İsrail ordusunun Netzah Yehuda Taburu nedir, neden gündemde?

Amerika Birleşik Devletleri, işgal altındaki Batı Şeria'daki insan hakları ihlalleri nedeniyle İsrail ordusundaki ultra Ortodoks Yahudi askeri taburu Netzah Yehuda'yı kara listeye almaya hazırlanıyor.

Axios'un ABD'li kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Dışişleri Bakanı Antony Blinken bu kararı önümüzdeki günlerde açıklayacak.

Bu karar, eski Senatör Patrick Leahy'nin adını taşıyan ve "ağır insan hakları ihlalleri" işlediği tespit edilen yabancı askeri ya da güvenlik birimlerine ABD'nin yardım ya da eğitim vermesini engelleyen 1997 tarihli yasa uyarınca, birimin ABD'den silah ya da eğitim almasını yasaklayacak.

İsrail'in yardım kuruluşlarına saldırması savaş stratejisinin bir parçası

Bu kararın uygulanması halinde ilk kez bir İsrail ordu biriminin Washington tarafından doğrudan cezalandırılmış olacağı ifade ediliyor.

Analist Mairav Zonszein, önerilen eylemin bazı medya organlarında yer aldığı gibi ek bir cezai yaptırım değil, Leahy yasasının uygulanması olduğunu belirtti.

ProPublica'da geçen hafta yer alan bir habere göre, ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan bir heyet aylar önce Blinken'e, Filistinlilere yönelik hak ihlallerine ilişkin bir incelemenin ardından bir dizi İsrail askeri ve polis biriminin kara listeye alınmasını tavsiye etmişti.

Axios'un haberine göre Netzah Yehuda'nın yanı sıra diğer bazı İsrail birimleri de "davranışlarını telafi ettikleri" için Washington tarafından yaptırıma tabi tutulmayacaktı.

Söz konusu kara liste İsrailli siyasi figürler tarafından kınandı.

Başbakan Binyamin Netanyahu ABD'nin eylemini "saçmalığın zirvesi ve ahlaki bir dip nokta" olarak tanımlarken, aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich bunu "mutlak delilik" olarak nitelendirdi.

Görüş | Hizbullah İsrail ile geniş çaplı bir savaşa hazır mı?

Netanyahu'nun rakibi kabine bakanı Benny Gantz ise "Amerikalı dostlarımıza büyük takdir duyuyorum ancak bir İsrail ordusunun bi birimine yaptırım uygulama kararı ... tehlikeli bir emsal teşkil ediyor" dedi.

Muhalefet lideri Yair Lapid kara listeye alınmayı bir "hata" olarak nitelendirdi ancak suçu İsrail'in aşırı sağcı hükümetine attı.

Ulusal Güvenlik Bakanı Ben Gvir ve Smotrich'in "Yahudi terörizmine ve aşırı yerleşimci ayaklanmalarına karşı olmadıklarını" ve bunun İsrail'in uluslararası statüsüne "ciddi zarar" verdiğini söyledi.

Netzah Yehuda nedir?

Netzah Yehuda ilk olarak 1999 yılında kuruldu. Başlangıçta Nahal Heredi olarak biliniyordu ve sadece 30 İsrail askerinden oluşuyordu.

Tamamı erkeklerden oluşan askeri birlik, İsrail'in kurulduğu 1947 yılından bu yana zorunlu askerlikten muaf tutulan ultra-Ortodoks Haredi erkeklerin dini ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuştur.

Birlik, Yahudi olmayanları dışlar, katı dini kurallara sahiptir ve katı cinsiyet ayrımını muhafaza eder (üslerine sadece subay eşleri kabul edilir).

Görüş | İsrail Gazze'deki soykırımı eleştirenlere sansür uyguluyor

Şu anda birliğin yaklaşık 1.000 askeri bulunmaktadır. Tabur, İsrail ordusundaki diğer birliklerden rutin olarak geri çevrilen Hilltop Youth hareketine mensup sağcı yerleşimcileri sık sık bünyesine katıyor.

Maryland Üniversitesi'nde İsrail çalışmaları profesörü olan Marwa Maziad Middle East Eye'a yaptığı açıklamada "Tabur, Yahudi dini yorumlarını milliyetçi militarizmle birleştiren dindar siyonistleri kendine çekiyor" dedi.

Maziad, ultra Ortodoks İsraillilere tanınan muafiyet nedeniyle birliğin askere almak yerine gönüllülerden faydalandığını söyledi.

Maziad, "Bu muafiyet şu anda İsrail'de tartışılıyor” dedi ve ekledi:

"Bu gayri resmi yasadışı yerleşimcilerin Haredi askerler olarak resmen hizmet vermeye başlayacak olması... bir zamanlar laik olan [İsrail ordusunun] daha da dinselleştirilmesi ve teokratikleştirilmesi yönünde önemli bir adımdır."

Tabur, İsrail ordusunun işgali altındaki Batı Şeria'da "Filistin terörizmine karşı savaşın ön saflarında" yer aldığını belirttiği Kfir Tugaylarını oluşturan beş birlikten biri.

Netzah Yehuda, Batı Şeria'nın Ramallah ve Cenin kentlerinde faaliyet gösteriyor.

Ocak 2022'de 80 yaşındaki Filistin asıllı Amerikalı Ömer Muhammed Esad'ın Netzah Yehuda birlikleri tarafından şiddet kullanılarak gözaltına alınmasının ardından kalp krizi geçirerek ölmesi üzerine askeri birlik uluslararası öfkenin fitilini ateşledi.

Görüş | İsrail Gazze'de insani yardımı bir silaha dönüştürdü

Görgü tanıkları, Esad'ın kelepçelendiğini, ağzının kapatıldığını ve yüzüstü yatmaya zorlandığını, ardından da oradan ayrılan İsrail askerleri tarafından bu pozisyonda bırakıldığını söyledi. Daha sonra yol

kenarında bulunan Esad'ın kalp durması sonucu öldüğü açıklandı.

Esad'ın ölümü, Esad'ın daha önce onlarca yıl yaşadığı Wisconsin'den kongre üyelerinin soruşturma çağrılarına yol açtı.

"Otopsisine göre Esad dövülmüş ve bu da kalp krizine yol açmış. Sorumlu askerler yargılanmadı ama tabur Batı Şeria'dan uzağa yeniden konuşlandırıldı." dedi Maziad.

Suistimallerin tarihçesi

Bu olaydan önce de taburun Filistinlilere yönelik şiddet içeren ihlallerle dolu uzun bir geçmişi vardı.

Haziran 2015'te bir Netzah Yehuda askeri Ramallah'ın kuzeyindeki Silvad kasabasında silahsız bir Filistinliyi vurmuştu.

İsrail ordusu Filistinlinin askerlere molotof kokteyli attığını iddia etmiş ancak video görüntülerinde böyle bir tehdit görülmemişti.

Aynı ay, birlikten en az beş askerin Ramallah'taki Celazon mülteci kampından Filistinli bir sivil olan Şadi El Gubeyşi'ye fiziksel saldırıda bulunduğu ve keyfi olarak gözaltına aldığı haberleri ortaya çıktı.

Gubeyşi'nin askerlere yaklaşarak çocuklarını korkuttuğu için evinin yakınında göz yaşartıcı gaz ve ses bombası atmayı bırakmalarını istediği bildirildi.

Görüş | İsrail'in gözü Gazze'nin doğal gaz kaynaklarında

Ekim 2015'te yaşanan iki ayrı olayda, Netzah Yehuda tarafından Cenin ve Tulkarm'da gözaltına alınan Filistinlilerin gözleri bağlandı, elleri kelepçelendi, dövüldü ve elektrotlarla şok verildi.

Aylar sonra, elektrik şokunu uygulayan bir asker ve olaya karışan diğer üç kişi olayla ilgili olarak yedi ila dokuz ay arasında hapis cezasına çarptırıldı.

Ağustos 2016'da, birliğe mensup bir İsrail askeri Silvad yakınlarında Filistinli Iyad Zekeriya Hamid'i vurarak öldürdü.

Ordu, Hamid'in tehdit oluşturduğunu iddia etmiş, ancak daha sonra iddialarını geri çekmişti. Olayla ilgili olarak herhangi bir kovuşturma yapılmadı.

Aralık 2018'de Netzah Yehuda askerleri işgal altındaki Doğu Kudüs'ün Silvan mahallesinden 17 yaşındaki Kasım Abbasi'yi vurarak öldürdü.

Askerler başlangıçta Abbasi'nin kendilerini ezmeye çalıştığını iddia etti, ancak İsrail ordusu daha sonra gencin herhangi bir tehdit oluşturmadığını doğruladı. Olayla ilgili soruşturma başlatılırken, dava daha sonra iddianame hazırlanmaksızın kapatıldı.

Ekim 2021'de, birlikten dört asker, Filistinli bir tutukluyu dövdükleri ve cinsel saldırıda bulundukları iddiasıyla gözaltına alındı.

Görüş | İsrail'in kendi kendini yok etmesi

Maziad şunları söyledi: "ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Leahy yasasını bu özel birime uygulamak istemesi ve bu birimi İsrail ordusunun genelindeki diğer uygulamalardan farklı olarak ayırmak istemesi önemlidir."

Kara listeye alınmanın İsrail'deki siyasi bölünmenin her tarafından reddedilmesinin, İsrail askeri birlikleri arasında bir emsal teşkil etmemesini sağlamak için olduğunu söyledi ve Netzah Yehuda'nın bir istisna olarak görülmesini beklediğini sözlerine ekledi.

"Doğru yönde küçük bir adım"

İnsan hakları örgütü Dawn'a göre, bu birim tarafından Filistinlilere yönelik keyfi gözaltı ve fiziksel saldırıların yaşandığı başka vakalar da var.

Dawn'ın savunma direktörü Raed Jarrar konuyla ilgili olarak MEE'ye şunları söyledi: "Kara listeye alınan birimler tarafından işlenen ihlaller korkunç, ancak İsrail ordusundaki diğer birçok birimden farklı değiller."

Dawn, 2022 yılında Netzah Yehuda'nın kara listeye alınması için ABD yönetimine bir talepte bulunmuştu.

Jarrar, "Bu birimi seçtik çünkü İsrail ordusunun nasıl çalıştığına dair bir istisna değil, bir örnek teşkil ediyor" dedi.

"Yargısız infazlar, işkence ve zorla kaybetme gibi ağır insan hakları ihlallerinde bulunmak, aynı anda hem apartheid hem de soykırım suçlarını işleyen bir ülkede yaygın bir uygulamadır."

Görüş | İsrail Gazze'de yol açtığı yıkımı hiçbir şekilde meşrulaştıramaz

Jarrar, İsrail'in on yıllardır "açık çek politikası" izlemesi nedeniyle ABD'nin attığı adımın önemli ve eşi benzeri görülmemiş bir adım olduğunu da sözlerine ekledi.

"Şimdi doğru yönde bu küçük ilk adımı attığımıza göre, bunun kartopu etkisi yaratmasını umuyoruz. ABD hükümeti tüm ABD yasalarını İsrail'e uygulamalıdır. Bu, yüzlerce başka birimin kara listeye alınması ve Biden yönetiminin bugüne kadar görmezden geldiği diğer bağlayıcı yasa ve yönetmeliklere dayanarak ABD silah transferlerinin bir sonraki duyuruya kadar askıya alınması anlamına geliyor."

Kaynak: Mepa News, Middle East Eye