyor.

Daimi merkez seçenekleri

Kaynak, hareket liderliğinin Türkiye ve Katar’da daimi merkezleri olduğunu, fakat Lübnan ve Katar’dan gelen talepler veya hedef alınma korkusu nedeniyle bu ülkelerdeki varlığını azalttıktan sonra faaliyetlerini daha çok Türkiye'den yürüttüğünü söylüyor.

Hamas’ın lideri için kalıcı bir yer bulmakta zorlandığına dikkat çeken kaynak, Malezya, Lübnan ve Gazze başta olmak üzere çeşitli seçeneklere sahip olan hareketin, en nihayetinde, liderlerine kapılarını açan Türkiye’de karar kıldığını belirtiyor.

Lübnan’ın suikast korkusuyla seçilmediği, Malezya’dan ise bir yanıt alınmadığı için tek seçeneğin Türkiye olduğuna işaret ediliyor.

Kaynak, Heniye ve Yardımcısı Salih el-Aruri’nin daha çok Türkiye’de bulunduğunu, siyasi duruma göre Katar’a intikal ettiklerini, sonunda ise daimi karargahın Türkiye’de kurulması üzerine durduklarını ekliyor.

Hamas’ın Lübnan’daki varlığı sona ermiş değil, aksine temsilcisi Usame Hamdan ve birkaç lider hala burada bulunuyor. Aynı şekilde Hüsam Bedran, İzzet er-Rişk, Muhammed Nasr, Sami Hatır ve Mahir Abid ise Katar'da kalıyor. Hareketin eski lideri Halid Meşal ise Doha’da yaşıyor.

İyi ilişkiler

Hamas Sözcüsü Hammad Rakab, hareketin tüm dünya ile iyi ilişkiler içerisinde olduğunu, Katar ve Lübnan’daki varlığını normal bir şekilde sürdürdüğünü söylüyor. Aynı zamanda bu iki ülkedeki rejimlerle hareket arasında herhangi bir anlaşmazlık olmadığını vurguluyor.

Rakab, Heniye’nin ABD barış planını engellemek, ülkelerle ilişkilerini geliştirmek ve hareketin yönetimini güçlendirmek için toplantılar düzenlediğini de ekliyor.