İsrail 'Filistinli Mandela' Mervan Bergusi'yi serbest bırakacak mı?

Mervan Bergusi'nin destekçileri onu "Filistinli Mandela" olarak adlandırıyor. Apartheid rejimi tarafından 28 yıl boyunca hapsedilen Güney Afrikalı lider gibi El Fetih siyasetçisi de yirmi yılı aşkın bir süredir hapiste.

Şimdi, El Fetih'in uzun süredir rakibi olan Hamas da dahil olmak üzere serbest bırakılması için artan çağrılara rağmen, hapsedilmesi devam edecek gibi görünüyor. Çarşamba günü İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Bergusi'nin hücre hapsine alındığını açıkladı.

Bergusi birinci ve ikinci İntifadaların önde gelen liderlerinden biriydi ve hapse atıldıktan iki yıl sonra, 2004 yılında İsrail mahkemesi tarafından beş cinayet suçundan mahkum edildi. İsrail tarafından hapsedilmesi en çok ses getiren olaylardan biriydi ve serbest bırakılması uzun zamandır İsrail'in Filistin'i işgaline karşı çıkan birçok grubun temel hedeflerinden biri olmuştu.

İsrail, Bergusi'yi 2000'li yılların başında El Aksa Şehitleri Tugayları'nı kurmakla suçladı ve kendisini gruba atfedilen 26 cinayet ve cinayete teşebbüs suçlamasıyla yargıladı. İsrail mahkemesi tarafından beş kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına, ayrıca cinayete teşebbüs ve terör örgütü üyeliğinden 40 yıl hapis cezasına mahkum edildi.

Bergusi hiçbir savunma yapmadı, İsrail mahkemesinin otoritesini tanımayı reddetti ve sadece silahlı direnişi desteklediğini ancak sivillerin hedef alınmasına karşı olduğunu söyledi.

İsrail'in isteksizliği

Bergusi'nin Filistin siyasetindeki yokluğu popülaritesini pek azaltmadı. Filistin Politika ve Anket Araştırmaları Merkezi tarafından yapılan bir ankete göre Bergusi, Hamas lideri İsmail Heniye ve Batı destekli Mahmud Abbas'ı geride bırakarak en popüler Filistinli lider oldu.

Oğlu Arab Bergusi ve çevresindekiler, yaşlı Bergusi'nin serbest bırakılmasının yakın olduğuna dair hiçbir şey duymadıklarını belirtseler de Bergusi, özellikle Hamas'ın Şubat ayı başında serbest bırakılmasını talep etmesi nedeniyle iyimserliğini koruyor.

İşgal altındaki Batı Şeria'da Tutuklular ve Eski Mahkumlar İşleri Komisyonu Başkanı Qadoura Fares Associated Press'e verdiği demeçte, "Hamas Filistin halkına dışa kapalı bir hareket olmadıklarını göstermek istiyor.” diyor.

Orta Doğu Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Halid Elgindi ise "Filistin perspektifinden bakıldığında, Bergusi'nin dönüşü için zamanlama oldukça manidar" dedi.

"Barghouti tüm taraflarca saygı duyulan bir figür. Dahası, birleştirici bir figür ve Filistinlilerin ihtiyacı olan şey de bu. Buna ya da bunun vaadine bile ihtiyaçları var" diye ekledi.

Elgindi, Hamas'ın 7 Ekim'den sonra Filistin ulusal hareketinin kamuya açık yüzü olamayacağının farkında olduğunu da sözlerine ekledi.

Ancak analistler, İsrail'in bu kadar çok insanı harekete geçirebilen bir adamı serbest bırakma konusunda çok isteksiz olduğunu belirtiyor.

Oğlu Arab'ın Al Jazeera'ye verdiği demece göre Bergusi "Filistin halkını birleştirmenin ve siyasi ortaklıkların garantisi olabileceğini biliyor ve İsrail'in korktuğu şey de bu."

Analistler, ironik bir şekilde, Bergusi'nin iki devletli çözüme olan bağlılığının, 1990'larda Oslo'da üstlendiği anlaşmalardan geri adım atmaya kararlı görünen bir İsrail hükümeti için en önemli tehdidi oluşturabileceğini öne sürüyor.

Bergusi, sadece İsrail'i tanımakla kalmayan, aynı zamanda belgeye isimlerini veren çeşitli grupların imzacı olduğu olağanüstü bir başarı olan 2006 Filistinli Mahkumlar Belgesi'nin yazarlarından biriydi.

Belgede El Fetih, Hamas, İslami Cihad, Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) ve Filistin'in Kurtuluşu için Demokratik Cephe üyeleri iki devletin kurulması ve İsrail işgaline karşı direnişin 1967 savaşında İsrail tarafından ele geçirilen topraklardaki askeri hedeflerle sınırlandırılması çağrısında bulunuyordu.

"İsrail'in onu hapiste tutmak için her türlü nedeni var" diyen Elgindy, "Bu eski sömürgeci böl ve yönet stratejisi... Netanyahu Batı Şeria'yı Gazze'den ayrı tutmaya ve Abbas'ı tüm eksikliklerine rağmen yerinde tutmaya çok istekli olacak" diye ekledi.

Pragmatizm

Birleşik bir Filistin cephesiyle uğraşmak zorunda kalmanın potansiyel zorluklarının yanı sıra Barghouti'nin tanınmış bir direniş savaşçısı ve İsrail'in geçmişteki eylemleri nedeniyle mahkum ettiği biri olarak ünü de var.

Elgindi, "Bergusi'nin serbest bırakılması için Netanyahu'nun sağcı kabinesinin ya da Netanyahu'nun kendisinin ötesinde bir pragmatizm gerekecek" diyor.

"Gördüğümüz kadarıyla, tabanlarına ve tabanlarının en temel içgüdülerine oynamaktan öte bir çıkarları yok."

Ayrıca Bergusi'nin serbest bırakılması için uluslararası destek de belirsizlik taşıyabilir.

Elgindi, "Biden yönetimi için bu bir seçenek" diye belirtti.

"Ancak o hükümette Bergusi ile ilgilenecek kadar pragmatizm var mı bilmiyorum. İsrail medyasında rutin olarak eleştirilen ve beş cinayetten hüküm giymiş bir adam."

El Fetih'in Merkez Komitesi'ndeki yerini koruyan Bergusi'nin, çeşitli Filistinli grupları bir araya getirmeye ve Hamas'ın 2006'daki seçim zaferinden ve grup ile Bergusi'nin kendi El Fetih partisi arasındaki çatışmalardan bu yana devam eden bölünmüşlüğe son vermeye olan inancını koruduğu anlaşılıyor.

Bergusi'nin Filistin halkı üzerindeki etkisini koruduğu, Aralık ayında Quds Press'in kendisinden aldığını söylediği ve işgal altındaki Batı Şeria'daki tüm Filistinli grupları ayaklanmaya ve İsrail işgaline karşı savaşmaya çağıran bir bildiri yayınlamasıyla ortaya çıktı.

Söz konusu çağrının hızla yayılması üzerine Bergusi tek kişilik hücreye atıldı ve avukatları, cezaevi yetkililerinin Bergusi'nin yatağını ve yorganını kaldırdığını, temel hijyen imkanlarına erişimini engellediğini ve Bergusi'yi günde 12 saat boyunca İsrail marşını çalan hoparlörlere mahkum ettiğini söyledi.

"Ekim ayından bu yana kimse onu ziyaret edemedi," diyen Arab şöyle devam etti: "Birisi ondan nasıl ifade alabildiğini iddia edebilir, bilmiyorum. Ona yeni bir avukat bulmak çok zaman alan bir iş oldu."

7 Ekim'den bu yana mahkumlar tarafından İsrailli cezaevi yetkililerinden gördükleri kötü muamele ve tacize ilişkin çok sayıda rapor ve tanıklık yayınlandı.

İngiliz The Times gazetesinin sorusu üzerine İsrailli cezaevi yetkilileri Bergusi'nin kötü muamele iddiaları hakkında yorum yapmayarak sadece "kural ve prosedürlere göre hareket ettiklerini" söylemekle yetindi. Bir sözcü, "Mahkum resmi bir şikayette bulundu ve bu şikayet standart prosedür çerçevesinde incelenecek" dedi.

Birçok Filistinli gibi Arab da, İsrailli insan hakları grubu HaMoked tarafından 9.000 civarında olduğu tahmin edilen ülkedeki siyasi mahkumların kaderini "korkunç" olarak nitelendiriyor.

Babasının serbest bırakıldıktan sonraki planları hakkında "Tüm mahkumların serbest bırakılması büyük olasılıkla önemli bir gündem maddesi olacaktır" dedi.

Kaynak: Mepa News, Al Jazera