İsrail Filistin'e ait paraları neden Norveç'e gönderiyor?
Gazze'ye gönderilen kamu parası Kasım ayından bu yana İsrail tarafından dondurulmuş durumda.
İsrail Pazar günü, Gazze için ayrılan vergilerin İsrail işgali altındaki Batı Şeria'da Filistin Yönetimi yerine Norveç'e gönderilmesi planını onayladı.
Normalde Gazze'ye gönderilmesi gereken vergiler Kasım ayından bu yana, İsrail yönetimi tarafından dondurulmuştu.
1990'larda varılan bir anlaşma uyarınca İsrail, Filistinliler adına vergi topluyor ve Maliye Bakanlığı'nın onayını bekleyerek Filistin Yönetimi'ne bu vergilerin aylık transferlerini gerçekleştiriyor.
Filistin Yönetimi 2007 yılında Gazze Şeridi'nden çıkarılırken, bölgedeki kamu sektörü çalışanlarının çoğu işlerine devam etti ve transfer edilen vergi gelirleriyle maaş almayı sürdürdü.
Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'in güneyine düzenlediği saldırıdan haftalar sonra İsrail, Hamas'ın eline geçebileceği gerekçesiyle Gazze Şeridi'ndeki bu çalışanlar için ayrılan ödemeleri durdurma kararı aldı.
Şimdi ise İsrail, dondurulan fonları Norveç'e göndereceğini söylüyor. İsrail başbakanlık ofisinden Pazar günü yapılan açıklamada "Dondurulan fonlar Filistin Yönetimi'ne aktarılmayacak, üçüncü bir ülkenin elinde kalacak" denildi.
İsrail Filistinlilerin vergi gelirlerini neden kontrol ediyor?
Vergi ve gümrük vergilerinin Filistin Yönetimi adına İsrail tarafından toplandığı ve aylık olarak Filistin Yönetimi'ne aktarıldığı sistem 1994 tarihli bir anlaşmayla kabul edilmişti.
Paris Protokolü olarak bilinen anlaşma, iki devlet arasında nihai bir barış anlaşmasına varılana kadar İsrail ile işgal ettiği Filistin toprakları arasındaki ekonomik ilişkiyi yönetmeyi amaçlıyordu.
Dönemin İsrail Başbakanı Yitzhak Rabin ve Filistin lideri Yaser Arafat tarafından Eylül 1993'te Beyaz Saray'da kamuoyuna açık bir şekilde onaylanan Oslo Anlaşmalarının oluşturduğu iyimserliğin ardından onaylanan bu protokolün beş yıl içinde sona ermesi gerekiyordu.
Ancak 30 yıl sonra, mali uzlaşma İsrail devletine Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) deyimiyle "Filistin'e doğrudan ve dolaylı ithalattan kaynaklanan gümrük vergilerinin yapısı ve tahsilatında eksikliklere yol açan, Filistin mali gelirlerinin toplanması üzerinde orantısız bir etki" sağlamaya devam ediyor.
İsrail ne kadar para kesiyor?
İsrail tarafından Filistin Yönetimi adına toplanan vergi gelirleri her ay yaklaşık 188 milyon dolar tutarında ve yönetimin toplam gelirinin yüzde 64'ünü oluşturuyor.
Bunun büyük bir kısmı, bölge üzerinde hiçbir yetkisi olmamasına rağmen, Batı Şeria ve Gazze'de çalışan tahmini 150.000 Filistin Yönetimi memurların maaşlarını ödemek için kullanılıyor.
3 Kasım'da İsrail güvenlik kabinesi, önceki aylarda tahsil edilen ve hala Tel Aviv'de bulunan nakit de dahil olmak üzere Filistin vergi gelirlerinden toplam 275 milyon doları alıkoyma kararı aldı.
Filistin Ekonomi Politikaları Araştırma Enstitüsü-MAS'ın araştırma direktörü Rabih Morrar Al Jazeera'ye yaptığı açıklamada "Filistin Yönetimi vergi gelirlerinin ne kadarının Gazze'ye gittiği konusunda net değil, bu bir kara kutu" dedi. "Bazen yüzde 30, bazen 40, bazen 50 diyorlar."
Pazar günü İsrail kabinesi tarafından belirlenen şartlara göre, daha önce Gazze'deki Filistin Yönetimi personeline tahsis edilen aylık vergi geliri artık Norveç merkezli bir vakıf hesabına aktarılacak. Ancak bu para İsrail'in izni olmadan fon tarafından Gazze'deki çalışanlara ödeme yapmak üzere serbest bırakılamayacak.
İsrail hükümetinin fonların Norveç'e gönderilmesi planlarına karşı çıkan tek üyesi aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir oldu ve bu girişimin "paranın Gazze'den Nazilere ulaşmayacağını garanti etmediği" konusunda ısrar etti.
İsrail Filistin Yönetimi üzerindeki 'orantısız etkisini' nasıl kullanıyor?
İsrail devleti Filistin Yönetimi'nin vergi gelirleri üzerindeki kontrolünü sık sık şantaj ve cezalandırma aracı olarak kullanmaktadır.
Örneğin Ocak 2023'te yeni kurulan İsrail hükümeti -ülke tarihindeki en aşırı sağcı koalisyon hükümeti olarak görülüyor- Filistin Yönetimi'nin Uluslararası Adalet Divanı'ndan (UAD) İsrail'in on yıllardır süren işgalinin yasallığı konusunda karar vermesini talep etme kararının ardından Filistin Yönetimi'nden 39 milyon dolarlık vergi gelirini kesmeye karar verdi.
İsrail güvenlik kabinesinin daha önce Filistin Yönetimi'nin UAD hamlesini "İsrail Devleti'ne karşı siyasi ve hukuki savaş açma kararı" olarak nitelendirmesinin ardından Filistin Başbakanı Muhammed Şıtayyeh "İsrail'in vergi gelirlerimize yönelik şantajı bizi siyasi ve diplomatik mücadelemizi sürdürmekten alıkoymayacaktır" dedi.
İsrail'in kamu parasını çekmesinin Filistin üzerinde nasıl bir etkisi oldu?
Rabih Morrar, "Filistin Yönetimi'nin yerel bankalara, hastanelere, sağlık şirketlerine ve özel sektöre milyarlarca dolar iç borcu var" dedi. "Örneğin hükümet tarafından kiralanan özel mülkiyete ait binalar için de [borçlar] var. Bunları geri ödeyemediler."
2021 yılında Filistin Yönetimi'nin yaşadığı mali kriz, İsrail'in 7 Ekim öncesinde Filistin Yönetimi'ne toplam vergi geliri payını ödemeyi periyodik olarak reddetmesiyle daha da kötüleşti ve tüm maaşlarda yüzde 25 oranında kesintiye gidilmesine yol açtı.
İsrail'in Gazze için ayrılan fonları dondurma kararı aldığı Kasım ayından bu yana Filistin Yönetimi protesto amacıyla hiç bir ödemeyi kabul etmedi.
İsrail'in 7 Ekim'den bu yana 25.000'den fazla Filistinlinin ölümüne neden olan Gazze Şeridi'ne yönelik bombardımanının devam ettiği bir ortamda ve İsrail'in şartlarını reddetme kararının bir sonucu olarak Filistin Yönetimi bir buçuk aydır çalışan ve memurların maaşlarını ödeyemiyor.
Filistin Yönetimi'nin İsrail'den kısmi ödeme almayı kabul edebileceği ve böylece nakit sıkıntısı çeken personeline çok ihtiyaç duyduğu fonları sağlayabileceği yönünde bazı haberler çıksa da, işgal altındaki Batı Şeria İsrail diktasının insafına kalmış durumda.
Nitekim İsrail, savaş başladıktan sonra işgal altındaki Batı Şeria'dan 130.000 kadar gündelikçinin çalışma izinlerini askıya aldı. Ve 7 Ekim'den bu yana işgal altındaki Doğu Kudüs de dahil olmak üzere bölgede toplam 355 Filistinli İsrail güçleri ve İsrailli yerleşimciler tarafından öldürüldü.
Kaynak: Mepa News
