İspanya'da aşırı sağ Franco'dan bu yana ilk kez iktidara yürüyor

İspanya'da bu pazar gerçekleşecek erken genel seçimlerde beş yıldır iktidardaki sol çizgideki partilerin yerini aşırı sağ alabilir.

Azınlık hükümetini oluşturan Sosyalist İşçiler Partisi (PSOE) ve aşırı solcu Unidas Podemos (Birlikte Yapabiliriz) partisinin, 28 Mayıs'ta yapılan bölgesel seçimlerde yenilgiye uğraması üzerine Başbakan Pedro Sanchez aralık ayında gerçekleşecek seçimleri öne çekme kararı aldı.

İspanyolların yaz aylarında tatilde olmalarından dolayı düşük kalacağı tahmin edilen oy verme oranının yüzde 70 civarında olacağı düşünülüyor.

Merkez sağ favori

Kamuoyu yoklamaları, mayıs ayındaki seçimleri önde tamamlayan merkez sağdaki Halkın Partisi'ni (PP) erken seçimler için favori gösteriyor. Ancak anketlere göre, PP'nin alacağı oylar tek başına iktidar olmasına yetmeyeceğinden aşırı sağcı Vox partisinin desteğine ihtiyaç duyacak.

Mayıs ayındaki seçimlerde PP ve Vox 140 kent ve yerleşim yerini birlikte yönetme konusunda anlaştı. Ayrıca daha önce ortaklaşa yönetimi sürdürdükleri iki bölgeyi daha kazanmayı başardı. PP'nin lideri Alberto Nunez Feijoo ulusal düzeyde de iki partinin işbirliği yapma olasılığını dışlamadı.

Vox neyi savunuyor?

Vox'un siyasette güç kazanması, 1975 yılında General Francisco Franco'nun ölümüyle sona eren 40 yıllık diktatörlüğün ardından aşırı sağın yeniden İspanyol siyasetine dönmesi anlamına geliyor. Kamuoyu yoklamaları, partinin pazar günkü seçimleri üçüncü sırada tamamlayabileceğine işaret ediyor.

Francisco Franco kimdir?

Vox, eski bir PP üyesi olan 47 yaşındaki Santiago Abascal'ın liderliğinde yönetiliyor. Kürtaj hakkına karşı çıkan parti, iklim değişikliğini inkar ediyor, mülteci ve göçmenleri reddediyor  ve hükümetin cinsiyete yönelik şiddetle mücadelesine ihtiyaç olmadığını savunuyor. 

"Franco ilkelerinin kopyası"

İngiltere'deki King College London'da İspanyol ve Avrupa Siyaseti ve Toplumu kıdemli okutmanlarından Nagore Calvo Mendizabal, Vox'un pazar günkü seçimlerde hükümete girmesini İspanya'da demokrasinin geleceği açısından bir tehlike olarak görüyor.

Vox'un parti programının "Franco rejiminin ilkelerinin kopyası" olduğuna dikkati çeken Calvo, Franco dönemindeki merkezi yönetime geri dönme arzusu ile ülkedeki 17 bölgesel yönetimin lağvedilmesini de buna örnek gösteriyor. 

Öte yandan Vox-PP'nin kuracağı olası bir koalisyon, Avrupa Birliği'nde güç kazanan sağ eğilimin İspanya'da da hakim olmaya başladığı anlamına geliyor. Calvo'ya göre son dönemde İsveç, Finlandiya ve İtalya'daki bu eğilim, AB'nin göçmen ve iklim politikalarını tehdit ettiğinden, Almanya ve Fransa gibi ülkeler tarafından endişeyle izleniyor.

"Sanchizmo"ya tepki

Avrupa ülkelerinde aşırı sağın güç kazanma nedenleri arasında göçmenlik ve hayat pahalılığı başta geliyor. Ayrıca ulusal işlere karıştığı algısı da AB'ye karşı hayal kırıklığını körüklüyor. 

Madrid'deki Complutense Üniversitesi'nden siyasi iletişim profesörü Maria Jose Canel Crespo'ya göre İspanya'da baskın konu Başbakan Sanchez'in "onuru" üzerine kurulu. 

Ana muhalefetteki PP, Haziran 2018'den bu yana başbakanlık koltuğunda oturan sosyalist liderin politikalarını 'Sanchizmo' olarak tanımladı ve bunlara karşı basında ve parlamentoda karalama kampanyası başlattı.

Sanchez'in ekonomik başarısı seçmeni cezbedebilir mi?

İspanya hem ölümler hem de ekonomik etkiler bakımından Covid-19 salgınından en çok etkilenen ülkelerden biri oldu. Salgın sol koalisyon hükümetinin gücünü ciddi şekilde test ederken, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve bunun zincirleme mali etkileri hükümeti yeniden sınadı.

Ancak mayıs ayındaki seçimlere giderken Sanchez büyüyen bir ekonomi, düşen işsizlik ve enflasyon, emeklilik ve asgari ücret artışları ve asgari yaşamsal gelirin oluşturulmasıyla gibi başarılara imza attı. Hükümet ayrıca AB ile Rusya'nın Ukrayna'daki savaşından kaynaklanan tüketici enerji maliyetlerini düşürmesine izin veren bir anlaşma müzakere etti.

Alınan önlemler milyonlarca insana yardımcı oldu ama görünüşe göre bunlar seçmenlerde  sadakat hissi yaratmadı. King's College London'dan Calvo, sağ kanadın milliyetçi taktiklerinin Sanchez'i savunmaya ittiğini, sol koalisyonun övgüye değer ilerici politikalarının ise hükümeti 'temassız' gösterdiğini düşünüyor.

Sumar faktörü

Anket tahminlerini altüst edebilecek bir faktör de İspanya'nın son derece popüler çalışma bakanı Yolanda Diaz'ın liderliğini yaptığı, aralarında Podemos'un da bulunduğu 15 küçük sol partiden oluşan yeni bir hareket olan Sumar. 

Pazar günü Vox'u geçerek üçüncü sıraya yerleşmesi halinde Sumar, Sosyalistlere yeni bir koalisyon hükümeti kurması için destek sağlayabilir.

Kaynak: Euronews