İsrail önde gelen Filistinli tutsakları serbest bırakacak mı?

Rasha Jalal | New Arab | Tercüme: Mepa News

İsrail hapishanelerindeki önde gelen Filistinli tutuklular meselesi, Hamas ile İsrail arasında 19 Ocak 2025'te yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasına varılmadan önceki son anlarda müzakereleri neredeyse rayından çıkarıyordu.

Bu dönemde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 16 Ocak'ta ofisinden yapılan bir açıklamada, hiçbir kanıt olmaksızın, "Hamas'ın ateşkes anlaşmasının bazı kısımlarından geri adım attığını" iddia etti, ancak Hamas kısa sürede bunu yalanladı ve anlaşmaya bağlılığını teyit etti.

Hamas 7 Ekim 2023'te İsrail askeri üslerine ve sivil yerleşim yerlerine saldırıp 250 İsrailli askeri ve sivili esir almayı başardığında, hareket İsrail'e, başta El Fetih hareketinin önde gelen isimlerinden Mervan Bergusi gibi Filistinli liderler olmak üzere binlerce Filistinli mahkumu serbest bırakması için baskı yapmaya çalıştı.

İstanbul'daki bir Hamas yetkilisi adının açıklanmaması kaydıyla The New Arab'a yaptığı açıklamada, Hamas heyetinin savaş ayları boyunca takas anlaşması kapsamında önde gelen mahkumların serbest bırakılması için İsrail'in onayını almak için büyük çaba sarf ettiğini ancak İsrail'in bunu şiddetle reddettiğini söyledi.

Yetkili, İsrail'in anlaşmanın ilk aşamasında Hamas tarafından esir tutulan erkek askerlerin serbest bırakılmasını talep ettiğini, Hamas'ın ise bunun karşılığında önde gelen Filistinli mahkumların serbest bırakılmasını şart koştuğunu ancak İsrail'in yine reddettiğini kaydetti.

İsrail'in 36 yıldır cezaevinde tuttuğu mahkum esir takasında serbest kaldı

İsrail hapishanelerindeki önde gelen altı isim kim?

Hamas yetkilisi, Hamas'ın İsrail hapishanelerindeki önde gelen altı mahkumun serbest bırakılmasını istediğini söyledi:

- İkinci İntifada sırasında direniş operasyonlarına destek verdiği için ömür boyu hapse mahkum edilen Mervan Bergusi.

- Filistin Halk Kurtuluş Cephesi Genel Sekreteri Ahmed Sadat.

- 2000-2003 yılları arasında İsrail'de gerçekleşen bir dizi bombalı saldırıdan sorumlu olduğu için 67 müebbet hapis cezasıyla Filistin-İsrail çatışması tarihindeki en uzun hapis cezasına çarptırılan Filistin asıllı Ürdünlü mühendis Abdullah Bergusi.

- İsrail'in 2011 yılında daha önce yapılan bir mahkum takası anlaşmasının parçası olarak serbest bırakmayı reddettiği, birçok direniş operasyonunun arkasında yer aldıkları için müebbet hapis cezasına çarptırılan Hamas'ın en önde gelen askeri liderleri Hasan Selame, Abbas es Seyyid ve İbrahim Hamid.

Mevcut ateşkes anlaşmasının şartlarına göre Hamas ilk aşamada aralarında kadın, çocuk ve yaşlıların da bulunduğu 33 İsrailli rehineyi serbest bırakacak, karşılığında İsrail de aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu yüzlerce Filistinliyi serbest bırakacak.

Son soykırım savaşı ayları boyunca İsrail, Mervan Bergusi'nin Hamas ile yapılan esir takası anlaşmasının bir parçası olarak serbest bırakılmayacağını duyurdu ancak Hamas, 2011 yılında Hamas lideri Yahya Sinvar ve 1000'den fazla Filistinli mahkumun serbest bırakıldığı Şalit anlaşması tecrübesini tekrarlamak istiyor.

Hamas, ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına yönelik müzakereler sırasında Filistinli liderler de dahil olmak üzere giderek daha fazla sayıda değerli Filistinli mahkumun serbest bırakılması için en güçlü kozu elinde tutuyor: Başta İsrail ordusunda albay rütbesiyle görev yapan ve Gazze Tümeni'ndeki Güney Tugayı'nın komutanı olan Asaf Hamami olmak üzere esir tuttuğu İsrailli erkek askerler.

Hamas yetkilisi, New Arab'a yaptığı açıklamada "asker olan rehinelerin sayısı, Bergusi'yi ve hatta İsrail hapishanelerindeki tüm Filistinlileri serbest bırakmak için yeterli" dedi.

"Zor bir süreç"

Hamas yetkilisi, anlaşmanın ikinci aşamasında İsrailli erkek askerlerin serbest bırakılması için yapılacak müzakerelerin "zor bir süreç" olacağını tahmin etti "ancak İsrail bunu kolaylaştırabilir" dedi.

İsrail'in "Hamas'a serbest bırakılacak Filistinli mahkumların isimlerini seçme hakkı vermemek için baskı yaptığına" dikkat çeken yetkili, Mısırlı ara bulucuların İsrail'in Hamas'ın talep ettiği altı mahkumun serbest bırakılmasını kabul edeceği konusunda iyimser olmadıklarını ifade ettiklerini kaydetti.

Hamas yetkilisi, Mısırlı ve Katarlı ara bulucuların bu sorunu aşmak için İsrail'in serbest bırakmayı reddettiği mahkumları sınır dışı etme fikrini her iki tarafa da sunduklarını, ancak bu önerinin Hamas tarafından halen incelenmekte olduğunu ve henüz Hamas ya da İsrail tarafından onaylanmadığını belirtti.

Yerel Al-Ayyam gazetesi yazarlarından Talal Okal New Arab'a yaptığı açıklamada "Altı mahkumun serbest bırakılması konusu Gazze Şeridi sakinleri arasında ikinci aşama müzakerelerin başarısızlığa uğramasına ve savaşın yeniden başlamasına neden olacağı yönünde büyük bir korkuya yol açıyor" dedi.

İsrail Başbakanı Netanyahu 17 Ocak'ta yaptığı açıklamada İsrail'in ABD başkanları Joe Biden ve Donald Trump'tan anlaşmanın ikinci aşamasının başarısız olması halinde savaşa geri dönme garantisi aldığını iddia etmişti.

Trump bölgeyi yıkıma götürmesi için Netanyahu'nun önünü açıyor

Okal, Hamas'ın altı mahkumu serbest bırakma fırsatından kolay kolay vazgeçmeyeceğini, "ancak İsrail'e onları serbest bırakması için baskı yapmaya devam edeceğini, bunun da İsrail'in savaşı yeniden başlatma olasılığını artıracağını" kaydetti.

İsrail ilişkileri uzmanı Wadih Abu Nassar ise New Arab'a yaptığı açıklamada şunları söyledi:

"İsrail, Mervan Bergusi'yi serbest bırakmamakta ısrar ediyor çünkü Bergusi tüm Filistinli gruplar tarafından kabul gören bir figür ve bu durum birliği güçlendirecek ve Filistinlilerin bölünmüşlüğünü sona erdirecektir.

Bergusi'nin Filistin siyasi sisteminin umutsuzca ihtiyaç duyduğu geçiş dönemi figürü olabileceğine ve özellikle İsrail ile güvenlik koordinasyonu konusunda Filistin Yönetimi'nde radikal değişiklikler yapabileceğine inanıyorum."

Abu Nassar, bu sorun nedeniyle ateşkes görüşmelerinin ikinci aşamasının askıya alınmasını ihtimal dışı bıraktığını belirterek, "Yeni ABD yönetimi de dahil olmak üzere ara bulucuların savaşın yeniden başlamasına hiçbir şekilde izin vermeyeceklerine inanıyorum." dedi.

Bu değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.